Διανύουμε μία εποχή που η ανθρωπότητα έχει ανάγκη περισσότερο από ποτέ τον κοινωνικό-πολιτικό Κινηματογράφο. Ο Κεν Λόουτς για χρόνια σήκωσε ψηλά τη σημαία της επανάστασης σε αφιλόξενο περιβάλλον. Η σκυτάλη φαίνεται πως περνάει από την Ευρώπη στην Ασία. Δημιουργοί όπως ο Χιροκάζου Κόρε-Έντα (Shoplifters), o Tζουν Χο Μπονγκ (Parasite), o Tσανγκ Ντονγκ Λι (Burning), ο Παρκ Τσαν-Γουκ (Oldboy, Υπηρέτρια, Απόφαση Φυγής) και φυσικά ο Mπο Χου (An Elephant Sitting Still) άφησαν ανεξίτηλο το σημάδι τους στην ιστορία του Παγκόσμιου Σινεμά. Πραγματικά μοιάζει να έχει ανοίξει ένας διάλογος μεταξύ των δημιουργών κι η μία ταινία συμπληρώνει την άλλη, με αποκορύφωμα τα “Παράσιτα”, ενώ μόνο μακρινά δε φαντάζουν το Δίχτυ του Κιμ Κι Ντουκ και το εξαιρετικό ντοκιμαντέρ, “Μηχανές”, το οποίο κέρδισε μία σειρά από Βραβεία στο 19ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ της Θεσσαλονίκης το 2017.
Δε θα πρέπει να ξεχνάμε πως η Κίνα, η Νότιος Κορέα κι η Ιαπωνία αποτελούν κέντρα της παγκόσμιας οικονομίας και του συστήματος με όσα αυτό πρεσβεύει. Κυριαρχούν τα άκρα στην κοινωνική διαστρωμάτωση. Οι πλούσιοι κι οι φτωχοί. Το φθηνό εργατικό δυναμικό εκμεταλλεύονται τεράστιοι κολοσσοί της παγκόσμιας βιομηχανίας. Oι καλλιτέχνες αντιλαμβάνονται όλο αυτό το αδιέξοδο και προσπαθούν να φωνάξουν με τα έργα τους και να προλάβουν τα χειρότερα πριν την τελική έκρηξη. Η μάχη είναι εξοντωτική. Μία διαρκής πάλη, ένας πρωτόγνωρος αναβρασμός, που παρακολουθούμε να κορυφώνεται στη σκηνή της κάθαρσης στα “Παράσιτα”. Όλο αυτό οδηγεί στην τρέλα, την παράνοια και πολλές φορές στην αυτο-καταστροφή.
Φέτος η Αθήνα και η Θεσσαλονίκη γίνονται κομμάτι αυτής της ηπείρου που κινηματογραφικά καλπάζει, με τις “Περασμένες Ζωές” (Past Lives) της Σελίν Σονγκ ξεκίνησαν οι Νύχτες Πρεμιέρας. Το θαυματουργό ντεμπούτο που συγκέντρωσε τις καλύτερες κριτικές της χρονιάς παγκοσμίως και το οποίο ετοιμάζεται σύμφωνα με τα προγνωστικά να διεκδικήσει τα Όσκαρ Καλύτερης Ταινίας, Σκηνοθεσίας και Πρωτότυπου Σεναρίου. Την ίδια στιγμή ανακοινώθηκε πως η αυλαία στη Θεσσαλονίκη και το Ολύμπιον ανοίγει με το φιλμ του γαλλο-βιετναμέζου Τραν Αν Χουνγκ “Στη Φωτιά“.
Πρωταγωνίστρια η κορυφαία ηθοποιός του σύγχρονου γαλλικού σινεμά, Ζιλιέτ Μπινός. Συνδυάζει το ρομαντικό δράμα με την ταινία εποχής, σε μια γαστρονομική ιστορία έρωτα που αποθεώνει την υψηλή τέχνη της μαγειρικής, αναζητώντας τα μυστικά συστατικά της αγάπης και της ανθρώπινης επαφής. Βασισμένη στο θρυλικό μυθιστόρημα “La vie et la passion de Dodin-Bouffant, gourmet” του Μαρσέλ Ρουφ, η ταινία έναρξης του Φεστιβάλ ξεδιπλώνει τη σύνθετη σχέση ανάμεσα σε έναν λάτρη του καλού φαγητού και τη μαγείρισσά του στα τέλη του 19ου αιώνα και μας προσκαλεί να γευτούμε τη ζωή στο έπακρο, εξερευνώντας τον υπερβατικό δεσμό που συνδέει την ερωτική επιθυμία με την απόλαυση του φαγητού. Παράλληλα, θέτει διαχρονικά ερωτήματα για τη φύση των ανθρώπινων σχέσεων, αφήνοντας ένα διακριτικό φεμινιστικό σχόλιο. Η ταινία σηματοδοτεί τη μεγάλη επιστροφή ενός χαρισματικού σκηνοθέτη, ο οποίος είχε μαγέψει κοινό κριτικούς στη δεκαετία του ’90, κερδίζοντας τόσο τη Χρυσή Κάμερα στις Κάννες (Η μυρωδιά της πράσινης παπάγιας, 1993) όσο και τον Χρυσό Λέοντα στη Βενετία (Cyclo, 1995).
Γίνεται σαφές πως μόνο ο Πολιτισμός μπορεί να κρατήσει ζωντανές αξίες κι ιδανικά. Να θυμίζει τι πάει να πει ηθική και πως η πραγματική ευτυχία κρύβεται στα απλά, τα καθημερινά της ζωής. Μία μίνι αναδρομή στην ευρωπαϊκή ιστορία είναι αρκετή για να πιστοποιηθεί το παραπάνω. Χωρίς φυσικά να ξεχνάμε ιερά τέρατα του παρελθόντος από τη συγκεκριμένη ήπειρο, όπως ο ο Όζου, ο Ακίρα Κουροσάβα, ο Έντουαρντ Γιανκ κι άλλοι, που έγραψαν τη δική τους ιστορία πριν φτάσουμε στο σήμερα.
Με αυτόν τον τρόπο οι Ασιάτες κινηματογραφιστές καθιερώνονται σταδιακά στις συνειδήσεις όλων των σινεφίλ παγκοσμίως ως οι πλέον ανερχόμενοι στο συγκεκριμένο είδος. Δείχνουν πως έχουν πιάσει για καλά τον παλμό της ανθρωπότητας, της μεγάλης πλειοψηφίας, που μέρα με την μέρα καταρρέει, οικονομικά αλλά κυρίως ψυχολογικά και προσπαθούν με τα έργα τους να βγάλουν μία κραυγή ανθρωπιάς, απόγνωσης και ταυτόχρονα ελπίδας, πριν την μοιραία σύγκρουση των ηγετών του κόσμου.
Διανύουμε μία εποχή που η ανθρωπότητα έχει ανάγκη περισσότερο από ποτέ τον κοινωνικό-πολιτικό Κινηματογράφο. Ο Κεν Λόουτς για χρόνια σήκωσε ψηλά τη σημαία της επανάστασης σε αφιλόξενο περιβάλλον. Η σκυτάλη φαίνεται πως περνάει από την Ευρώπη στην Ασία. Δημιουργοί όπως ο Χιροκάζου Κόρε-Έντα (Shoplifters), o Tζουν Χο Μπονγκ (Parasite), o Tσανγκ Ντονγκ Λι (Burning), ο Παρκ Τσαν-Γουκ (Oldboy, Υπηρέτρια, Απόφαση Φυγής) και φυσικά ο Mπο Χου (An Elephant Sitting Still) άφησαν ανεξίτηλο το σημάδι τους στην ιστορία του Παγκόσμιου Σινεμά. Πραγματικά μοιάζει να έχει ανοίξει ένας διάλογος μεταξύ των δημιουργών κι η μία ταινία συμπληρώνει την άλλη, με αποκορύφωμα τα “Παράσιτα”, ενώ μόνο μακρινά δε φαντάζουν το Δίχτυ του Κιμ Κι Ντουκ και το εξαιρετικό ντοκιμαντέρ, “Μηχανές”, το οποίο κέρδισε μία σειρά από Βραβεία στο 19ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ της Θεσσαλονίκης το 2017.
Δε θα πρέπει να ξεχνάμε πως η Κίνα, η Νότιος Κορέα κι η Ιαπωνία αποτελούν κέντρα της παγκόσμιας οικονομίας και του συστήματος με όσα αυτό πρεσβεύει. Κυριαρχούν τα άκρα στην κοινωνική διαστρωμάτωση. Οι πλούσιοι κι οι φτωχοί. Το φθηνό εργατικό δυναμικό εκμεταλλεύονται τεράστιοι κολοσσοί της παγκόσμιας βιομηχανίας. Oι καλλιτέχνες αντιλαμβάνονται όλο αυτό το αδιέξοδο και προσπαθούν να φωνάξουν με τα έργα τους και να προλάβουν τα χειρότερα πριν την τελική έκρηξη. Η μάχη είναι εξοντωτική. Μία διαρκής πάλη, ένας πρωτόγνωρος αναβρασμός, που παρακολουθούμε να κορυφώνεται στη σκηνή της κάθαρσης στα “Παράσιτα”. Όλο αυτό οδηγεί στην τρέλα, την παράνοια και πολλές φορές στην αυτο-καταστροφή.
Φέτος η Αθήνα και η Θεσσαλονίκη γίνονται κομμάτι αυτής της ηπείρου που κινηματογραφικά καλπάζει, με τις “Περασμένες Ζωές” (Past Lives) της Σελίν Σονγκ ξεκίνησαν οι Νύχτες Πρεμιέρας. Το θαυματουργό ντεμπούτο που συγκέντρωσε τις καλύτερες κριτικές της χρονιάς παγκοσμίως και το οποίο ετοιμάζεται σύμφωνα με τα προγνωστικά να διεκδικήσει τα Όσκαρ Καλύτερης Ταινίας, Σκηνοθεσίας και Πρωτότυπου Σεναρίου. Την ίδια στιγμή ανακοινώθηκε πως η αυλαία στη Θεσσαλονίκη και το Ολύμπιον ανοίγει με το φιλμ του γαλλο-βιετναμέζου Τραν Αν Χουνγκ “Στη Φωτιά“.
Πρωταγωνίστρια η κορυφαία ηθοποιός του σύγχρονου γαλλικού σινεμά, Ζιλιέτ Μπινός. Συνδυάζει το ρομαντικό δράμα με την ταινία εποχής, σε μια γαστρονομική ιστορία έρωτα που αποθεώνει την υψηλή τέχνη της μαγειρικής, αναζητώντας τα μυστικά συστατικά της αγάπης και της ανθρώπινης επαφής. Βασισμένη στο θρυλικό μυθιστόρημα “La vie et la passion de Dodin-Bouffant, gourmet” του Μαρσέλ Ρουφ, η ταινία έναρξης του Φεστιβάλ ξεδιπλώνει τη σύνθετη σχέση ανάμεσα σε έναν λάτρη του καλού φαγητού και τη μαγείρισσά του στα τέλη του 19ου αιώνα και μας προσκαλεί να γευτούμε τη ζωή στο έπακρο, εξερευνώντας τον υπερβατικό δεσμό που συνδέει την ερωτική επιθυμία με την απόλαυση του φαγητού. Παράλληλα, θέτει διαχρονικά ερωτήματα για τη φύση των ανθρώπινων σχέσεων, αφήνοντας ένα διακριτικό φεμινιστικό σχόλιο. Η ταινία σηματοδοτεί τη μεγάλη επιστροφή ενός χαρισματικού σκηνοθέτη, ο οποίος είχε μαγέψει κοινό κριτικούς στη δεκαετία του ’90, κερδίζοντας τόσο τη Χρυσή Κάμερα στις Κάννες (Η μυρωδιά της πράσινης παπάγιας, 1993) όσο και τον Χρυσό Λέοντα στη Βενετία (Cyclo, 1995).
Γίνεται σαφές πως μόνο ο Πολιτισμός μπορεί να κρατήσει ζωντανές αξίες κι ιδανικά. Να θυμίζει τι πάει να πει ηθική και πως η πραγματική ευτυχία κρύβεται στα απλά, τα καθημερινά της ζωής. Μία μίνι αναδρομή στην ευρωπαϊκή ιστορία είναι αρκετή για να πιστοποιηθεί το παραπάνω. Χωρίς φυσικά να ξεχνάμε ιερά τέρατα του παρελθόντος από τη συγκεκριμένη ήπειρο, όπως ο ο Όζου, ο Ακίρα Κουροσάβα, ο Έντουαρντ Γιανκ κι άλλοι, που έγραψαν τη δική τους ιστορία πριν φτάσουμε στο σήμερα.
Με αυτόν τον τρόπο οι Ασιάτες κινηματογραφιστές καθιερώνονται σταδιακά στις συνειδήσεις όλων των σινεφίλ παγκοσμίως ως οι πλέον ανερχόμενοι στο συγκεκριμένο είδος. Δείχνουν πως έχουν πιάσει για καλά τον παλμό της ανθρωπότητας, της μεγάλης πλειοψηφίας, που μέρα με την μέρα καταρρέει, οικονομικά αλλά κυρίως ψυχολογικά και προσπαθούν με τα έργα τους να βγάλουν μία κραυγή ανθρωπιάς, απόγνωσης και ταυτόχρονα ελπίδας, πριν την μοιραία σύγκρουση των ηγετών του κόσμου.
