Οφείλω να πω το εξής για αρχή: Σέβομαι πολύ την τέχνη του χορού, ακριβώς επειδή δεν έχω καμία σχέση με το αντικείμενο και οι γνώσεις μου περιορίζονται σε ό,τι έχω δει από τη χώρα μας και, βασικά, από τις παραστάσεις του Δημήτρη Παπαϊωάννου. Επομένως, αναφερόμενος στις εργασίες των νέων -και όχι μόνο- χορογράφων, που παρακολούθησα στο θέατρο «Ριάλτο» της Λεμεσού, δεν θα κάνω ακριβώς κριτική, αλλά περισσότερο θα αφήσω να με πάει το θυμικό μου και οι διάφορες σκέψεις που καθόμουν και κατέγραφα στο χαρτί την ώρα των παραστάσεων.

Ήταν η 23η χρονιά που διεξήχθη στη Λεμεσό η Πλατφόρμα Χορογραφίας Κύπρου, πάντα στο θέατρο «Ριάλτο», άρα μιλάμε για έναν απ’ τους μακροβιότερους και πιο επιτυχημένους κρατικούς θεσμούς στον τομέα του Χορού για τη Μεγαλόνησο. Εξ αιτίας αυτού του καλοστεκούμενου πλέον θεσμού, δίνεται η αφορμή για τη δημιουργία και την παρουσίαση νέων έργων σύγχρονης χορογραφίας μαζί με τις ευκαιρίες στους Κύπριους δημιουργούς ώστε να δραστηριοποιηθούν και να πειραματιστούν με νέες μορφές έκφρασης. Η αλήθεια είναι πως ελάχιστες απ’ τις παραστάσεις που είδαμε, στέκονταν ως αμιγώς χορο-γραφικές παραστάσεις, αφού στις περισσότερες εμπλέκονταν και άλλες μορφές τέχνης, όπως αυτές της μουσικής, των εικαστικών, της ποίησης, ακόμη και του τραγουδιού. Μα, αν υποτεθεί πως η ποίηση θεωρείται η ύψιστη των τεχνών – ιδιαίτερα στη χώρα μας – γίνεται αντιληπτό πως ενδεχομένως η ίδια η τέχνη του Χορού να έχει εξελιχθεί μέσα στα χρόνια, καταρρίπτοντας στεγανά και φανερώνοντας το πιο εξωστρεφές πρόσωπο των δημιουργών.

Στην 23η Πλατφόρμα Χορογραφίας Κύπρου κατατέθηκαν 35 περίπου προτάσεις, απ’ τις οποίες εγκρίθηκαν δώδεκα παραγωγές -ένας διόλου ευκαταφρόνητος αριθμός συμμετεχόντων, αν υπολογίσει κανείς πως το 2001, την πρώτη χρονιά της διοργάνωσης, είχαν υποβληθεί κάτι παραπάνω από δέκα προτάσεις. Το γεγονός αυτό από μόνο του αντανακλά την αναγνώριση που απολαμβάνει ο θεσμός, όχι μόνο σε κρατικό, αλλά και σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Συν τοις άλλοις, η Πλατφόρμα Χορογραφίας δεν έχει διαγωνιστικό χαρακτήρα και στο τέλος δίνεται μόνο ένα βραβείο, αυτό του «Νέου Χορογράφου», κάτι που αυτομάτως δίνει στο event και έναν ακόμη εορταστικό χαρακτήρα δίχως άγχη και ανταγωνισμούς για την πρωτιά. Γι’ αυτό και για τρεις μέρες το θέατρο «Ριάλτο» της Λεμεσού γέμισε από χαρούμενες νεανικές φάτσες, από ομορφιά και δημιουργικότητα, αλλά και από ερωτήματα για την τέχνη και το ρόλο της στη σημερινή εποχή.

Πάμε να δούμε τώρα μία – μία τις παραστάσεις που παρακολουθήσαμε μαζί με κάποια αυστηρώς υποκειμενικά μου σχόλια για καθέναν απ’ τους δημιουργούς και τις εργασίες τους:

1η μέρα, Παρασκευή 10 Νοεμβρίου 2023

CHAMELEON σε χορογραφία Έλενας Χριστοδουλίδου με χορεύτρια τη Μαρία Μασώνου

Δυνατή έναρξη του τριημέρου με μία περφόρμανς εξερεύνησης του σώματος εν κινήσει και σε ακινησία, μέσα από το φως και το σκοτάδι και αντίστροφα. Τι μπορεί να κάνει ένα σώμα για να επιβιώσει μέσα σε ακραίες συνθήκες και πόσο οριακές μπορεί να είναι οι εκάστοτε συνθήκες προσαρμογής του; Η χορογράφος Έλενα Χριστοδουλίδου, που δεν εμπίπτει στην κατηγορία «νέων χορογράφων», εφόσον ίδρυσε τη δική της ομάδα, το «Αμφίδρομο Χοροθέατρο» εν έτει 2002, κατάφερε απ’ αυτό που είδαμε να ενώσει την χορογραφική με την ευρύτερη καλλιτεχνική της εμπειρία και να καταθέσει ένα θέαμα αισθητικής πληρότητας.

MATCH POINT σε χορογραφία Μελίνας Ιωαννίδου με χορεύτριες τις Bianca Casaburi, Πάολα Σαββίδου, Τζούλη Χαραλαμπίδου, Μελίνα Ιωαννίδου

Το τένις είναι ένα πολύ πιο δημοφιλές άθλημα στην Κύπρο συγκριτικά με την Ελλάδα. Η χορογράφος Μελίνα Ιωαννίδου, ένα νέο κορίτσι με σπουδές χορού στην Ολλανδία, αλλά και με διακρίσεις σε πολλές παγκύπριες διοργανώσεις τένις, κάνει αυτό που ξέρει καλά: Τον συνδυασμό χορού και τένις, αντιμετωπίζοντας με χιουμοριστική διάθεση το στρες του πρωταθλητισμού και της ανατροπής του παιχνιδιού. Μου άρεσε πολύ η παράσταση της και θα την συμπεριλάμβανα άνετα μέσα στις αρτιότερες της 23ης Πλατφόρμας Χορογραφίας. Κυρίως γιατί δεν είχε κανένα στόμφο από την πλευρά της δημιουργού της και χαρακτηριζόταν από νεανικό χιούμορ – στοιχείο που έλειψε σε γενικές γραμμές από τις περφόρμανς της διοργάνωσης.

COMING OF της Άννας Χούρη με χορεύτριες τις Βίκυ Κάλλα, Ιόλη Κασκάνη, Άννα Χούρη

Νέα χορογράφος, η Άννα Χούρη σπούδασε στο Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος, ασχολήθηκε με τον κινηματογράφο, τον χορό και τη χοροθεραπεία, ενώ έχει συνεργαστεί με σπουδαία ονόματα από το χώρο του χορού και του θεάτρου. Η παράσταση της ήταν κατά τη γνώμη μου μία κατάδυση ψυχαναλυτικού τύπου στα τραύματα του παρελθόντος και στη διεκδίκηση της χαράς, της ηδονής και της απόλαυσης που δικαιούται κάθε ανθρώπινο σώμα. Η μοναδική παράσταση επίσης που απαίτησε τη διάδραση με το κοινό, καθώς κληθήκαμε να την παρακολουθήσουμε πίσω από τη σκηνή του «Ριάλτο», συμμετέχοντας – όσοι ήθελαν φυσικά – σε ένα ξεφάντωμα χορού, αλλά και ταυτόχρονης ποιητικής απαγγελίας.

2η μέρα, Σάββατο 11 Νοεμβρίου 2023

Τις συνολικά τέσσερις παραστάσεις της δεύτερης μέρας της 23ης Πλατφόρμας Χορογραφίας παρακολούθησε και η υφυπουργός Πολιτισμού της Κύπρου, Λίνα Κασσιανίδου. Η Κασσιανίδου παραχώρησε αποκλειστική συνέντευξη στο olafaq.gr και στον γράφοντα, την πρώτη της συνέντευξη σε ελληνικό μέσο από τότε που ανάλαβε τα καθήκοντα της, αντικαθιστώντας τον Μιχάλη Χατζηγιάννη. Θα τη διαβάσετε μία από τις επόμενες μέρες.

ΕΝΑΣ ΤΕΛΕΙΟΣ ΚΟΣΜΟΣ της Όλγας Μάρκαρη με χορευτή τον Daniel Agudo Gallardo

Ήταν η παράσταση, για την οποία η δημιουργός απέσπασε το Βραβείο «Νέου Χορογράφου». Επρόκειτο για μία συγκλονιστική παράσταση αναφορικά με τη virtual reality που βιώνει ο σύγχρονος άνθρωπος στην προσπάθεια του να κατανοήσει τον πραγματικό κόσμο. Ένα σχόλιο, ακόμη, για τον άνθρωπο που επενδύει σε τεχνολογικές αυταπάτες, στερούμενος τελικά τις αληθινές εμπειρίες και τα συναισθήματα του. Εξαιρετικά τα βίντεο του Mitosz Budzynski σε συνδυασμό με την απόλυτη σωματική ερμηνεία του χορευτή Gallardo.

A DANCE FOR THE END OF THE WORLD της Διαμάντως Χατζηζαχαρία με χορεύτριες τις Αρετή Χουρδάκη, Ελίνα Καρακώστα, Τζούλη Χαραλαμπίδου

Τρία κορίτσια χορεύουν σ’ ένα υπόγειο την πρωτότυπη techno μουσική σύνθεση του Μάρκου Σουκιούρογλου. Χορεύουν ακατάπαυστα σε μία χορογραφία που προμηνύει το ίδιο το τέλος του κόσμου, σε ένα αγχώδες κρεσέντο εσχατολογικής φύσης παρά το νεαρό της ηλικίας τους. Μοιάζουν σαν τρία κορίτσια που μετατρέπουν ένα συνηθισμένο πάρτι ηλεκτρονικής χορευτικής μουσικής σε συνειδητοποίηση του εφήμερου της ύπαρξης. Ανατρίχιασαν έως και τα νύχια μας και μπράβο τους! Ωστόσο, αν ήταν λίγο μικρότερη η διάρκεια, πιθανώς το αποτέλεσμα να ήταν αρτιότερο.

ΦΟΥΣΚΑ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗΣ του Ιωάννη Οικονομίδη με χορευτές τον ίδιο και την Άννα Νικολάου

Για μένα η καλύτερη περφόρμανς της φετινής διοργάνωσης, που ομολογώ ότι περίμενα να πάρει αυτή το βραβείο «Νέου Χορογράφου» και συγκεκριμένα ο δημιουργός της, Ιωάννης Οικονομίδης. Μέσα σ’ ένα σκηνικό με ατάκτως εριμμένα δωροπακέτα, η χορεύτρια παραδίδεται στον καταναλωτισμό ενόσω ο χορευτής – περφόρμερ τη ραίνει με γκλίττερ και την παρασύρει σ’ ένα σύμπαν όπου το υπέρλαμπρο και το ποθητό καταργεί κάθε ηθικό όριο και αξία. Κι επειδή έπιασα τα μάτια μου να τρέχουν ασυναίσθητα προς το τέλος της δεκαπεντάλεπτης αυτής παράστασης, θα ευχόμουν να την ξανάβλεπα κάποια στιγμή και στη χώρα μας.

MON OTAGE του Παναγιώτη Τοφή με χορευτή τον ίδιο

Την queer θεματική της παράστασης αυτής, την έχουμε ξαναδεί σε άλλες μορφές τέχνης εξομολογητικού χαρακτήρα, από τα ποιήματα του Κ. Π. Καβάφη, θα τολμούσα να πω, μέχρι τις γαλλικές ΛΟΑΤΚΙ ταινίες του Σεμπαστιάν Λιφσίτς. Δεν κάνω τυχαία τον συνειρμό με τη γαλλική κουλτούρα, εφόσον το κείμενο του Τοφή ήταν στα γαλλικά με ελληνικούς υπέρτιτλους – το ίδιο και το τραγούδι του, στο οποίο ήταν εξαιρετικός, μολονότι – όπως μάθαμε από τον ίδιο – έμαθε γαλλικά ειδικά για τη συγκεκριμένη περφόρμανς. Ανομολόγητος έρωτας, ανολοκλήρωτες υποσχέσεις και η απέλπιδα αναζήτηση της αποδοχής μεταξύ δύο ανδρών σε μία μελαγχολική παράσταση με προσωπική σφραγίδα και χαρακτήρα.

3η μέρα, Κυριακή 12 Νοεμβρίου 2023

Παρότι ήταν η τελευταία μέρα της 23ης Πλατφόρμας Χορογραφίας και θα ανακοινωνόταν το βραβείο «Νέου Χορογράφου», η προσέλευση του κόσμου δεν ήταν τόσο μεγάλη, όσο τις δύο προηγούμενες μέρες. Πάντως, το ίδιο κλίμα ευφορίας και χαράς μεταξύ όλων των θεατών διατηρήθηκε ατόφιο.

EMBODIES PRACTICE BY TWELVE της Alexandra Waierstall με χορευτές τους Έλενα Αγαθοκλέους, Έλενα Γαβριήλ, Ράνια Γλυμίτσα, Πέτρο Κονναρή, Αριάννα Μαρκουλίδου, Ιωάννα Παρασκευοπούλου, Karolina Szymura, Will Thompson, Ying Yun Chen

Η Κύπρια χορογράφος και καλλιτέχνις Alexandra Waierstall ζει μόνιμα στο Ντίσλεντορφ της Γερμανίας. Η παράσταση της ήταν η πιο πολυπρόσωπη και η μοναδική που περιείχε το στοιχείο του γυμνού. Εννιά χορευτές κάτω από τρία αιωρούμενα φωτιστικά σώματα κλήθηκαν να δημιουργήσουν τον χώρο της προσωπικής τους ανάδυσης μέσα από ήχο και σιωπή, κίνηση και στατικότητα. Σώματα που κυλάνε αργά και που μοιάζουν να αλληλοσπαράσσονται προτού τελικά ενωθούν πρόσκαιρα σε ένα σώμα – το σώμα του κόσμου που τον κατοικούν οι ήρωες/ χορευτές, αλλά και εμείς, οι θεατές. Σαφώς επηρεασμένη από την Αμπράμοβιτς, αλλά και από τον Παπαϊωάννου, η Waierstall αποδεικνύει πως είναι ταγμένη στην τέχνη του Χορού και τις πιο σύγχρονες αναζητήσεις της.

DEAD MOUSE της Μιλένα Ugren Κούλας με χορευτές τους Απόλλωνα Αναστασιάδη, Κρίστοφερ Μιλς

Επίσης μία παράσταση που ξεχώρισα από την 23η Πλατφόρμα Χορογραφίας με ένα μοναδικό αντεργκράουντ αίσθημα, σχεδόν πρωτόγνωρο για τη φετινή διοργάνωση. Δύο νέοι χορευτές με ημίγυμνα σώματα που θύμισαν μινωικά ειδώλια κατέστησαν σαφές, δια του χορού, πόσο η ένωση ή η απεμπόληση των σωμάτων είναι μια ενστικτώδης και βιολογική στρατηγική για την επιβίωση τους. Εξαιρετική η εργασία της, γεννημένης στην πρώην Γιουγκοσλαβία, Κύπριας χορογράφου, καθώς και οι καλοδουλεμένες ερμηνείες των δύο χορευτών.

ΤΟ ΒΑΡΟΣ του Σωτήριου Παναγούλια με χορευτή τον ίδιο

Η παράσταση μου θύμισε ένα αργεντίνικο ντοκιμαντέρ που είχα δει πριν πολλά χρόνια στις αθηναϊκές Νύχτες Πρεμιέρας, στο οποίο παρακολουθούσαμε το μαρτύριο ενός κοριτσιού που έπρεπε να ντυθεί με ένα βαρύ κοστούμι προκειμένου να παρελάσει σε μία εθνική επέτειο. Στην παράσταση – one man show του χορευτή και χορογράφου Σωτήριου Παναγούλια, στο οποίο πρωτοστατούσε η μουσική του Henry Purcell από την όπερα «Διδώ και Αινείας», είδαμε πως ένα ακατανόητα τεράστιο και βαρύ ελισαβετιανό κοστούμι, γίνεται η υλική απόσταση της σύγχρονης κατάθλιψης και του άγχους του ανθρώπου. Κι αν ακόμη ο άνθρωπος αποδεσμεύεται απ’ αυτό το κοστούμι και παύει να’ναι δυσκίνητος, αν μεταφέρεται σε άλλο χωροχρόνο και διασκεδάζει αφενός ο ίδιος, αφετέρου και οι θεατές, γρήγορα επιστρέφει στο πανωφόρι του και το ενδύεται ξανά σαν ένα βάρος που ποτέ δεν δύναται να ξεφορτωθεί. Πολύ έξυπνη ιδέα, καλή και η πραγμάτωση της, στηριγμένη κατά πολύ στην ερμηνεία του Παναγούλια, στο κοστούμι που επιμελήθηκε ο ίδιος με την Ελένη Παπαβασιλείου – Σφήκα και, φυσικά, στην υποβλητική κλασική μουσική του Purcell.

WE ALL NEED THERAPY του Πάνου Μαλακτού με χορευτή τον ίδιο και τη συμμετοχή του Die Arkitekt (μουσική σύνθεση – DJ set) και του Ody Icons (τραγούδι)

Μία παράσταση, work in progress στην ουσία, εφόσον πρόκειται να παρουσιαστεί τον ερχόμενο Φεβρουάριο ως εξελιγμένη παραγωγή στο «Onassis Dance Days 2024» της Στέγης Ιδρύματος Ωνάση. Με σχεδόν ημίωρη διάρκεια, παρακολουθήσαμε την εξομολόγηση του δημιουργού πάνω στο δαιδαλώδες θέμα της ψυχικής υγείας, λίγο προτού ο ίδιος αναζητήσει την γαλήνη και την εκτόνωση μέσα από τα ντεσιμπέλ της ρέιβ μουσικής του Die Arkitekt. Στο μεταίχμιο χορού, θεάτρου, παράστασης και DJ set, η παράσταση πέτυχε να φτάσει το μαχαίρι στο κόκαλο εξερευνώντας τα απόκρυφα των ανθρώπινων συναισθημάτων και τρίβοντας στα μούτρα του θεατή τον σύγχρονο δυτικό τρόπο ζωής του, τον βυθισμένο στην κατάθλιψη και τους τόνους ψυχοφαρμάκων. Και στο τέλος, σαν το ουράνιο τόξο μετά την καταιγίδα, η εμφάνιση επί σκηνής του Ody Icons μ’ ένα δικό του υπέροχο αγγλόφωνο τραγούδι, το «Serotonine», προσέφερε όχι μόνο στον χορευτή, αλλά και στο κοινό, την κάθαρση. Εξαιρετικοί όλοι τους!

ΟΔΗΓΙΕΣ ΣΕ ΠΛΑΓΙΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ του Χάρη Κούσιου με χορευτές τον ίδιο και την Ευαγγελία Ράντου

Εξίσου δυνατό κλείσιμο για την 23η Πλατφόρμα Χορογραφίας Κύπρου με την εργασία του Χάρη Κούσιου, που αν ζούσε σ’ άλλες εποχές, θα λέγαμε ότι είναι γνήσιο τέκνο του Κάρλος Σάουρα. Ένας άνδρας και μία γυναίκα, που το φύλο τους δεν έχει εν προκειμένω καμία σημασία, μπαίνουν και βγαίνουν σε μια σειρά από εισόδους κι εξόδους. Ομοιάζουν με μαριονέτες που δεν τις κινεί κανένας άλλος, μα μόνο ο θεατής που τους παρακολουθεί να νοηματοδοτούν με τρόπο σουρεαλιστικό την ανελέητη επανάληψη της καθημερινότητας τους. Άλλοτε με τους ήχους της ECATI και άλλοτε με τη σιωπή, που παραδόξως λειτουργεί πιο εκκωφαντικά από τη μουσική, ο δημιουργός αναμετριέται και παλεύει με τον ρεαλισμό και τους περιορισμούς του. Διανθίζει μάλιστα όλο αυτό το φαινομενικά πομπώδες εγχείρημα με χιουμοριστικές τιτλέζες (κείμενο της Ελένης Μολέσκη), οδηγώντας τον θεατή στην απενοχοποίηση του συναισθήματος της χαράς, το οποίο δικαιούται να εισπράξει μετά από το συμπαθές σφυροκόπημα των αισθήσεων του. Μία άρτια περφόρμανς, στηριγμένη κατά 90% στην τέχνη του Χορού, την οποία κατέχει απόλυτα ο δημιουργός της.

Εν κατακλείδι, αξίζουν θερμά συγχαρητήρια στις πολιτιστικές αρχές Κύπρου (Τμήμα Νεότερου και Σύγχρονου Πολιτισμού του Υφυπουργείου Πολιτισμού) με την εκπρόσωπο του, Κατρίν Μοσχοβάκη, η οποία βρέθηκε εκεί και στήριξε εξ αρχής τις επιλογές των έργων που παρουσιάστηκαν. Διότι, όπως φροντίσαμε να ενημερωθούμε, οι δώδεκα παραγωγές που επιλέχθηκαν, πριμοδοτήθηκαν ώστε να παρουσιαστούν, δεν έγινε δηλαδή απλή ανάθεση στους δημιουργούς. Στον Χρήστο Πολυμενάκο, τον μέντορα των νέων χορογράφων, που δούλεψε ως προς την καθοδήγηση τους και που σ’ αυτόν οφείλεται εν πολλοίς το άρτιο αισθητικό αποτέλεσμα των παραστάσεων που είδαμε. Στον τεχνικό διευθυντή του θεάτρου «Ριάλτο», Αντρέα Παύλου, που μάλλον θα έχασε κυριολεκτικά τον ύπνο του με τόσα πολλά σκηνικά και φωτισμούς που εναλλάσσονταν και που έπρεπε να είναι έτοιμα από καιρό πριν. Στη Νίκη Βασιλείου για τον άψογο συντονισμό της Πλατφόρμας Χορογραφίας, η οποία επίσης σήκωσε μεγάλο βάρος καιρό πριν τη διεξαγωγή των τριήμερων εκδηλώσεων. Τέλος, στη Γεωργία Ντέτζερ, την καλλιτεχνική διευθύντρια του «Ριάλτο» κι ένα πρόσωπο κομβικό για τον πολιτισμό της Κύπρου, αφού τον ερχόμενο Ιανουάριο θα παραδώσει σε άλλον τη σκυτάλη της διεύθυνσης του θεάτρου ύστερα από 24 ολόκληρα χρόνια. Η Ντέτζερ επίσης έδωσε αποκλειστική συνέντευξη στο olafaq.gr (μία από τις ελάχιστες γενικώς συνεντεύξεις της), την οποία θα διαβάσετε τις αμέσως επόμενες μέρες.