Πώς ορίζεται όμως ο όρος “Enshittification”;
Η λέξη Enshittification είναι μια αργκό που χρησιμοποιείται για να περιγράψει τη διαδικασία κατά την οποία κάτι (συνήθως μια υπηρεσία ή μια πλατφόρμα) ξεκινά με καλές προθέσεις, αλλά σταδιακά επιδεινώνεται λόγω κακής διαχείρισης, εκμετάλλευσης ή κακής ποιότητας, οδηγώντας σε αρνητική εμπειρία για τον χρήστη. Αν και δεν υπάρχει άμεση ελληνική μετάφραση για την αργκό αυτή μπορούμε να την αποδώσουμε με τον όρο “εκφυλισμός” ή “κατρακύλισμα” για να αποδώσουμε την ιδέα της συνεχούς υποβάθμισης και αποτυχίας μιας υπηρεσίας ή πολιτικής.
Ο κόσμος αλλάζει και οι σχέσεις εξουσίας σε διεθνές επίπεδο αναθεωρούνται. Η αμερικανική κυριαρχία που εδώ και δεκαετίες επιβλήθηκε μέσω μιας σειράς τεχνολογικών, στρατιωτικών και οικονομικών μηχανισμών δείχνει να κλονίζεται. Οι σύμμαχοι των ΗΠ, από την Ευρώπη μέχρι την Ασία, βρίσκονται αντιμέτωποι με μια νέα πραγματικότητα: η αμερικανική δύναμη δεν είναι πια εγγυητής της σταθερότητας και της ασφάλειας, αλλά μάλλον η κύρια αιτία ανησυχίας. Ο λόγος δεν είναι μόνο η αβεβαιότητα που φέρνει η πολιτική του Τραμπ και η αμερικανική απομόνωση, αλλά και η τάση που έχει εμφανιστεί στις αμερικανικές τεχνολογικές πλατφόρμες.
Η “enshittification” των πλατφορμών, όπως την αποκαλεί ο συγγραφέας Cory Doctorow περιγράφει την αργή αλλά αναπόφευκτη διαδικασία υποβάθμισης της ποιότητας των υπηρεσιών. Αρχικά, οι τεχνολογικοί γίγαντες της Αμερική, όπως η Google, το Facebook προσέφεραν στους χρήστες τους εξαιρετικές υπηρεσίες που τους ενέπνεαν να παραμείνουν και να συμμετέχουν στις πλατφόρμες τους, ωστόσο όταν οι χρήστες, οι επιχειρήσεις και οι διαφημιστές έγιναν εξαρτημένοι από αυτές οι ιδιοκτήτες των πλατφορμών άρχισαν να εκμεταλλεύονται τη θέση τους και να πιέζουν για περισσότερα κέρδη, προσφέροντας όλο και χαμηλότερης ποιότητας υπηρεσίες. Αυτό το φαινόμενο που ξεκίνησε στον ιδιωτικό τομέα φαίνεται τώρα να μεταφέρεται και στις διεθνείς σχέσεις των ΗΠΑ με τους συμμάχους της.
Οι συνέπειες αυτής της διαδικασίας είναι ήδη φανερές. Ευρωπαϊκές χώρες, όπως η Γερμανία και η Γαλλία, καθώς και άλλες χώρες όπως η Δανία και ο Καναδάς αρχίζουν να συνειδητοποιούν την εξάρτησή τους από τις ΗΠΑ τόσο σε επίπεδο στρατιωτικό όσο και οικονομικό. Οι ΗΠΑ ελέγχουν κρίσιμες υποδομές, από το σύστημα εκκαθάρισης του δολαρίου μέχρι τα στρατιωτικά συστήματα που χρησιμοποιούν οι ευρωπαϊκές χώρες, δημιουργώντας μια συνθήκη όπου είναι δύσκολο για τους συμμάχους να ξεφύγουν από την επιρροή τους.
Η πρόκληση είναι ότι παρά την επιθυμία για ανεξαρτησία οι επιλογές είναι περιορισμένες. Χώρες όπως η Ιαπωνία και η Νότια Κορέα εξαρτώνται από τις ΗΠΑ για την άμυνά τους ενάντια στην Κίνα. Δεν μπορούν απλώς να αποχωρήσουν από την αμερικανική επιρροή χωρίς να θέσουν σε κίνδυνο την ασφάλειά τους. Αντίστοιχα η Δανία και ο Καναδάς, οι οποίοι έχουν στρατεύματα στενά ενσωματωμένα στις αμερικανικές δομές, βρίσκονται σε μια θέση όπου η αποδέσμευση από την αμερικανική εξάρτηση φαντάζει εξαιρετικά δύσκολη. Η Δανία έχει επενδύσει σημαντικά στην αγορά F-35 και η μετάβαση σε άλλο σύστημα θα απαιτούσε τεράστια ποσά και χρόνο. Παρά τις αντιρρήσεις, η κυβέρνηση της Δανίας δεν έχει ακόμα καταλήξει σε εναλλακτική λύση.
Το EuroStack, η πρόταση για μια “ψηφιακή αλυσίδα εφοδιασμού” που θα επιτρέπει στην Ευρώπη να αποκτήσει ψηφιακή κυριαρχία ανεξάρτητη από τις ΗΠΑ είναι ένα πρώτο βήμα προς αυτή την κατεύθυνση. Η ιδέα αυτή αναδύθηκε στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο από μια ομάδα πολιτικών και τεχνολόγων, οι οποίοι ανησυχούν για το γεγονός ότι οι αμερικανικές τεχνολογικές πλατφόρμες ελέγχουν τα πάντα, από τις υποδομές μέχρι τις υπηρεσίες που χρησιμοποιούν οι πολίτες και οι επιχειρήσεις. Η πρόκληση όμως, είναι ότι οι ευρωπαϊκές χώρες πρέπει να συντονιστούν και να επενδύσουν σε μια εναλλακτική λύση, η οποία θα είναι ακριβή και χρονοβόρα.
Ακόμα και με την ανάπτυξη του EuroStack, οι Ευρωπαίοι ηγέτες είναι υποχρεωμένοι να κάνουν υποχωρήσεις. Οι ΗΠΑ εξακολουθούν να κατέχουν το μεγαλύτερο μερίδιο στις παγκόσμιες στρατιωτικές και χρηματοοικονομικές υποδομές. Ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες, όπως η Πολωνία, ανησυχούν για την εξάρτηση από το Starlink της SpaceX, το οποίο λειτουργεί υπό την ηγεσία του Elon Musk, καθώς μπορεί να αποτελέσει όπλο στην αμερικανική στρατηγική. Κάποιες χώρες όπως η Δανία και ο Καναδάς συνεχίζουν να βασίζονται στις αμερικανικές τεχνολογίες λόγω της έλλειψης άμεσων εναλλακτικών λύσεων.
Ταυτόχρονα, η Ευρωπαϊκή Ένωση δημιουργεί το δικό της αμυντικό ταμείο για να εξοπλίσει τα μέλη της χωρίς να εξαρτώνται από τις ΗΠΑ. Αυτό το σχέδιο είναι μέρος μιας ευρύτερης στρατηγικής για την ενίσχυση της ευρωπαϊκής ανεξαρτησίας, η οποία περιλαμβάνει την ανάπτυξη εναλλακτικών δορυφορικών δικτύων και υποδομών πληρωμών και χρεώσεων. Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, Κριστίν Λαγκάρντ έχει αναφέρει τη σημασία της δημιουργίας ανεξάρτητων υποδομών για τις χρηματοοικονομικές συναλλαγές, προκειμένου να προστατευτεί η Ευρώπη από την επιρροή των ΗΠΑ.
Ο κόσμος βρίσκεται ενώπιον μιας ιστορικής καμπής, όπου η αμερικανική ηγεμονία αμφισβητείται και οι χώρες προσπαθούν να χαράξουν μια πορεία ανεξαρτησίας. Οι ΗΠΑ από την πλευρά τους φαίνεται να αποδομούν το διεθνές σύστημα που είχαν οικοδομήσει, με τη χρήση της δύναμης τους για να εκβιάζουν τους συμμάχους τους και να επιβάλλουν τη θέλησή τους. Οι ευρωπαϊκές χώρες, οι οποίες είναι βαθιά ενσωματωμένες στο αμερικανικό σύστημα προσπαθούν να βρουν εναλλακτικές λύσεις, γνωρίζοντας ότι η πλήρης αποδέσμευση είναι μια δύσκολη και ακριβή διαδικασία.
Η διαμάχη αυτή αφορά όχι μόνο την τεχνολογία ή την οικονομία, αλλά και την ίδια τη δημοκρατία και την εθνική ασφάλεια. Οι χώρες που αναζητούν εναλλακτικές λύσεις στις αμερικανικές πλατφόρμες δεν το κάνουν μόνο για λόγους τεχνολογικής ανεξαρτησίας, αλλά και για να προστατεύσουν τις δημοκρατικές τους αξίες από τις αυθαίρετες αποφάσεις ενός απολυταρχικού ηγέτη, όπως ο Τραμπ. Η ανάγκη για μια ψηφιακή και πολιτική ανεξαρτησία γίνεται ολοένα και πιο επιτακτική για την Ευρώπη και τους συμμάχους της, οι οποίοι συνειδητοποιούν ότι η αμερικανική δύναμη δεν αποτελεί πλέον εγγύηση της ασφάλειας τους, αλλά μια πιθανή απειλή.
➪ Ακολουθήστε το OLAFAQ στο Facebook, Bluesky και Instagram.
Πώς ορίζεται όμως ο όρος “Enshittification”;
Η λέξη Enshittification είναι μια αργκό που χρησιμοποιείται για να περιγράψει τη διαδικασία κατά την οποία κάτι (συνήθως μια υπηρεσία ή μια πλατφόρμα) ξεκινά με καλές προθέσεις, αλλά σταδιακά επιδεινώνεται λόγω κακής διαχείρισης, εκμετάλλευσης ή κακής ποιότητας, οδηγώντας σε αρνητική εμπειρία για τον χρήστη. Αν και δεν υπάρχει άμεση ελληνική μετάφραση για την αργκό αυτή μπορούμε να την αποδώσουμε με τον όρο “εκφυλισμός” ή “κατρακύλισμα” για να αποδώσουμε την ιδέα της συνεχούς υποβάθμισης και αποτυχίας μιας υπηρεσίας ή πολιτικής.
Ο κόσμος αλλάζει και οι σχέσεις εξουσίας σε διεθνές επίπεδο αναθεωρούνται. Η αμερικανική κυριαρχία που εδώ και δεκαετίες επιβλήθηκε μέσω μιας σειράς τεχνολογικών, στρατιωτικών και οικονομικών μηχανισμών δείχνει να κλονίζεται. Οι σύμμαχοι των ΗΠ, από την Ευρώπη μέχρι την Ασία, βρίσκονται αντιμέτωποι με μια νέα πραγματικότητα: η αμερικανική δύναμη δεν είναι πια εγγυητής της σταθερότητας και της ασφάλειας, αλλά μάλλον η κύρια αιτία ανησυχίας. Ο λόγος δεν είναι μόνο η αβεβαιότητα που φέρνει η πολιτική του Τραμπ και η αμερικανική απομόνωση, αλλά και η τάση που έχει εμφανιστεί στις αμερικανικές τεχνολογικές πλατφόρμες.
Η “enshittification” των πλατφορμών, όπως την αποκαλεί ο συγγραφέας Cory Doctorow περιγράφει την αργή αλλά αναπόφευκτη διαδικασία υποβάθμισης της ποιότητας των υπηρεσιών. Αρχικά, οι τεχνολογικοί γίγαντες της Αμερική, όπως η Google, το Facebook προσέφεραν στους χρήστες τους εξαιρετικές υπηρεσίες που τους ενέπνεαν να παραμείνουν και να συμμετέχουν στις πλατφόρμες τους, ωστόσο όταν οι χρήστες, οι επιχειρήσεις και οι διαφημιστές έγιναν εξαρτημένοι από αυτές οι ιδιοκτήτες των πλατφορμών άρχισαν να εκμεταλλεύονται τη θέση τους και να πιέζουν για περισσότερα κέρδη, προσφέροντας όλο και χαμηλότερης ποιότητας υπηρεσίες. Αυτό το φαινόμενο που ξεκίνησε στον ιδιωτικό τομέα φαίνεται τώρα να μεταφέρεται και στις διεθνείς σχέσεις των ΗΠΑ με τους συμμάχους της.
Οι συνέπειες αυτής της διαδικασίας είναι ήδη φανερές. Ευρωπαϊκές χώρες, όπως η Γερμανία και η Γαλλία, καθώς και άλλες χώρες όπως η Δανία και ο Καναδάς αρχίζουν να συνειδητοποιούν την εξάρτησή τους από τις ΗΠΑ τόσο σε επίπεδο στρατιωτικό όσο και οικονομικό. Οι ΗΠΑ ελέγχουν κρίσιμες υποδομές, από το σύστημα εκκαθάρισης του δολαρίου μέχρι τα στρατιωτικά συστήματα που χρησιμοποιούν οι ευρωπαϊκές χώρες, δημιουργώντας μια συνθήκη όπου είναι δύσκολο για τους συμμάχους να ξεφύγουν από την επιρροή τους.
Η πρόκληση είναι ότι παρά την επιθυμία για ανεξαρτησία οι επιλογές είναι περιορισμένες. Χώρες όπως η Ιαπωνία και η Νότια Κορέα εξαρτώνται από τις ΗΠΑ για την άμυνά τους ενάντια στην Κίνα. Δεν μπορούν απλώς να αποχωρήσουν από την αμερικανική επιρροή χωρίς να θέσουν σε κίνδυνο την ασφάλειά τους. Αντίστοιχα η Δανία και ο Καναδάς, οι οποίοι έχουν στρατεύματα στενά ενσωματωμένα στις αμερικανικές δομές, βρίσκονται σε μια θέση όπου η αποδέσμευση από την αμερικανική εξάρτηση φαντάζει εξαιρετικά δύσκολη. Η Δανία έχει επενδύσει σημαντικά στην αγορά F-35 και η μετάβαση σε άλλο σύστημα θα απαιτούσε τεράστια ποσά και χρόνο. Παρά τις αντιρρήσεις, η κυβέρνηση της Δανίας δεν έχει ακόμα καταλήξει σε εναλλακτική λύση.
Το EuroStack, η πρόταση για μια “ψηφιακή αλυσίδα εφοδιασμού” που θα επιτρέπει στην Ευρώπη να αποκτήσει ψηφιακή κυριαρχία ανεξάρτητη από τις ΗΠΑ είναι ένα πρώτο βήμα προς αυτή την κατεύθυνση. Η ιδέα αυτή αναδύθηκε στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο από μια ομάδα πολιτικών και τεχνολόγων, οι οποίοι ανησυχούν για το γεγονός ότι οι αμερικανικές τεχνολογικές πλατφόρμες ελέγχουν τα πάντα, από τις υποδομές μέχρι τις υπηρεσίες που χρησιμοποιούν οι πολίτες και οι επιχειρήσεις. Η πρόκληση όμως, είναι ότι οι ευρωπαϊκές χώρες πρέπει να συντονιστούν και να επενδύσουν σε μια εναλλακτική λύση, η οποία θα είναι ακριβή και χρονοβόρα.
Ακόμα και με την ανάπτυξη του EuroStack, οι Ευρωπαίοι ηγέτες είναι υποχρεωμένοι να κάνουν υποχωρήσεις. Οι ΗΠΑ εξακολουθούν να κατέχουν το μεγαλύτερο μερίδιο στις παγκόσμιες στρατιωτικές και χρηματοοικονομικές υποδομές. Ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες, όπως η Πολωνία, ανησυχούν για την εξάρτηση από το Starlink της SpaceX, το οποίο λειτουργεί υπό την ηγεσία του Elon Musk, καθώς μπορεί να αποτελέσει όπλο στην αμερικανική στρατηγική. Κάποιες χώρες όπως η Δανία και ο Καναδάς συνεχίζουν να βασίζονται στις αμερικανικές τεχνολογίες λόγω της έλλειψης άμεσων εναλλακτικών λύσεων.
Ταυτόχρονα, η Ευρωπαϊκή Ένωση δημιουργεί το δικό της αμυντικό ταμείο για να εξοπλίσει τα μέλη της χωρίς να εξαρτώνται από τις ΗΠΑ. Αυτό το σχέδιο είναι μέρος μιας ευρύτερης στρατηγικής για την ενίσχυση της ευρωπαϊκής ανεξαρτησίας, η οποία περιλαμβάνει την ανάπτυξη εναλλακτικών δορυφορικών δικτύων και υποδομών πληρωμών και χρεώσεων. Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, Κριστίν Λαγκάρντ έχει αναφέρει τη σημασία της δημιουργίας ανεξάρτητων υποδομών για τις χρηματοοικονομικές συναλλαγές, προκειμένου να προστατευτεί η Ευρώπη από την επιρροή των ΗΠΑ.
Ο κόσμος βρίσκεται ενώπιον μιας ιστορικής καμπής, όπου η αμερικανική ηγεμονία αμφισβητείται και οι χώρες προσπαθούν να χαράξουν μια πορεία ανεξαρτησίας. Οι ΗΠΑ από την πλευρά τους φαίνεται να αποδομούν το διεθνές σύστημα που είχαν οικοδομήσει, με τη χρήση της δύναμης τους για να εκβιάζουν τους συμμάχους τους και να επιβάλλουν τη θέλησή τους. Οι ευρωπαϊκές χώρες, οι οποίες είναι βαθιά ενσωματωμένες στο αμερικανικό σύστημα προσπαθούν να βρουν εναλλακτικές λύσεις, γνωρίζοντας ότι η πλήρης αποδέσμευση είναι μια δύσκολη και ακριβή διαδικασία.
Η διαμάχη αυτή αφορά όχι μόνο την τεχνολογία ή την οικονομία, αλλά και την ίδια τη δημοκρατία και την εθνική ασφάλεια. Οι χώρες που αναζητούν εναλλακτικές λύσεις στις αμερικανικές πλατφόρμες δεν το κάνουν μόνο για λόγους τεχνολογικής ανεξαρτησίας, αλλά και για να προστατεύσουν τις δημοκρατικές τους αξίες από τις αυθαίρετες αποφάσεις ενός απολυταρχικού ηγέτη, όπως ο Τραμπ. Η ανάγκη για μια ψηφιακή και πολιτική ανεξαρτησία γίνεται ολοένα και πιο επιτακτική για την Ευρώπη και τους συμμάχους της, οι οποίοι συνειδητοποιούν ότι η αμερικανική δύναμη δεν αποτελεί πλέον εγγύηση της ασφάλειας τους, αλλά μια πιθανή απειλή.
➪ Ακολουθήστε το OLAFAQ στο Facebook, Bluesky και Instagram.
