Στην εποχή των κλιματικής αλλαγής που εντείνεται ραγδαία, θα περίμενε κανείς ότι η βιομηχανία του κινηματογράφου θα αντανακλούσε σε μεγάλο βαθμό αυτή την πραγματικότητα στις ταινίες της, ενσωματώνοντας αφηγήσεις για την κλιματική αλλαγή σε mainstream κυκλοφορίες που φιλοδοξούν -και έχουν τη δυναμική- να γίνουν blockbusters. Ωστόσο, μια ολοκληρωμένη μελέτη που εξετάζει 250 ταινίες από το 2013 έως το 2022 αποκαλύπτει μια σκληρή πραγματικότητα: η κλιματική αλλαγή δεν αποτελεί σημαντικό θέμα στον σύγχρονο κινηματογράφο.

Ο έλεγχος της κλιματικής πραγματικότητας (Climate Reality Check)

Το Climate Reality Check, ένα καινοτόμο εργαλείο αξιολόγησης που μοιάζει με το Bechdel-Wallace Test, αξιολογεί κατά πόσον:

α) Η κλιματική αλλαγή υπάρχει στον κόσμο της ιστορίας
β) Ένας χαρακτήρας αναγνωρίζει την ύπαρξη της κλιματικής αλλαγής

Σύμφωνα με τη μελέτη, μόλις το 9,6% των ταινιών που αναλύθηκαν πέρασε αυτό το τεστ, αναδεικνύοντας ένα σημαντικό χάσμα μεταξύ των περιβαλλοντικών ζητημάτων του κόσμου που ζούμε και της αναπαράστασής τους στη ποπ κουλτούρα.

Οι ταινίες που πέρασαν το τεστ

Παρά τη συνολική θλιβερή, θα λέγαμε, επίδοση, λίγες ταινίες ενσωμάτωσαν αποτελεσματικά στην πλοκή τους αφηγήσεις για την κλιματική αλλαγή. Χρονολογικά, είναι οι εξής:

⠂2013: Pacific Rim

⠂2014: Kingsman: The Secret Service, The Amazing Spider-Man 2

⠂2015: Maze Runner: The Scorch Trials, Fantastic Four

⠂2016: No prominent films passed the test

⠂2017: Justice League, Happy Death Day

⠂2018: Venom, Aquaman, Midsommar, Marriage Story, Fast & Furious Presents: Hobbs & Shaw, Pokémon: Detective Pikachu

⠂2019: Καμία ταινία δεν πέρασε το τεστ

⠂2020: Tenet, The Hunt

⠂2021: Don’t Look Up, Zack Snyder’s Justice League, Eternals, Godzilla vs. Kong, The Tomorrow War, Wrath of Man

⠂2022: Glass Onion, Jurassic World Dominion, Triangle of Sadness

Τα βασικά ευρήματα της έρευνας

Η έρευνα του Colby College αποκάλυψε διάφορες αξιοσημείωτες τάσεις, όπως:

⠂Εκπροσώπηση της κλιματικής αλλαγής: Η εκπροσώπηση της κλιματικής αλλαγής στις ταινίες έχει αυξηθεί κατά τη διάρκεια της δεκαετίας. Οι ταινίες που κυκλοφόρησαν μεταξύ 2018 και 2022 είχαν διπλάσιες πιθανότητες να περιλαμβάνουν θέματα κλιματικής αλλαγής σε σύγκριση με εκείνες που κυκλοφόρησαν μεταξύ 2013 και 2017.

⠂Απόδοση στο box office: Οι ταινίες που περιλάμβαναν στοιχεία κλιματικής αλλαγής είχαν καλύτερες επιδόσεις στο box office. Εκείνες που πέρασαν το πρώτο μέρος (α) του Climate Reality Check κέρδισαν 8% περισσότερο, ενώ εκείνες που πέρασαν επιτυχώς και το δεύτερο μέρος (β) κέρδισαν 10% περισσότερο.

⠂Διαφοροποιήσεις σε στούντιο και κινηματογραφικά είδη: Υπήρχαν σημαντικές διαφορές στην εκπροσώπηση της κλιματικής αλλαγής σε διάφορα κινηματογραφικά στούντιο και είδη ταινιών. Οι πλατφόρμες streaming είχαν το υψηλότερο ποσοστό (25%) ταινιών που περιείχαν την κλιματική αλλαγή στις ιστορίες τους, σε σύγκριση με το 12,7% για τα μεγάλα στούντιο. Η Warner Bros. ηγήθηκε μεταξύ των μεγάλων στούντιο, με 23,3% των ταινιών της να ασχολούνται με την κλιματική αλλαγή.

⠂Δημογραφικά χαρακτηριστικά χαρακτήρων: Οι χαρακτήρες που είχαν επίγνωση της κλιματικής αλλαγής στις ταινίες ήταν κυρίως άνδρες (69,5%), λευκοί (65%) και μεσήλικες (77,2%), γεγονός που δεν αντικατοπτρίζει με ακρίβεια αυτούς που επηρεάζονται περισσότερο από την κλιματική αλλαγή στην πραγματικότητα.

⠂Δράσεις φιλικές προς το κλίμα: Οι φιλικές προς το κλίμα δράσεις απεικονίζονταν σπάνια, με μόνο το 9,6% των ταινιών να δείχνει χαρακτήρες να κάνουν ποδήλατο και το 1,2% να παρουσιάζει χαρακτήρες vegan ή vegetarian.

Γιατί διστάζει η βιομηχανία;

Η μελέτη υπογραμμίζει διάφορους λόγους για την απροθυμία των κινηματογραφικών στούντιο να μιλήσουν για την κλιματική αλλαγή. Πρώτον, υπάρχει η βαθιά ριζωμένη προτίμηση της βιομηχανίας στην αίσθηση της απόδρασης, ευνοώντας αφηγήσεις που προσφέρουν μια διέξοδο από τα προβλήματα του πραγματικού κόσμου. Επιπλέον, η βιομηχανία ορυκτών καυσίμων έχει επηρεάσει στρατηγικά τα μέσα μαζικής ενημέρωσης για να σπείρει την αμφιβολία και την αδράνεια όσον αφορά την κλιματική αλλαγή, συμβάλλοντας σε ένα «σπιράλ σιωπής», όπως το χαρακτηρίζουν, όπου το θέμα συζητείται σπάνια, ακόμη και μεταξύ των ενδιαφερόμενων ακροατηρίων.

Οικονομικά κίνητρα

Είναι ενδιαφέρον ότι η μελέτη διαπίστωσε ότι οι ταινίες που ασχολούνται με την κλιματική αλλαγή τείνουν να έχουν καλύτερες οικονομικές επιδόσεις. Οι ταινίες που περιλάμβαναν θέματα κλιματικής αλλαγής απέφεραν κατά μέσο όρο 8% περισσότερα έσοδα στο box office, ενώ οι ταινίες με χαρακτήρες που είχαν επίγνωση της κλιματικής αλλαγής είχαν 10% καλύτερες επιδόσεις. Αυτό υποδηλώνει ότι το κοινό είναι όχι μόνο έτοιμο για αυτές τις ιστορίες αλλά και πρόθυμο να τις υποστηρίξει οικονομικά.

Συμπέρασμα

Ενώ η ένταξη της κλιματικής αλλαγής στις ταινίες αυξάνεται σταδιακά, ο ρυθμός είναι χαρακτηριστικά πολύ αργός, δεδομένου του επείγοντος χαρακτήρα της περιβαλλοντικής κρίσης. Η βιομηχανία του κινηματογράφου πρέπει να αλλάξει τις αφηγηματικές στρατηγικές της, αγκαλιάζοντας την κλιματική πραγματικότητα όχι μόνο ως ένα επίκαιρο θέμα, αλλά ως αναπόσπαστο μέρος της αφήγησης αυτών που ζούμε. Καθώς το κοινό αποκτά μεγαλύτερη συνείδηση του κλίματος, είναι πιθανό να απαιτήσει ταινίες που θα αντικατοπτρίζουν τις ανησυχίες και τις πραγματικότητές του, οδηγώντας τα επόμενα χρόνια σε μια αναγκαία αλλαγή στο κινηματογραφικό τοπίο.

Ενσωματώνοντας τις αφηγήσεις για την κλιματική κρίση στον mainstream κινηματογράφο, οι κινηματογραφιστές έχουν τη δύναμη να επηρεάσουν την αντίληψη του κοινού και να τους εμπνεύσουν για δράση, γεφυρώνοντας ουσιαστικά το χάσμα μεταξύ της τέχνης και της πραγματικότητας της εποχής μας. Άλλωστε, η τέχνη δεν μπορεί να σιωπά όταν ο κόσμος φλέγεται και βυθίζεται ταυτόχρονα.

Ακολουθήστε το OLAFAQ
στο Google News