Η τεχνητή νοημοσύνη (AI) έχει εξελιχθεί σε αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητάς μας, επηρεάζοντας ποικιλόμορφα πεδία όπως η υγειονομική περίθαλψη, η εκπαίδευση, τα οικονομικά και η ψυχαγωγία. Αυτή η τεχνολογία, που κάποτε φάνταζε ως επιστημονική φαντασία, σήμερα διαμορφώνει την πραγματικότητα μας με τρόπους που δεν μπορούσαμε να φανταστούμε. Από την αυτοματοποίηση διαδικασιών μέχρι την ανάλυση μεγάλων δεδομένων, η AI προσφέρει λύσεις που βελτιώνουν την αποτελεσματικότητα και την ποιότητα ζωής.
Ωστόσο, καθώς η τεχνητή νοημοσύνη συνεχίζει να εξελίσσεται, αναδύεται η ανάγκη για αποτελεσματικούς μηχανισμούς διακυβέρνησης. Η χρήση της AI απαιτεί προσεκτική διαχείριση για να διασφαλιστεί ότι οι δυνατότητές της αξιοποιούνται προς όφελος της κοινωνίας και όχι εις βάρος της. Τα συστήματα AI, ιδίως αυτά που βασίζονται στη μηχανική μάθηση, έχουν τη δύναμη να επηρεάζουν αποφάσεις που αφορούν άτομα και κοινότητες, εγείροντας σοβαρές ηθικές ανησυχίες.
Οι κίνδυνοι γίνονται ακόμη πιο προφανείς όταν η τεχνολογία αυτή χρησιμοποιείται για στρατιωτικούς σκοπούς. Οι ανησυχίες σχετικά με τις συνέπειες της AI στην παγκόσμια ασφάλεια είναι έντονες, καθώς οι εξελίξεις στις αυτόνομες τεχνολογίες και τα μη επανδρωμένα οχήματα αλλάζουν τον τρόπο διεξαγωγής των πολέμων και επηρεάζουν τον γεωπολιτικό ανταγωνισμό.
Η πρόκληση για την ανθρωπότητα είναι να βρει μια ισορροπία ανάμεσα στην εκμετάλλευση των πλεονεκτημάτων της AI και στην προστασία των ανθρώπινων δικαιωμάτων και αξιών. Είναι επιτακτική ανάγκη να αναπτύξουμε ένα πλαίσιο που θα καθοδηγεί τη χρήση αυτής της τεχνολογίας με υπευθυνότητα και διαφάνεια. Μόνο έτσι θα μπορέσουμε να εξασφαλίσουμε ότι η AI θα χρησιμεύσει ως εργαλείο προόδου και όχι ως πηγή κινδύνων και ανησυχιών για το μέλλον μας.
Η ιστορία της τεχνολογίας και του πολέμου είναι γεμάτη από ριζικές αλλαγές που έχουν μετασχηματίσει τη φύση της ένοπλης σύγκρουσης. Από την εποχή που οι στρατιώτες χρησιμοποιούσαν άλογα και πανοπλίες, μέχρι την εισαγωγή αεροπλανοφόρων και μαχητικών αεροσκαφών, η εξέλιξη των στρατιωτικών τεχνολογιών έχει διαρκώς επηρεάσει την τακτική και τη στρατηγική. Σήμερα, η τεχνητή νοημοσύνη (AI) και η ρομποτική αντιπροσωπεύουν την τελευταία φάση σε αυτή τη συνεχιζόμενη εξέλιξη.
Αλλά ποια είναι πραγματικά οι συνέπειες αυτής της μετάβασης; Η σύμπραξη των συμβατικών όπλων με την AI και τη μηχανική μάθηση δεν αναδιαμορφώνει απλώς τη διαδικασία λήψης αποφάσεων, αλλά εγείρει επίσης ερωτήματα σχετικά με την ηθική και τις ανθρώπινες αξίες στον πόλεμο. Η στρατιωτικοποίηση της AI, με την ανάπτυξη αυτόνομων όπλων και τη χρήση της σε κυβερνοπολέμους, προκαλεί ανησυχίες για τις συνέπειες που μπορεί να έχει στην παγκόσμια ασφάλεια. Πώς μπορούμε να διασφαλίσουμε ότι αυτές οι τεχνολογίες δεν θα χρησιμοποιηθούν για να ενισχύσουν τη βία ή να παραβιάσουν τα ανθρώπινα δικαιώματα;
Εικονογράφηση: Artificial Vandalism / Olafaq
Η AI λειτουργεί ως πολλαπλασιαστής δύναμης, με τη δυνατότητα να αναμορφώσει τους κανόνες του πολέμου. Ωστόσο, τι σημαίνει αυτό για την ανθρώπινη ζωή και την ευθύνη των στρατηγών; Η ικανότητα των αυτόνομων συστημάτων να παίρνουν αποφάσεις σε πραγματικό χρόνο εγείρει ερωτήματα σχετικά με το πού βρίσκεται η γραμμή μεταξύ ανθρώπινης κρίσης και αλγοριθμικής λογικής. Είναι η ανθρωπότητα έτοιμη να παραδώσει την εξουσία της στη λήψη κρίσιμων αποφάσεων σε μηχανές;
Επιπλέον, καθώς οι στρατιωτικές δυνάμεις επενδύουν σε τεχνολογίες AI για να αντιμετωπίσουν ολοένα πιο περίπλοκες προκλήσεις – από συμβατικούς πολέμους μέχρι υβριδικές επιθέσεις – πώς θα διαμορφωθεί το μέλλον των διεθνών σχέσεων; Η παραδοχή ότι οι στρατοί θα μπορούσαν να βασίζονται σε ρομπότ για στρατηγικές αποφάσεις φέρνει στο προσκήνιο ερωτήματα σχετικά με την ασφάλεια και την ηθική: Ποιες είναι οι συνέπειες όταν οι μηχανές γίνονται κεντρικοί παίκτες στο πεδίο της μάχης;
Η πρόκληση είναι προφανής: πρέπει να διαμορφώσουμε ένα νέο πλαίσιο που θα καθοδηγεί τη χρήση της AI στον πόλεμο, προτού οι τεχνολογίες αυτές γίνουν ανεξέλεγκτες. Ποια είναι τα απαραίτητα βήματα για τη θέσπιση κανόνων που θα διασφαλίσουν ότι η τεχνητή νοημοσύνη θα χρησιμοποιείται με υπευθυνότητα; Και πώς μπορούμε να εξασφαλίσουμε ότι οι εξελίξεις αυτές δεν θα οδηγήσουν σε μια νέα εποχή στρατιωτικής ανευθυνότητας;
Είναι σαφές ότι βρισκόμαστε σε ένα σημείο καμπής στην ιστορία του πολέμου, όπου η τεχνολογία μπορεί είτε να μας οδηγήσει σε έναν πιο ασφαλή κόσμο είτε να μας βυθίσει σε έναν νέο κύκλο βίας και καταστροφής. Η απάντηση στα ερωτήματα αυτά απαιτεί συλλογική προσπάθεια και σοβαρή σκέψη, καθώς προχωράμε προς ένα μέλλον που υπόσχεται πολλές προκλήσεις αλλά και ευκαιρίες.
Σύμφωνα με μια μελέτη από το Royal United Services Institute, για τα διδάγματα που αντλήθηκαν από αυτή τη διαμάχη, ιδιαίτερα σημαντική φαίνεται να είναι η διασφάλιση των drones και των πληροφοριών καινοτομίας σε πραγματικό χρόνο καθώς αυτά έχουν δώσει στην Ουκρανία σαφές πλεονέκτημα στο πεδίο της μάχης ενάντια σε μία πολύ πιο ισχυρή Ρωσία. Όπως παρατηρεί το ΝΑΤΟ η ΤΝ και άλλες «έξυπνες» τεχνολογίες είναι πλέον θεμελιώδεις για τη μελλοντική ασφάλεια των συμμάχων του καθώς προσφέρει μια άνευ προηγουμένου ευκαιρία να ενισχυθεί το τεχνολογικό πλεονέκτημα του οργανισμού, αλλά θα κλιμακώσει επίσης την ταχύτητα των απειλών που αντιμετωπίζει.
Η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να βελτιώσει τις στρατιωτικές ικανότητες επιτρέποντας ταχύτερη λήψη αποφάσεων, πιο ακριβή στόχευση και πιο αποτελεσματική κατανομή πόρων. Τα αυτόνομα όπλα που λειτουργούν με τεχνητή νοημοσύνη μπορούν να λειτουργήσουν χωρίς ανθρώπινη παρέμβαση, μειώνοντας ενδεχομένως τον κίνδυνο απώλειας ανθρώπινων ζωών. Ωστόσο, αυτές οι εξελίξεις εγείρουν ανησυχίες σχετικά με την κλιμάκωση των συγκρούσεων, την πιθανότητα παραβίασης ή κακής χρήσης αυτόνομων όπλων και την πιθανότητα δημιουργίας μιας κούρσας εξοπλισμών τεχνητής νοημοσύνης μεταξύ των κρατών.
Καθώς οι ανατρεπτικές τεχνολογίες παρέχουν νέα εργαλεία για ολοκληρωτικά καθεστώτα και εξτρεμιστικές ομάδες, η κακόβουλη χρήση αυτών των ευφυών μηχανών θα έχει βαθιές επιπτώσεις στην παγκόσμια ασφάλεια και τον πόλεμο. Η ταχύτητα με την οποία εξελίσσονται οι τεχνολογίες τεχνητής νοημοσύνης συχνά ξεπερνά την ικανότητα της κυβερνητικής ρυθμιστικής εποπτείας, οδηγώντας σε ένα πιθανό κενό στις υπάρχουσες πολιτικές και κανονισμούς. Είναι λοιπόν δεδομένο ότι αυξάνεται η ανάγκη για αποτελεσματικούς μηχανισμούς διακυβέρνησης για τη διαχείριση της χρήσης της και τον μετριασμό των πιθανών κινδύνων.
Η στρατιωτικοποίηση της τεχνητής νοημοσύνης εγείρει πολυάριθμες ηθικές ανησυχίες
Μπορούν τα αυτόνομα όπλα, όπως ορίζει το διεθνές δίκαιο, να διακρίνουν μεταξύ μαχητών και αμάχων; Ποιος φέρει την ευθύνη εάν ένα όπλο που λειτουργεί με τεχνητή νοημοσύνη προκαλεί ακούσια βλάβη; Είναι ηθικό να αναθέτουμε αποφάσεις που αφορούν τη ζωή και τον θάνατο σε μηχανές; Αυτές οι ανησυχίες υπογραμμίζουν την ανάγκη για ένα ηθικό πλαίσιο που διέπει τη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης στον πόλεμο.
Η ρύθμιση της τεχνητής νοημοσύνης ωστόσο αποτελεί πρόκληση λόγω της τεχνικής πολυπλοκότητάς της, της ταχείας εξέλιξης και της ευρείας εφαρμογής της σε πολλούς κλάδους. Τα ρυθμιστικά πλαίσια πρέπει να εξισορροπούν την προώθηση της καινοτομίας και την πρόληψη πιθανών βλαβών για την κοινωνία. Θα πρέπει να διασφαλίζουν τη λογοδοσία, τη διαφάνεια και την αμεροληψία στα συστήματα τεχνητής νοημοσύνης, προωθώντας παράλληλα τον ανταγωνισμό και αποτρέποντας την κατάχρηση.
Η ρύθμιση του εξοπλισμού τεχνητής νοημοσύνης παρουσιάζει επίσης σημαντικές δυσκολίες. Η ταχεία ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης και η τεχνική της πολυπλοκότητα καθιστά δύσκολη την τήρηση των κανονισμών. Επιπλέον, η διεθνής συνεργασία είναι δύσκολη. Η αποτελεσματική ρύθμιση απαιτεί συναίνεση μεταξύ των εθνών, κάτι που μπορεί να είναι δύσκολο λόγω διαφορετικών εθνικών συμφερόντων. Και ακόμα, η φύση διπλής χρήσης της τεχνολογίας AI (δηλαδή η χρήση της για πολιτικούς και στρατιωτικούς σκοπούς) περιπλέκει ακόμα πιο πολύ τη νομοθεσία.
Η τεχνητή νοημοσύνη θα μπορούσε να προκαλέσει δραστικές αλλαγές στον υβριδικό πόλεμο.
Τα κράτη και οι μη κρατικοί παράγοντες μπορούν να χρησιμοποιήσουν τον κυβερνοχώρο για να επηρεάσουν μεγάλες ομάδες αμάχων και αντίπαλες δυνάμεις. Από τη δημιουργία προφίλ ρομπότ έως τη χρήση παραποιημένων ή ψεύτικων πληροφοριών, φωτογραφιών και βίντεο, η τεχνητή νοημοσύνη διευρύνει τις δυνατότητες των επιχειρήσεων πληροφόρησης και εκτός πεδίου μάχης. H παραπληροφόρηση άλλωστε είναι ενδημική στον πόλεμο. Και έχοντας ως εργαλείο πληθώρα μέσων κοινωνικής δικτύωσης είναι πολύ εύκολο ψευδείς ειδήσεις να διαδοθούν παγκοσμίως, κάτι που φάνηκε πολύ έντονα στον πόλεμο του Ισραήλ με τη Χαμάς. Οι έξυπνες μηχανές μπορούν να αναγνωρίσουν ευπαθείς ομάδες ανθρώπων και να «μετρήσουν την ανταπόκριση των ατόμων καθώς και του πλήθους για να επηρεάσουν τις πεποιθήσεις τους», σύμφωνα με τον Rand Waltzman, αναπληρωτή επικεφαλής τεχνολογίας στη RAND Corporation. Το γνωστικό hacking, μια μορφή επίθεσης που επιδιώκει να χειραγωγήσει τις αντιλήψεις και τη συμπεριφορά των ανθρώπων, λαμβάνει χώρα σε ποικίλες πλατφόρμες, συμπεριλαμβανομένων των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και νέων μορφών παραδοσιακών καναλιών ειδήσεων.
Η ανάπτυξη και εξέλιξη αυτής της τεχνολογίας χρειάζεται επίβλεψη για την πρόληψη πιθανών καταχρήσεων και ανεπιθύμητων συνεπειών τόσο σε κοινωνικό όσο και σε πολεμικό επίπεδο.
