Ένα μικρό ατμόπλοιο αρμενίζει σε ένα ποτάμι και τα φουγάρα του βγάζουν σύννεφα μαύρου ατμού. Η κάμερα πλησιάζει στην γέφυρα του πλοίου και ο θεατής αντικρίζει έναν κεφάτο ποντικό με ναυτικό καπέλο να κρατάει το τιμόνι σφυρίζοντας ένα τραγούδι.

Είναι η ταινία με την οποία ο Μίκυ Μάους έκανε το ντεμπούτο του στη μεγάλη οθόνη στις 18 Νοεμβρίου του 1928: το «Steamboat Willie» (Ατμόπλοιο Γουίλι), η πρώτη ταινία κινουμένων σχεδίων με ήχο στην ιστορία του κινηματογράφου.

Αν και λογίζεται ως το ντεμπούτο του Μίκυ, στην πραγματικότητα είναι η τρίτη κατά σειρά εμφάνιση του διάσημου ποντικού, καθώς, νωρίτερα τον ίδιο χρόνο, είχαν προηγηθεί το «Plane Crazy» (15 Μαΐου 1928) και το «The Gallopin’ Gaucho» (Αύγουστος του 1928). Παρ’ όλα αυτά, η αποτυχία του Γουώλτ Ντίσνεϋ και του Ουμπ Άιβερκς να βρουν διανομέα για αυτές τις δύο ταινίες, τούς οδήγησε να θεωρήσουν την τρίτη τους ταινία ως την επίσημη πρώτη εμφάνιση του χαρακτήρα.

Τώρα, σχεδόν έναν αιώνα μετά από το «Ατμόπλοιο Γουίλι», η Disney πρόκειται να χάσει τα αποκλειστικά δικαιώματα της οικονομικής εκμετάλλευσης του χαρακτήρα του Μίκυ, εξαιτίας της αμερικανικής νομοθεσίας.

Και αυτό γιατί το 2023, ακριβώς 95 χρόνια μετά τη δημιουργία του το Νοέμβριο του 1928 και με βάση την κείμενη αμερικανική νομοθεσία, λήγουν τα πνευματικά δικαιώματα για ανώνυμα ή ψευδώνυμα έργα. Κάπως έτσι, ο Μίκυ Μάους πλέον θα εμπίπτει στην δημόσια σφαίρα και ο καθένας θα μπορεί να χρησιμοποιεί την μορφή ή τον χαρακτήρα του, χωρίς να πληρώνει την Ντίσνεϊ για πνευματικά δικαιώματα.

«Ωστόσο, αυτή η λήξη των πνευματικών δικαιωμάτων δεν έρχεται χωρίς περιορισμούς. Μπορείς να χρησιμοποιήσεις τον χαρακτήρα του Mίκυ Μάους όπως δημιουργήθηκε αρχικά, για να φτιάξεις τις δικές σου ιστορίες με αυτόν. Αλλά, αν το κάνεις με τρόπο που οι άνθρωποι θα σκεφτούν την Disney, τότε θεωρητικά μιλώντας πάντα, η Disney θα μπορούσε να πει ότι παραβίασες τα πνευματικά δικαιώματά της και να απαιτήσει από εσένα χρήματα», επισημαίνει ο Ντάνιελ Μαγιέντα, αναπληρωτής διευθυντής του Documentary Film Legal Clinic στη σχολή Νομικής του UCLA και δικηγόρος που δραστηριοποιείται στη βιομηχανία του θεάματος.

Επίσης, όπως τονίζουν οι νομικοί, υπάρχουν συγκεκριμένες πτυχές ενός χαρακτήρα όπως του Μίκυ Μάους που το γενικό κοινό αναγνωρίζει ως «αναπόσπαστο κομμάτι του brand της Disney» και είναι απαγορευμένες για καλλιτέχνες που πιθανώς να θέλουν να τις αξιοποιήσουν μετά το πέρας της λήξης των πνευματικών δικαιωμάτων.

«Τα πνευματικά δικαιώματα έχουν ένα συγκεκριμένο χρονικό όριο, όμως δεν ισχύει το ίδιο και για τα εμπορικά σήματα. Έτσι, η Disney θα μπορούσε να έχει ένα trademark ουσιαστικά επ’ αόριστον, για όσο συνεχίζει να χρησιμοποιεί διάφορα πράγματα όπως τα έχουν κατοχυρώσει, είτε είναι λέξεις, δράσεις, χαρακτήρες ή οτιδήποτε άλλο», εξηγεί ο Μαγιέντα.

Επίσης, όπως τονίζουν τα αμερικανικά ΜΜΕ, αν και η Disney θα χάσει τα πνευματικά δικαιώματα για αυτή την πρώτη εκδοχή του Mίκυ Μάους, αυτή στο «Ατμόπλοιο Γουίλι», εξακολουθεί να τα διατηρεί για όλες τις μετέπειτα εκδοχές του, μέχρι να φτάσουν στο νομικό όριο των 95 ετών.

Ήδη πάντως, έχουν εκπνεύσει τα πνευματικά δικαιώματα για άλλους αγαπημένους χαρακτήρες, όπως συνέβη τον περασμένο Ιανουάριο για τον Γουίνι το αρκουδάκι, το γνωστό σε όλους «Winnie the Pooh», ένας χαρακτήρας που δημιουργήθηκε το 1926.