Περίπου έναν χρόνο πριν στις Κάννες έκανε πρεμιέρα η ταινία του Kιρίλ Σερεμπρένικοφ (Πιστός, Leto), “Η Γυναίκα του Τσαϊκόφσκι”. Ο Ρώσος σκηνοθέτης που ζει αυτοεξόριστος στη Γερμανία δημιουργεί ταυτόχρονα μία ιστορία αγάπης, ένα ψυχολογικό δράμα κι ένα μανιφέστο κατά της πατριαρχίας. Σε ένα σκοτεινό φόντο που επιτείνει την αίσθηση του μυστηρίου και θολώνει τα όρια μεταξύ πραγματικότητας και ονειρικού στοιχείου προσπαθεί να διηγηθεί μία ιστορία που τα γεγονότα της βασίζονται στο βιβλίο του Αλεξάντερ Ποζνάνσκι κι οι προεκτάσεις της είναι εμφανείς και αγγίζουν το δικό μας παρόν.

Ο σπουδαίος συνθέτης Πιοτρ Τσαϊκόφσκι βρίσκεται αντιμέτωπος με μία μεγάλη πρόκληση σε προσωπικό επίπεδο. Κάτι που ξεπερνάει τη δημιουργική του φύση, που είχε ως αποτέλεσμα να αφήσει μία τεράστια μουσική παρακαταθήκη. Η νεαρή αριστοκράτης Αντονίνα τον πλησιάζει με αφοπλιστικό τρόπο και δεν του αφήνει περιθώρια άρνησης. Έχει δημιουργήσει μέσα της έναν μύθο για τον άνδρα, Πιοτρ. «Δεν μπορείς να είσαι συνέχεια στα σύννεφα, θα κουραστούν τα φτερά σου». Η εικόνα που έχει για τον υποψήφιο σύζυγό της είναι απόλυτα εξιδανικευμένη.

Μοιραία όταν υπάρχει τέτοιος ενθουσιασμός κι ειδικότερα όταν είναι μονόπλευρος («έχω να σου προσφέρω μονάχα αδελφική αγάπη») έρχεται στη συνέχεια της πορείας μια τεράστια απογοήτευση. Η μεγαλύτερη ματαίωση για την Αντονίνα ήταν μάλλον πως τελικά δεν είχε τη δύναμη να αλλάξει τον σπουδαίο συνθέτη. Όταν αντιλήφθηκε πως δεν μπορεί να τα καταφέρει, τα έβαλε με τον ίδιο της τον εαυτό. Πληγωμένη, διαλυμένη, με ένα αίσθημα ανεπάρκειας και κενού να την κυριεύει. Τόσο μόνη που δεν της έμεινε επιλογή από το να τρελαθεί.

Από την μία η μεγαλοφυία με τα ανθρώπινα μειονεκτήματά της κι από την άλλη μία διαρκής αναζήτηση ταυτότητας κάτω από τον μανδύα της «θυματοποίησης». Δύο εντελώς διαφορετικές προσωπικότητες ενώθηκαν για ένα μικρό διάστημα, ωστόσο αυτή η συνύπαρξη άφησε ανεξίτηλα τα σημάδια της για πάντα. Ο σκηνοθέτης μιλάει για μία άλλη εποχή, αλλά λειτουργεί αναχρονιστικά και βάζει στην ιστορία του στοιχεία της δικής μας. Η μουσική αυξάνει την ένταση και δημιουργεί αρκετές φορές μεγαλύτερη σύγχυση, το μεταφυσικό στοιχείο έρχεται να δράσει ανατρεπτικά και να προσδώσει κάτι ονειρικό γεμάτο λυρισμό. Τότε το σκηνικό φωτίζει ελάχιστα. Μία λέξη ξορκίζεται μόνο, «το διαζύγιο»

Ο Σερεμπρένικοφ τόνισε χαρακτηριστικά δίνοντας πολιτικό στόμφο στο έργο του, πως αυτό που συμβαίνει στην Ουκρανία είναι φρικτό, είναι αβάσταχτο. Ωστόσο το να σταματήσουμε να ακούμε Τσαϊκόφσκι ή να διαβάζουμε Ντοστογιέφσκι ή να ανεβάζουμε Τσέχοφ δεν είναι σίγουρα η λύση. Η τέχνη μιλάει για την πολυπλοκότητα της ανθρώπινης φύσης, το πόσο εύθραυστοι είμαστε, για το πόσο σημαντικός είναι ο κάθε ένας από εμάς. Η προπαγάνδα μιλάει μόνο για καταστροφή. Η τέχνη δεν θα έπρεπε να λογοκρίνεται ή να απαγορεύεται. Είναι το πιο δυνατό μήνυμα κατά του πολέμου.

Σε μία εποχή που η ομοφυλοφιλία θεωρείται αισχρή αμαρτία δημιουργείται ένα ασφυκτικό πλαίσιο για τους πρωταγωνιστές μας.

Οι ρόλοι θύτη και θύματος συχνά εναλλάσσονται στην αφήγηση. Είναι όμως η ίδια η κοινωνία που επιτάσσει με τις επιταγές της το πάθος να μετατρέπεται σε πόνο. Ακόμα και την πιο όμορφη στιγμή της ζωής της, η σπουδαία πρωταγωνίστρια Αλιόνα Μιχαΐλοβα την αντιλαμβάνεται «σαν κηδεία». Τραγικό … Φυσικά ως έναν βαθμό έχει κι η ίδια ευθύνη, αλλά αδυνατεί να αντιληφθεί τα λάθη της.

Μέσα από διαδοχικές εσωτερικές συγκρούσεις αντιλαμβανόμαστε πως ο Πολιτισμός μπορεί να γίνει σανίδα σωτηρίας, μπορεί όμως να παρασύρει και σαν έναν ορμητικό ποτάμι σε αχαρτογράφητα νερά. Η Ρωσία αυτή τη στιγμή βρίσκεται ουσιαστικά διχοτομημένη κι οφείλουμε να στηρίξουμε τους δημιουργούς της απέναντι στη συντηρητισμό και τις αντιλήψεις ενός ηγέτη που τους οδηγεί στην καταστροφή. Αυτό είναι το επιμύθιο της ιστορίας της «Γυναίκας του Τσαϊκόφσκι».