Ο Γκιγιέρμο Ντελ Τόρο δεν φτιάχνει απλώς ταινίες, υφαίνει εφιαλτικά παραμύθια συνδυάζοντας το ονειρικό στοιχείο και το βάρος της Ιστορίας. Στον κόσμο του τα τέρατα είναι πιο ανθρώπινα από τους ανθρώπους, ενώ το φανταστικό δεν είναι απόδραση από την πραγματικότητα, αλλά η πιο ειλικρινής αποτύπωσή της. Μέσα από λαβυρίνθους, βεντάλιες φτερών, μηχανικά γρανάζια και αίμα πνιγμένο στην αισθητική, ο Ντελ Τόρο οικοδομεί έναν κινηματογράφο που αψηφά τα όρια μεταξύ είδους και τέχνης. Πέντε ταινίες-σταθμοί του, που φέρουν ανεξίτηλη την υπογραφή του.
Cronos (1992)
Η πρώτη μεγάλου μήκους ταινία του Ντελ Τόρο δεν είναι απλώς ένα γοτθικό θρίλερ για την αθανασία. Είναι ένα σκοτεινό σχόλιο πάνω στον χρόνο, τη φθορά και την ανθρώπινη απληστία. Με ένα μεταλλικό σκαθάρι να χαρίζει ζωή με τίμημα το αίμα, ο Ντελ Τόρο κάνει ήδη ξεκάθαρη τη θεματική του εμμονή με την αναμέτρηση ανάμεσα στο ανθρώπινο και το τερατώδες. Ο Φεντερίκο Λούπι ενσαρκώνει με σπάνια εσωτερικότητα έναν άνθρωπο που παλεύει ανάμεσα στην αθανασία και την ηθική. Από την πρώτη του κιόλας ταινία, ο Ντελ Τόρο έδειξε ότι δεν ήρθε για να παίξει με τα κλισέ, αλλά για να τα αποδομήσει με σεβασμό και ευφυΐα.
The Devil’s Backbone (2001)
Αν ο Λαβύρινθος του Πάνα είναι ο μεγάλος αδερφός, Η Ράχη του Διαβόλου είναι το πρώτο βουητό … Σε ένα απομονωμένο ορφανοτροφείο την εποχή του Ισπανικού Εμφυλίου, ένα φάντασμα περιφέρεται με μια καρδιά γεμάτη θλίψη. Η ταινία είναι ένα αλληγορικό ποίημα για τον θάνατο και την εγκατάλειψη, αλλά και μια βαθιά πολιτική πράξη μνήμης. Εδώ τα φαντάσματα δεν τρομάζουν, απλώς ζητούν δικαίωση. Το χρώμα, το φως και η σκιά συνθέτουν έναν κόσμο όπου το υπερφυσικό είναι ο μόνος τρόπος να πεις την αλήθεια.
Pan’s Labyrinth (2006)
Ο Λαβύρινθος του Πάνα είναι χωρίς υπερβολή ένα από τα σπουδαιότερα κινηματογραφικά έργα του 21ου αιώνα. Η μικρή Οφέλια ξεφεύγει από τη φρίκη του “φρανκισμού” μέσα από έναν φανταστικό κόσμο γεμάτο τελετουργίες, τέρατα και αρχέγονες δοκιμασίες. Όμως ο τρόμος δεν ζει μόνο στα δαιμονικά πλάσματα, κατοικεί κυρίως στα μάτια του δεσποτικού πατριού της. Με έναν εμβληματικό Φαύνο, έναν αλησμόνητο Pale Man και σκηνοθεσία που ισορροπεί ανάμεσα στον τρόμο και την ποίηση, ο Ντελ Τόρο παραδίδει μια ωδή στην αντίσταση του φανταστικού απέναντι στον απόλυτο ζόφο της πραγματικότητας.
Crimson Peak (2015)
Είναι αυτό το έργο άραγε μία ιστορία αγάπης; Ένα μελόδραμα τυλιγμένο σε πέπλο αίματος και πάγου; Το Crimson Peak είναι ένα φιλμ-αντίκα, σαν κι εκείνες τις παλιές βικτωριανές ντουλάπες που κρύβουν φαντάσματα. Ο Ντελ Τόρο εδώ αναμετριέται με τις ρίζες του τρόμου: Φαντάσματα, βροχή, ερειπωμένα αρχοντικά, απόκοσμοι διάδρομοι. Όμως πίσω από την αισθητική αρτιότητα, κρύβεται μια ιστορία προδοσίας και απώλειας, ειπωμένη με αργό, βασανιστικό τρόπο.
The Shape of Water (2017)
Το Όσκαρ Καλύτερης Ταινίας ήταν η επίσημη αναγνώριση και το επιστέγασμα ενός έργου ζωής: ο κόσμος είχε επιτέλους ερωτευτεί το όραμα του Ντελ Τόρο. Η ιστορία αγάπης ανάμεσα σε μια βουβή καθαρίστρια κι ένα υδρόβιο πλάσμα μέσα στο ψυχροπολεμικό κλίμα της δεκαετίας του ’60 δεν είναι μια ακόμα παραλλαγή του Beauty and the Beast. Είναι μια πολιτική δήλωση υπέρ της διαφοράς, μια ρομαντική προσέγγιση του Άλλου, μια ωδή στον κινηματογράφο του φανταστικού. Εδώ το τέρας δεν μεταμορφώνεται για να γίνει αποδεκτό, αντίθετα είναι ο κόσμος που οφείλει να αλλάξει για να το χωρέσει.
Ο κινηματογράφος του Γκιγιέρμο Ντελ Τόρο δεν μας καλεί να φοβηθούμε τα τέρατα και ξεπερνάει κατά πολύ τα στενά όρια του θρίλερ με τον πολυδιάστατο χαρακτήρα του. Μας προσκαλεί να τα κατανοήσουμε, να τα ακούσουμε και γιατί όχι να τα αγαπήσουμε. Γιατί στις σκιές των ταινιών του δεν κρύβεται μόνο ο τρόμος, αλλά κι ένας βαθύτατος ανθρωπισμός. Εκεί που ο άνθρωπος συχνά αποτυγχάνει, το τέρας καταφέρνει να είναι ευάλωτο, έντιμο, αυθεντικό. Κι αυτό είναι ίσως το πιο συγκλονιστικό του κινηματογραφικού έργου του Ντελ Τόρο: ότι τελικά, ο τρόμος δεν προκύπτει από το αλλόκοτο, αλλά από την άρνησή μας να το αποδεχτούμε.
➪ Ακολουθήστε το OLAFAQ στο Facebook, Bluesky και Instagram.
Ο Γκιγιέρμο Ντελ Τόρο δεν φτιάχνει απλώς ταινίες, υφαίνει εφιαλτικά παραμύθια συνδυάζοντας το ονειρικό στοιχείο και το βάρος της Ιστορίας. Στον κόσμο του τα τέρατα είναι πιο ανθρώπινα από τους ανθρώπους, ενώ το φανταστικό δεν είναι απόδραση από την πραγματικότητα, αλλά η πιο ειλικρινής αποτύπωσή της. Μέσα από λαβυρίνθους, βεντάλιες φτερών, μηχανικά γρανάζια και αίμα πνιγμένο στην αισθητική, ο Ντελ Τόρο οικοδομεί έναν κινηματογράφο που αψηφά τα όρια μεταξύ είδους και τέχνης. Πέντε ταινίες-σταθμοί του, που φέρουν ανεξίτηλη την υπογραφή του.
Cronos (1992)
Η πρώτη μεγάλου μήκους ταινία του Ντελ Τόρο δεν είναι απλώς ένα γοτθικό θρίλερ για την αθανασία. Είναι ένα σκοτεινό σχόλιο πάνω στον χρόνο, τη φθορά και την ανθρώπινη απληστία. Με ένα μεταλλικό σκαθάρι να χαρίζει ζωή με τίμημα το αίμα, ο Ντελ Τόρο κάνει ήδη ξεκάθαρη τη θεματική του εμμονή με την αναμέτρηση ανάμεσα στο ανθρώπινο και το τερατώδες. Ο Φεντερίκο Λούπι ενσαρκώνει με σπάνια εσωτερικότητα έναν άνθρωπο που παλεύει ανάμεσα στην αθανασία και την ηθική. Από την πρώτη του κιόλας ταινία, ο Ντελ Τόρο έδειξε ότι δεν ήρθε για να παίξει με τα κλισέ, αλλά για να τα αποδομήσει με σεβασμό και ευφυΐα.
The Devil’s Backbone (2001)
Αν ο Λαβύρινθος του Πάνα είναι ο μεγάλος αδερφός, Η Ράχη του Διαβόλου είναι το πρώτο βουητό … Σε ένα απομονωμένο ορφανοτροφείο την εποχή του Ισπανικού Εμφυλίου, ένα φάντασμα περιφέρεται με μια καρδιά γεμάτη θλίψη. Η ταινία είναι ένα αλληγορικό ποίημα για τον θάνατο και την εγκατάλειψη, αλλά και μια βαθιά πολιτική πράξη μνήμης. Εδώ τα φαντάσματα δεν τρομάζουν, απλώς ζητούν δικαίωση. Το χρώμα, το φως και η σκιά συνθέτουν έναν κόσμο όπου το υπερφυσικό είναι ο μόνος τρόπος να πεις την αλήθεια.
Pan’s Labyrinth (2006)
Ο Λαβύρινθος του Πάνα είναι χωρίς υπερβολή ένα από τα σπουδαιότερα κινηματογραφικά έργα του 21ου αιώνα. Η μικρή Οφέλια ξεφεύγει από τη φρίκη του “φρανκισμού” μέσα από έναν φανταστικό κόσμο γεμάτο τελετουργίες, τέρατα και αρχέγονες δοκιμασίες. Όμως ο τρόμος δεν ζει μόνο στα δαιμονικά πλάσματα, κατοικεί κυρίως στα μάτια του δεσποτικού πατριού της. Με έναν εμβληματικό Φαύνο, έναν αλησμόνητο Pale Man και σκηνοθεσία που ισορροπεί ανάμεσα στον τρόμο και την ποίηση, ο Ντελ Τόρο παραδίδει μια ωδή στην αντίσταση του φανταστικού απέναντι στον απόλυτο ζόφο της πραγματικότητας.
Crimson Peak (2015)
Είναι αυτό το έργο άραγε μία ιστορία αγάπης; Ένα μελόδραμα τυλιγμένο σε πέπλο αίματος και πάγου; Το Crimson Peak είναι ένα φιλμ-αντίκα, σαν κι εκείνες τις παλιές βικτωριανές ντουλάπες που κρύβουν φαντάσματα. Ο Ντελ Τόρο εδώ αναμετριέται με τις ρίζες του τρόμου: Φαντάσματα, βροχή, ερειπωμένα αρχοντικά, απόκοσμοι διάδρομοι. Όμως πίσω από την αισθητική αρτιότητα, κρύβεται μια ιστορία προδοσίας και απώλειας, ειπωμένη με αργό, βασανιστικό τρόπο.
The Shape of Water (2017)
Το Όσκαρ Καλύτερης Ταινίας ήταν η επίσημη αναγνώριση και το επιστέγασμα ενός έργου ζωής: ο κόσμος είχε επιτέλους ερωτευτεί το όραμα του Ντελ Τόρο. Η ιστορία αγάπης ανάμεσα σε μια βουβή καθαρίστρια κι ένα υδρόβιο πλάσμα μέσα στο ψυχροπολεμικό κλίμα της δεκαετίας του ’60 δεν είναι μια ακόμα παραλλαγή του Beauty and the Beast. Είναι μια πολιτική δήλωση υπέρ της διαφοράς, μια ρομαντική προσέγγιση του Άλλου, μια ωδή στον κινηματογράφο του φανταστικού. Εδώ το τέρας δεν μεταμορφώνεται για να γίνει αποδεκτό, αντίθετα είναι ο κόσμος που οφείλει να αλλάξει για να το χωρέσει.
Ο κινηματογράφος του Γκιγιέρμο Ντελ Τόρο δεν μας καλεί να φοβηθούμε τα τέρατα και ξεπερνάει κατά πολύ τα στενά όρια του θρίλερ με τον πολυδιάστατο χαρακτήρα του. Μας προσκαλεί να τα κατανοήσουμε, να τα ακούσουμε και γιατί όχι να τα αγαπήσουμε. Γιατί στις σκιές των ταινιών του δεν κρύβεται μόνο ο τρόμος, αλλά κι ένας βαθύτατος ανθρωπισμός. Εκεί που ο άνθρωπος συχνά αποτυγχάνει, το τέρας καταφέρνει να είναι ευάλωτο, έντιμο, αυθεντικό. Κι αυτό είναι ίσως το πιο συγκλονιστικό του κινηματογραφικού έργου του Ντελ Τόρο: ότι τελικά, ο τρόμος δεν προκύπτει από το αλλόκοτο, αλλά από την άρνησή μας να το αποδεχτούμε.
➪ Ακολουθήστε το OLAFAQ στο Facebook, Bluesky και Instagram.
