Διαβάζοντας τον τίτλο “Τέλεση” υποψιάζεσαι κάποιο μυστήριο, μία πολύπλευρη διάσταση της ιστορίας. Μήπως έχουμε μία πράξη ολοκληρωμένη κι ανοκλήρωτη μαζί, μήπως θέλουμε να αφοσιωθούμε στην ιεροτελεστία της πράξης (θέατρο-ύπαρξη), μήπως θέλουμε να εστιάσουμε στο αναπάντεχο τέλος και το σχήμα που οδηγεί στη κάθαρση – λύτρωση;

Θα μπορούσαμε να διακρίνουμε στα χαρακτηριστικά του βιβλίου στοιχεία ψυχολογικού θρίλερ, περιπέτειας, αφού η αγωνία, οι συνεχείς εναλλαγές, οι ανυποψίαστες ανατροπές όσον αφορά τα συναισθήματα, γεγονότα, σκέψεις μεταμορφώνονται και μεταλλάσσονται. Όταν το ακατόρθωτο πραγματοποιείται, το αυτονόητο το αναμενόμενο ανατρέπεται και επανακαθορίζεται. Όλα αυτά μας κρατούν σε μία αφηγηματική εγρήγορση από την πρώτη σελίδα μέχρι το τέλος.

Ένα βιβλίο πολύπλοκο, απαιτητικό που ο συγγραφέας επιλέγει να κινηθεί στην εξιστόρηση και το ξετύλιγμα της πλοκής σε τέσσερα παράλληλα αλλά διαπλεκόμενα επίπεδα. Το πρώτο αφορά τη δράση στον θεατρικό χώρο. Ένας χώρος μυθικός ονειρικός εξιδανικευμένος που λειτουργεί με εντάσεις, υπερβάσεις που η αποτυχία με την επιτυχία δεν απέχουν πολύ, που η κοπιαστική προσπάθεια δεν αποτελεί εγγύηση…

Το δεύτερο επίπεδο είναι επιλογή ενός κλασικού έργου, “Οθέλος” του Σαίξπηρ. Έχει το ανατρεπτικό στοιχείο, ότι ο ουσιαστικός πρωταγωνιστής είναι ο διπρόσωπος, δολοπλόκος Ιάγος κι όχι ο Οθέλος και φιλοσοφικά συνδέεται με το καλό – κακό, το δίκιο και το άδικο.  Το τρίτο είναι η επινόηση της μάσκας ως απαραίτητο εργαλείο για την επιτυχία της παράστασης με όποια δύναμη – καταπίεση φέρνει για την επιλογή έκπληξη του πρωταγωνιστή Ιάγου στο πρόσωπο του νεαρού ονειροπόλου ηθοποιού Άρη.

Το τέταρτο αφορά τη λειτουργία – επικοινωνία των ηρώων της ιστορίας, οι διαπροσωπικές σχέσεις, η ομαδικότητα, το χιούμορ, οι ανταγωνισμοί οι αδυναμίες οι υπονομεύσεις οι ευτελείς μικροπρέπειες (συντροφικό επίπεδο). Μέσα από αυτή τη συγκροουσιακή συνύπαρξη ο συγγραφέας καταφέρνει με αρχιτεκτονικό τρόπο να διατηρήσει την ισορροπία στην αφήγήσή του.

Επιλέγει να εξαντλήσει τα ανθρώπινα όρια που είναι πεπερασμένα, αγγίζοντας το όνειρο μη φτάνοντας όμως μέχρι το φως. Τα όρια -κυρίως της συμπεριφοράς- είναι για τον Δούσο εύθραυστα και μετακινούνται. Φιλοδοξία, πείσμα, κατάκτηση του ρόλου, κλονισμός, κραδασμοί, κατάρρευση, αποτυχία.

Το βιβλίο δεν είναι μονοδιάστατο, απλοϊκό και μονόπλευρο. Τίποτα δεν παραμένει σταθερό, όλα μοιάζουν να έχουν διπλή όψη και η ανάγνωσή τους είναι θέμα οπτικής γωνίας. Μία παράσταση στο θέατρο απαιτεί αντοχές και δύναμη στους κραδασμούς – το αποτέλεσμα κρίνει την επιτυχία.

Τη διπλή αντίληψη για όλα μας επιβεβαιώνουν οι χαρακτήρες της ιστορίας, κύρια ο σκηνοθέτης, έμπειρος, εναλλακτικός, έμπειρος αλλά κι απρόβλεπτος, εκρηκτικός, καταστροφικός καθώς ο Ιάγος-Άρης ονειροπόλος, πεισματάρης με διάθεση αυτοθυσίας αλλά και την αίσθηση καταπίεσης, στέρησης και τέλος συσσωρευμένης κατάρρευσης.

Η μάσκα γιατί επινοείται; Πάλι δύο πλευρές της ζωής. Από τη μία λειτουργεί ως μαγικό φίλτρο που δίνει μεταφυσική δύναμη, αλλά ταυτόχρονα προκαλεί ασφυξία και πνίγει τον πρωταγωνιστή. Απώλεια ελευθερίας, χαμένοι έρωτες. Η μάσκα ωθεί τον Άρη να φτάσει στην κορύφωση, αναγνώριση προοπτική αποθέωση, αλλά είναι αυτή που τον οδηγεί σε αναστοχασμό και την ανάγκη αποτίναξη των δεσμών μετά το “ταμείο” της ζωής.

Τη μάσκα, τα προσωπεία, τους ρόλους τους κατακερματισμούς τις προσποιήσεις που η ματαιοδοξία μας επιβάλλει σαν επιλογή, άλλοτε μας τις αποδίδουν έντεχνα οι άλλοι κι άλλοτε μας φέρνουν μπροστά απρόβλεπτα παιχνίδια της ζωής.

Ποια είναι όμως η επιδίωξη του συγγραφέα; Να αναστοχαστούμε ,να βυθιστούμε και να κατανοήσουμε τον ανθρώπινο ψυχισμό. Όνειρα κατακτήσεις κορυφές αλλά και να μη ξεχνάμε τον Μπέκετ. «Να αποτυγχάνεις ξανά, αλλά να αποτυγχάνεις καλύτερα».

Μέσω αυτής της μαχητική υπαρξιακής αγωνίας θέλει να μας μεταφέρει πως η ζωή είναι καθρέφτης. Το πιστεύεις, αγωνίζεσαι, κερδίζεις, αλλά κάποιες φορές χάνεις και οφείλεις να το διαχειριστείς – «Επιτρέπεται να πέσεις, αλλά επιβάλλεται να σηκωθείς».

Το βιβλίο με συνεκτικότητα και πειστικότητα στο σύνολο της αφήγησης μας καλεί να έχουμε τον νου μας στις μάσκες – ρόλους που επιλέγουμε κι εξερευνά τα όρια όσον αφορά την καταπίεση. Πρέπει να γνωρίζεις πότε θα αποτινάξεις την εικονικότητα, δίνοντας τη θέση τους στον πραγματικό εαυτό – αλώβητο πια από τις ψευδαισθήσεις. Εύκολο σε καμία περίπτωση; Δεν “τσακαλακώνεται” μονάχα αυτός που δεν προσπαθεί. Ζούμε όμως στην εποχή της ήσσονος προσπάθειας κι αρκετοί μπορεί να λάβουν το λάθος μήνυμα που κυριαρχεί κι οδηγεί σε παραίτηση.

Ο έρωτας αποτελεί τη διέξοδο. Μία βαλβίδα εκτόνωσης, ένα σημείο επαναφοράς στην αφετηρία πριν το επόμενο βήμα.

Στο φινάλε ο αναγνώστης μένει να απαντήσει αυτός σε ρητορικά, θα λέγαμε, ερωτήματα. Η παράσταση πέτυχε; Χάθηκαν όλα; Ποια η επόμενη ημέρα; Τι απέγινε ο Άρης;

Κλείνω με μία φράση: «Κι αν τα σχέδια στη ζωή σου απέτυχαν και βγήκαν όλα πλάνες μη ανωφέλετα θρηνήσεις. Σαν έτοιμος από καιρό, σαν θαρραλέος αποχαιρέτα την, την Αλεξάνδρεια που φεύγει», Κωνσταντίνος Καβάφης.

➵ ΙΝΦΟ: Το βιβλίο “Τέλεση” του Φώτη Δούσου κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Νήσος. Περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να βρείτε εδώ.