Ο σκηνοθέτης Jonathan Glazer, «δέκα χρόνια μετά το “Κάτω από το Δέρμα” δίνει –αν και σε νεαρή ηλικία– ένα έργο ζωής. Ουσιαστικά πιάνει το νήμα του Ολοκαυτώματος από εκεί που το άφησε πριν μερικά χρόνια ο Ούγγρος Λάζλο Νέμες και ολοκληρώνει συμπληρώνοντας το τι συμβαίνει “έξω” από το Άουσβιτς την ώρα που η ανθρωπότητα διολισθαίνει προς το απόλυτο σκοτάδι. Μεγάλο Βραβείο της Επιτροπής στις Κάννες. Βραβείο Κριτικών στο ίδιο Φεστιβάλ και πριν λίγες ώρες ανάλογη αναγνώριση από τους κριτικούς του Λος Άντζελες», γράφαμε από αυτό το site.

H “Ζώνη Eνδιαφέροντος”, η οποία κέρδισε το Μεγάλο Βραβείο στις Κάννες, είναι μια σπουδαία ταινία – και αυτό παρά το ότι είναι μόλις η τέταρτη ταινία του και η πρώτη του μετά από 10 χρόνια.

Οι 4 ταινίες του ανήκουν σε εντελώς διαφορετικά είδη: π.χ. το “Sexy Beast” ήταν μια γκανγκστερική ταινία με την καλύτερη εναρκτήρια σκηνή της τελευταίας 20ετίας, το Birth ήταν ένα οικογενειακό δράμα με μια υπερφυσική εσάνς (και μια υπέροχη Νικόλ Κίντμαν) και το “Under the Skin“ με την Σκάρλετ Τζοχάνσον ήταν επιστημονική φαντασία αναμεμειγμένη με ψυχοσωματικό τρόμο α λα-Ντέιβιντ Κρόνενμπεργκ.

Οι ταινίες του μοιράζονται σίγουρα αυτή την χαρακτηριστική διάθεση και ατμόσφαιρα της τρομακτικής αποξένωσης, αλλά πέρα από αυτό, δεν είναι τόσο εύκολο να βρει κανείς μια νοητή γραμμή που να τις συνδέει.

Ευτυχώς, ο Glazer έχει μια ολόκληρη… εργογραφία από βίντεοκλιπ από πίσω του προκειμένου να αναζητήσει έμπνευση.

Τα βιντεοκλίπ του Jonathan Glazer αποτίουν φόρο τιμής στον Stanley Kubrick

Ο Jonathan Glazer έγινε γνωστός ως σκηνοθέτης μουσικών βιντεοκλίπ για λογαριασμό των Massive Attack και των Radiohead.

Συγκεκριμένα, ο Glazer μεταπήδησε από τη σκηνοθεσία διαφημίσεων στα μουσικά βίντεο το 1995, τη χρονιά που προσλήφθηκε για να σκηνοθετήσει τα βίντεο για το “Karmacoma” των Massive Attack και το “The Universal” των Blur.

Και τα δύο βίντεο δανείζονται σε μεγάλο βαθμό στοιχεία από ταινίες του θρυλικού σκηνοθέτη Stanley Kubrick – το “The Shining” και το “A Clockwork Orange”, αντίστοιχα.

Δίνοντας μια συνέντευξη για το Under the Skin το 2013, ο Glazer ήταν ειλικρινής σχετικά με το πόσο αισθάνεται ότι ο ίδιος είναι προϊόν της επιρροής του Kubrick.

«Στην πραγματικότητα [του Κιούμπρικ] τού έχω κλέψει… τις τσέπες. Οι άνθρωποι μού λένε ευγενικά “φόρος τιμής”, αλλά μάλλον τού έκλεψα ολόκληρο το πορτοφόλι», είχε πει τότε.

Σίγουρα υπάρχει μια αρκούντως ισχυρή πνευματική σύνδεση μεταξύ των δύο αυτών ιδιοσυγκρασιακών σκηνοθετών, αν και φυσικά ο Κιούμπρικ ήταν ένας πρωτοπόρος που άφησε πολύ χώρο στους επόμενους σκηνοθέτες να πειραματιστούν, ακόμη και σε εμπορικούς χώρους.

Αλλά, ο Jonathan Glazer έχει αδιαμφισβήτητα το δικό του μετα-Κιουμπρικό ξεχωριστό στυλ.

Το βίντεο για το “Karmacoma”, λόγου χάρη, διαδραματίζεται σε ένα ξενοδοχείο με μια πνιγηρή, στοιχειωμένη ατμόσφαιρα -που μοιάζει πολύ με το ξενοδοχείο Overlook από τον Κιούμπρικ στη «Λάμψη».

Η κεντρική ιδέα του βίντεο είναι ότι υπάρχει μια βασανισμένη ψυχή σε κάθε δωμάτιο, η κάθε μία με μια διαφορετική ιστορία να πει, όπως ακριβώς και στην ταινία του σπουδαίου αμερικανού auteur.

Όμως ο Glazer και ο Kubrick έχουν μια εντελώς διαφορετική άποψη για τη σχέση μεταξύ αυτών των «πνευμάτων» και του χώρου που αυτά στοιχειώνουν.

Ενώ τα φαντάσματα του Glazer είναι απλά παγιδευμένα σε ένα ξενοδοχείο, αυτά του Kubrick έχουν αρχικά «φαγωθεί» και κατόπιν «χωνευτεί» από αυτό.

Αντίθετα, ο θεατής δεν έχει αυτή την αίσθηση από το βίντεο του “Karmacoma”, το οποίο είναι απείρως πιο υπερβατικό και κρυπτικό. Και εντέλει μυστηριακό.

Επίσης, το μουσικό βίντεο “Virtual Insanity” των Jamiroquai (1996) έχει ομοιότητες με το “2001: Μια Οδύσσεια του Διαστήματος”.

Το άμεσα αναγνωρίσιμο βίντεο ήταν μια τεράστια αποκάλυψη τόσο για το συγκρότημα όσο και για τον σκηνοθέτη του.

Το βίντεο – που λαμβάνει χώρα σε ένα λευκό δωμάτιο που θυμίζει τα σκηνικά του Κιούμπρικ – συνδυάζει τις έντονες χορευτικές κινήσεις του τραγουδιστή Jay Kay με ένα έξυπνα σχεδιασμένο σκηνικό που έχει τις δικές του, ανεξάρτητες κινήσεις.

Το βίντεο είναι ένα από τα σπουδαιότερα όλων των εποχών: είναι το βίντεο με το “κινούμενο πάτωμα” και αυτό το βιντεοκλίπ στο οποίο ο Glazer αναρωτιέται ανοικτά για το μέλλον και τη “νέα τεχνολογία”.

Μια τεχνολογία που περιλαμβάνει αυτό το υπέροχο σκηνικό, που είναι απευθείας αναφορά στο αντίστοιχο περιστρεφόμενο που κατασκεύασε ο Kubrick για να αναπαραστήσει το Discover One, το σκάφος που ο HAL 9000 και οι αστροναύτες πηγαίνουν στο διάστημα.

Οι καλύτερες συνεργασίες του Glazer ήταν με τον Thom Yorke

Επίσης, το 1996, ο Glazer σκηνοθέτησε το βίντεο για το “Street Spirit (Fade Out)” των Radiohead.

Ήταν το πρώτο από τα δύο βίντεο που θα σκηνοθετούσε για τους Radiohead, πριν συνεργαστεί με τους UNKLE, ένα συγκρότημα στο οποίο, όπως και στους Radiohead, συμμετέχει ο Thom Yorke στα φωνητικά.

Το βίντεο του “Street Spirit” απομακρύνεται πλήρως από τον Kubrick και μπαίνει σε άλλα εικονιστικά χωράφια.

Σε αυτό, τα μέλη των Radiohead υποδύονται τους κατοίκους ενός πάρκου τροχόσπιτων, που βιώνουν μια ζοφερή νύχτα κάτω από τα αστέρια.

Γυρισμένο σε εντυπωσιακό ασπρόμαυρο υψηλής αντίθεσης, το βίντεο δείχνει τον Yorke να τραγουδάει, ενώ ο ίδιος και οι συμπαίκτες του αλληλεπιδρούν με το περιβάλλον τους με έναν τρόπο που συνδυάζει το χορό με κάποια – ενίοτε αυτοκαταστροφικά – ακροβατικά.

Για το “Karma Police”, ο Glazer τοποθετεί τον Yorke σκυμμένο στο πίσω κάθισμα μιας Chrysler της δεκαετίας του ’70.

Το αυτοκίνητο φαίνεται να μην έχει οδηγό – ή μήπως είναι ο ίδιος ο Yorke;

Το όχημα οδηγείται μόνο του σε έναν έρημο δρόμο μια σκοτεινή νύχτα, καταδιώκοντας έναν τρομοκρατημένο άνδρα.

Οι στίχοι του τραγουδιού, στους οποίους μια μυστήρια αστυνομική δύναμη απονέμει δικαιοσύνη ή αυτοδικία για κακή συμπεριφορά, φαίνεται να υπονοούν ότι αυτός ο άνθρωπος «παίρνει τελικά αυτό που του αξίζει».

Το βίντεο τελειώνει με μια ανατροπή, με το αυτοκίνητο-δολοφόνο να χαρίζει τη ζωή του άνδρα, και να θυσιάζεται το ίδιο.

Το “Rabbit in Your Headlights” των UNKLE είναι αυτό που μοιάζει περισσότερο με τις ταινίες μεγάλου μήκους του Glazer – και αυτό που θεωρείται συχνά ως το καλύτερο του Glazer.

Με πρωταγωνιστή τον Denis Lavant στο ρόλο μιας μυστηριώδους φιγούρας που στην αρχή φαίνεται να είναι ένας άστεγος που ζει μέσα στην κατάθλιψη, η ταινία διαδραματίζεται εξολοκλήρου μέσα σε ένα τούνελ.

Ο Lavant, φορώντας ένα παλτό με κουκούλα, περπατάει σκόπιμα στο δρόμο και «φτύνει» θυμωμένα λέξεις στα αυτοκίνητα που του κορνάρουν προκειμένου να τον αποφύγουν.

Τελικά, ο Lavant χτυπιέται από ένα αυτοκίνητο, το οποίο συνεχίζει να οδηγεί. Αλλά, αυτός σηκώνεται και συνεχίζει να περπατάει.

Χτυπιέται ξανά, ακόμη πιο δυνατά. Αλλά σηκώνεται και πάλι και συνεχίζει.

Ξανά και ξανά, η επανάληψη αυτή παραπέμπει ευθέως στην συνεχόμενη και συνεχιζόμενη βία που η κοινωνία ασκεί στους άστεγους, σε ένα σκηνικό που θυμίζει πολύ το αντίστοιχο των δρόμων της Γλασκόβης στο Under The Skin.

Y.Γ: Ο Glazer έχει φτιάξει ένα από τα καλύτερα διαφημιστικά σποτ όλων των εποχών. Το παρακάτω.