Τι έχει να μας μας διδάξει η κοινωνική έκρηξη που λαμβάνει χώρα αυτή τη στιγμή στην Κίνα; Οι δρόμοι της ασιατικής χώρας κατακλύστηκαν από εξοργισμένους ανθρώπους που μοιάζουν να μη θέλουν πια να «θυσιάσουν τις ελευθερίες τους στον βωμό του ονείρου ενός υγειονομικού κράτους», φράση δανεική από το Γάλλος φιλόσοφο Μπερνάρ-Ανρί Λεβί.

Η βιοπολιτική διαχείριση των πληθυσμών και η συστηματική πειθάρχηση του κοινωνικού σώματος παράγει αναπόδραστα οργή. Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Η πίεση από τον πολυετή εγκλεισμό αποτυπώθηκε ξανά στο δημόσιο χώρο του ασιατικού κράτους. Σκηνές αλλοφροσύνης εκτυλίχθηκαν στη Γκουάνγκτζου, στη Σαγκάη, στην Ουχάν και στο Πεκίνο με συνθήματα κατά του κομμουνιστικού καθεστώτος ενώ παράλληλα ξεκίνησε διαμαρτυρία της “λευκής κόλλας”. Tα λευκά χαρτιά εκπροσωπούν όσα θέλουν να πουν οι πολίτες αλλά δεν μπορούν εξαιτίας της φίμωσης τους. Οι λευκές κόλες είναι δική τους εναντίωση στους  περιορισμούς της πολιτικής του zero Covid. Γι ‘ αυτό και ζητούν την παραίτηση του Σι Τζίπινγκ. Ποιος είναι τελικά ο Σι Τζίπινγκ, ο οποίος έχει επανεκλεγεί για τρίτη πενταετή θητεία και κάποια στιγμή σαγήνευσε τους Κινέζους σαν δεύτερος Μαο; Ανήκει στη δεύτερη γενιά της «κόκκινης αριστοκρατίας» και είναι γνωστός ως «πρίγκιπας» στην Κίνα. Είναι γιος του Σι Ζονγκχούν, ο οποίος ήταν κάποτε το δεξί χέρι του Μάο ΤσεΤουνγκ. Ο πατέρας του, ωστόσο,  από ελίτ το κόμματος  και Αντιπρόεδρος της κυβέρνησης της χώρας,  εκδιώχθηκε από όλες τις θέσεις και στάλθηκε σε στρατόπεδο εργασία όταν ο Μάο πίστεψε πως μια συνωμοσία υφαινόταν σε βάρος του. Αρκετά αργότερα, μετά το θάνατο του Μάο, το όνομα του Σι Ζονγκχούν αποκαταστάθηκε και έτσι ο Σι Τζίπινγκ μπόρεσε να ανέλθει στις τάξεις του Κομμουνιστικού Κόμματος. Σαγήνευσε τους Κινέζους με την ακεραιότητα του αλλά σύντομα ακολούθησε αυταρχική και συγκεντρωτική πολιτική που σταδιακά άρχισε να ξεσηκώνει αντιδράσεις. Με αποκορύφωμα την πανδημία.

Από την αρχή διασποράς του ιού Covid 19, η κυβέρνηση επέβαλε αυστηρούς περιορισμούς στα αστικά κέντρα. Τρία χρόνια μετά η αυστηρότητα των μέτρων δεν έχει πάψει παρόλο που οι θάνατοι από τον ιό είναι λίγοι. Οι κινεζικές αρχές σφραγίζουν πόρτες συγκροτημάτων για να μην βγαίνει ο κόσμος με πρόσχημα τις μολύνσεις που έχουν ανέλθει σε επίπεδα ρεκόρ. Οι πολίτες αντιδρούν. Διαδηλώνουν στους δρόμους των μεγαλύτερων πόλεων και πηδούν μέχρι και από τα παράθυρα ρισκάροντας τη ζωή τους. Η κυβέρνηση αναγκάζεται να υποσχεθεί χαλάρωση των μέτρων αλλά συνεχίζει να υπεραμύνεται της πολιτικής “zero covid”.

Τι σημαίνουν όλα αυτά; Το κινεζικό κράτος επεμβαίνει ακόμα για μια φορά για να ελέγξει και να σώσει τον πληθυσμό. Η βιοπολιτική εξαίρεση έχει μετασχηματιστεί σε αυταρχική κανονικότητα στην ασιατική χώρα. Αν η βιοπολιτική εξουσία, σήμερα, δεν έχει άλλη μορφή νομιμοποίησης παρά μόνον την επίκληση κρίσιμων καταστάσεων εκτάκτου ανάγκη- όπως υποστηρίζει ο Τζόρτζιο Άγκαμπεν- τότε η Κίνα μοιάζει να παράγει νέες καταστάσεις έκτακτης ανάγκης έτσι ώστε να μπορεί αναστείλει ελευθερίες και δικαιώματα.

Φωτ.: Christian Lue / Unsplash

Στο βιβλίο του «Πού βρισκόμαστε: Η επιδημία ως πολιτική», ο Ιταλός φιλόσοφος μιλά για το πως ο φόβος μόλυνσης από τον νέο κορονοϊό οδήγησε σε έναν άνευ προηγουμένου ολοκληρωτικό έλεγχο της ζωής των ανθρώπων και για το πως η «υγεία» των ανθρώπων αναδείχτηκε σε πρωταρχικό αντικείμενο διαχείρισης από την ιατρικοποιημένη πολιτική εξουσία, με αποτέλεσμα να πάψει να αποτελεί ατομικό δικαίωμα και να μετατραπεί σε κοινωνική υποχρέωση.

Κατά τη διάρκεια της πανδημίας είδαμε την κατάσταση εξαίρεσης να χρησιμοποιείται ως κανονικό πρότυπο διακυβέρνησης και ζήσαμε τη  μεταβολή σχέσης μεταξύ κυβερνήσεων και πολιτών. Παρατηρήσαμε  τη βιοπολιτική να ασκείται μαζικά στους πληθυσμούς.  Ενδεικτικά στη Σιγκαπούρη, τα στοιχεία των φορέων του ιού –εκτός από τα ονόματά τους– δημοσιεύτηκαν σε ειδικό ιστότοπο. Το σώμα που νοσεί διαπομπεύτηκε Στο Ισραήλ, τέθηκαν σε λειτουργία τα συστήματα γεωεντοπισμού, που χρησιμοποιεί η Μοσάντ για λόγους εθνικής ασφάλειας.

Ο Μισέλ Φουκώ είχε αναλύσει  από τον 19ο αιώνα την άσκηση εξουσίας που δεν επικεντρώνεται στη διαχείριση και κατεύθυνση των ατομικών συμπεριφορών αλλά και στον έλεγχο της βιολογικής ζωής. Ο Άγκαμπεν αργότερα έκανε λόγο για την αυτοκαταστροφική βιοπολιτική που ακολουθούν οι καπιταλιστικές κυβερνήσεις ενάντια στην απειλή του κορονοϊού. Και αυτός ο στοχασμός του προκαλεί συνειρμούς γύρω από τη σχέση του δυτικού καπιταλισμού και του κινεζικού απολυταρχισμού. Ο Ιταλός φιλόσοφος έχει αναφερθεί εκτενώς στην απανθρωποίηση της νεωτερικής βιοπολιτικής, σημειώνοντας πως πλέον κυρίαρχος είναι εκείνος που αποφασίζει για την αξία ή τη μη αξία της ζωής, ως τέτοιας, δηλαδή για το αν η ζωή ως τέτοια έχει ή δεν έχει αξία». Η Κίνα με τη μηδενική ανοχή απέναντι στον ιο από τη μια και την πολιτική ελέγχου των γεννήσεων από την άλλη είναι ένα εμβληματικό παράδειγμα συνδυασμού κυριαρχίας και βιοεξουσίας.

Οι Κινέζοι όμως αντιδρούν ρισκάροντας ακόμα και τη ζωή τους. Θέλουν να επανακτήσουν τις ελευθερίες τους. Τα κινεζικά σώματα συναθροίστηκαν και παρήγαγαν σημασίας. Η Αμερικανίδα θεωρητικός  Τζούντιθ Μπάτλερ έχει αναλύσει πως οι ενσώματες πράξεις των συναθροισμένων παράγουν σημασίες «πριν και ξέχωρα από τα συγκεκριμένα τους αιτήματα». Όταν, δηλαδή, τα σώματα εμφανίζονται στην πολιτική σκηνή της δημόσιας συνάθροισης, παράγουν πολιτικά αποτελέσματα. Παρακολουθούμε με κομμένη την ανάσα τη συνέχεια. Η ιστορία έχει δείξει πως ότι συμβαίνει στην ασιατική υπερδύναμη μας αφορά. Και όχι τόσο έμμεσα όσο θέλουμε να νομίζουμε.