Η δημιουργικότητα περιλαμβάνει την ικανότητα να ανακαλύπτουμε νέες και πρωτότυπες ιδέες και λύσεις σε προβλήματα.

Είναι μέρος της ανθρώπινης νοημοσύνης και ύπαρξης, καθώς έχει θεωρηθεί ως ένα θεμελιώδες χαρακτηριστικό των ανθρώπων. Ενισχύει την ανθεκτικότητά μας, πυροδοτώντας χαρά και παρέχοντας ευκαιρίες για αυτοπραγμάτωση.

Μια πράξη δημιουργικότητας μπορεί να είναι μεγάλη και εμπνευσμένη, όπως η δημιουργία ενός όμορφου πίνακα ή ο σχεδιασμός μιας καινοτόμου εταιρείας. Αλλά μια ιδέα δεν χρειάζεται να είναι καλλιτεχνική ή να αλλάζει τον κόσμο για να θεωρείται δημιουργική.  Η ζωή απαιτεί καθημερινές πράξεις ευρηματικότητας και νέους τρόπους αντιμετώπισης. Υπό αυτή την έννοια, σχεδόν όλοι διαθέτουν κάποια δημιουργικότητα.

Είναι όμως δυνατή η υπολογιστική δημιουργικότητα;

Υπάρχει τρομερή ανησυχία σχετικά με τις δυνατότητες των νέων τεχνολογιών που μπορούν να δημιουργήσουν νέο περιεχόμενο όπως ήχο, κείμενο, εικόνες και βίντεο.  

Ορισμένα πρόσφατα και αξιοσημείωτα ορόσημα της τεχνητής νοημοσύνης  -όπως το ChatGPT, το Midjourney, το Dall-E- και πολλά άλλα εγείρουν νέα ερωτήματα σχετικά με το εάν η δημιουργικότητα είναι μια μοναδική ανθρώπινη δεξιότητα. 

• Ένα έργο τέχνης τεχνητής νοημοσύνης, The Portrait of Edmond de Belamy, πουλήθηκε για 432.500 δολάρια, σχεδόν 45 φορές πάνω από την υψηλότερη εκτίμηση του, από τον οίκο δημοπρασιών Christie’s το 2018. Το έργο τέχνης δημιουργήθηκε από ένα παραγωγικό ανταγωνιστικό δίκτυο (GAN) που τροφοδοτήθηκε με ένα σύνολο δεδομένων 15.000 πορτρέτων που κάλυπτε έξι αιώνες.
• Μουσικοί παραγωγοί, όπως ο υποψήφιος για Grammy, Alex Da Kid, έχουν συνεργαστεί με την τεχνητή νοημοσύνη (σε αυτήν την περίπτωση τον Watson της IBM) για να δημιουργήσουν επιτυχίες και να ενημερώσουν τη δημιουργική τους διαδικασία.

Αυτά τα παραδείγματα δημιούργησαν έντονες ανησυχίες.

Από το αν το ChatGPT και οι ανάλογες εφαρμογές Τεχνητής Νοημοσύνης θα αντικαταστήσουν την ανθρώπινη δημιουργικότητα, μέχρι το αν με το να απλοποιούν τόσο πολύ κάποια πράγματα, θα μας απομακρύνουν από την βαθιά σκέψη και ενασχόληση, γενεσιουργούς αιτίες μεγάλων ιδεών και συστατικά απαραίτητα στην πυροδότηση της δημιουργικότητας. 

• Η μουσική, η τέχνη, η γραφή, είναι ανθρώπινες δεξιότητες και ταλέντα και παίζουν κεντρικό ρόλο στην ταυτότητά μας, τη μοναδικότητά μας και την αυτοαντίληψη μας. Τι νόημα έχει να αναπτύξεις ένα μοναδικό καλλιτεχνικό στυλ και ταλέντο αν ένας υπολογιστής μπορεί να παράγει οτιδήποτε σε οποιοδήποτε στυλ θέλει αμέσως;
• Τι σημαίνει πια ταλέντο ή δημιουργικότητα σε έναν τέτοιο κόσμο; Πρόκειται για στοιχεία που σιγά σιγά έχουν αναπτύξει και ακόμα εξελίσσουν οι υπολογιστές και αυτό δεν το έχουμε ξαναδεί. Υπάρχουν βαθιές επαγγελματικές επιπτώσεις, όπως ποιες σταδιοδρομίες θα παραμείνουν βιώσιμες, αλλά και ψυχολογικά και ακόμη και φιλοσοφικά ζητήματα που θα πρέπει να αντιμετωπιστούν.
• Τι θα μας κάνει να νιώθουμε ξεχωριστοί ή πολύτιμοι στην εποχή της δημιουργικής τεχνητής νοημοσύνης; Η αυτοέκφραση είναι τόσο απαραίτητη για τη χαρά και την ανθρωπιά που η κατάρρευση της μοναδικότητάς μας είναι αναπόφευκτα μια κατάρρευση της αυτοαντίληψης μας.
• Τι ωφελούν λοιπόν τα εργαλεία αυτά αν αρχίσουμε να βασιζόμαστε τόσο πολύ σε αυτά που δεν θα έχουμε πλέον την ικανότητα να σκεφτόμαστε καλύτερα; Αν όμως η δημιουργικότητα είναι ουσιαστικά ανθρώπινη, υπάρχει κάτι εγγενώς περιοριστικό σε αυτήν ώστε να αντικατασταθεί ο άνθρωπος από μηχανή; 

Παρόλο που το ταλέντο και η δεξιότητα αμφισβητούνται ευρέως από τη δημιουργική τεχνητή νοημοσύνη, παραμένει ένα ίχνος ανθρώπινου ταλέντου που φαίνεται ασφαλές για αρκετό καιρό ακόμη: η ίδια η αιθέρια σπίθα της έμπνευσης.

Ενώ η φαινομενικά η τεχνητή «υπερνοημοσύνη» μπορεί να είναι τρομακτική, μία από τις μεγαλύτερες ευκαιρίες που μας προσφέρει είναι να αυξήσει την ανθρώπινη δημιουργικότητα με το να δίνει ώθηση σε αυτή τη σπίθα της έμπνευσης.

Σκεφτείτε όλες τις ιδέες που παγιδεύονται μέσα στο κεφάλι μας και είναι σπόροι και σπίθες για κάτι ενδιαφέρον, αλλά που δεν μπορούν ναεξελιχθούν λόγω της έλλειψης ατομικών δεξιοτήτων ή και πόρων.

Αλλά αν η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί τώρα να πάρει μία από αυτές τις σπίθες και να ξεδιπλώσει μία πιο ολοκληρωμένη εικόνα γύρω από αυτό, τότε νέοι δρόμοι μπορούν να ανοίξουν προς τη δημιουργία μιας καινοτομίας ή ενός αριστουργήματος.

Το 1997, όταν το πρόγραμμα υπολογιστή Deep Blue κέρδισε τον ανίκητο grandmaster Gary Kasparov στο σκάκι, πολλοί φοβήθηκαν ότι οι άνθρωποι θα άρχιζαν να εγκαταλείπουν ττο σκάκι επειδή «δεν θα ήταν ποτέ τόσο καλοί όσο ένας υπολογιστής».  Στην πραγματικότητα, συνέβη το αντίθετο. Η ευρεία χρήση σκακιστικών προσομοιώσεων σε υπολογιστή έκανε τους ανθρώπους σκακιστές καλύτερους. Μια πρόσφατη μελέτη που διεξήχθη από τον Henning Peinzuka του INSEAD διαπίστωσε ότι σε εκείνες τις χώρες όπου οι άνθρωποι είχαν πρόσβαση σε υπολογιστικές προσομοιώσεις σκακιού, η απόδοσή τους στο σκάκι βελτιώθηκε.  Οι παίκτες εξακολουθούσαν να θεωρούν χρήσιμο να παίζουν εναντίον ανθρώπων, αλλά η παρουσία του αντιπάλου ρομπότ έκανε τον άνθρωπο καλύτερο, πιο δημιουργικό παίκτη.

Η ΤΝ μπορεί να θεωρηθεί ως ένας τρόπος για να διευρυνθεί η εμβέλεια και η αποτελεσματικότητα της δημιουργικής διαδικασίας, επιτρέποντας στους ανθρώπους να αναπτύξουν πιο δύσκολα και σύνθετα έργα σε λιγότερο χρόνο ή με λιγότερους πόρους. Δίνει τη δυνατότητα να χαρτογραφούμε επιλογές όπως ποτέ άλλοτε – να εξερευνούμε εκθετικά περισσότερους συνδυασμούς επιλογών, να συγκρίνουμε και να αντιπαραβάλλουμε άπειρες προσεγγίσεις με μια ματιά και να δοκιμάζουμε συνεχώς νέες ιδέες.

Η τεχνητή νοημοσύνη δεν θα βρει απαραίτητα τις καλύτερες ιδέες μας για εμάς. Αλλά θα μειώσει σημαντικά το κόστος – σε χρόνο, χρήμα και προσπάθεια- της δημιουργίας νέων ιδεών αποκαλύπτοντας στιγμιαία λάθη που ίσως χρειάζονταν χρόνια να αποκαλυφθούν.

Θα μας επιτρέψει να απορρίψουμε αποτελεσματικά τις οδούς που καταλήγουν σε αδιέξοδο και να εντοπίσουμε χρήσιμους συνδυασμούς που  θα χρειαζόταν πολλές προσπάθειες και χρόνο για να ανακαλύψουμε. 

Όπως συμβαίνει με κάθε νέα τεχνολογία, η ισχύς και οι συνέπειές της εξαρτώνται από τον τρόπο που χρησιμοποιείται. Εάν χρησιμοποιηθεί σωστά, η τεχνητή νοημοσύνη θα μας βοηθήσει τελικά να δημιουργήσουμε πολύ μεγαλύτερη καινοτομία σε ολόκληρη την κοινωνία μας.

Το θετικό μέλλον της δημιουργικότητας και της τεχνητής νοημοσύνης βρίσκεται σε μια αρμονική συνεργασία που μπορεί να ωφελήσει όλους, οδηγώντας δυνητικά σε ένα νέο επίπεδο δημιουργικής παραγωγικότητας με σεβασμό των ηθικών κριτηρίων και των ανθρώπινων αξιών κατά τη δημιουργική διαδικασία.

 

Πηγή: TIME, Harvard Business Review, World Economic Forum, Free Think