Από την προπαγάνδα του διαδικτύου μέχρι τη φιλοσοφική αμφιβολία του Ράσελ και από την πολιτική ανάλυση του φαινομένου Τραμπ μέχρι τις προκλήσεις της γονεϊκότητας στην ψηφιακή εποχή, τα βιβλία αυτής της εβδομάδας ανοίγουν ένα παράθυρο στις πιο καίριες συζητήσεις του σήμερα. Επιστήμη, πολιτική, ψυχολογία, λογοτεχνία όλα συνυπάρχουν σε έναν διάλογο για το πως σκεφτόμαστε, ενημερωνόμαστε και ζούμε μέσα σε ένα πλαίσιο όπου οι αλήθειες αλλάζουν πιο γρήγορα απ’ όσο προλαβαίνουμε να τις κατανοήσουμε.
“Προπαγάνδα και παραπληροφόρηση στο Ίντερνετ”, του Άρη Χατζηστεφάνου (εκδόσεις Τόπος)
Ήταν ο Σωκράτης το πρώτο τρολ της ιστορίας; Γιατί ένα ισραηλινό μποτ «αυτομόλησε» και άρχισε να επιτίθεται στο Τελ Αβίβ; Ποιες μορφές παραπληροφόρησης κρύβονται στους χάρτες της Google, σε βιντεοπαιχνίδια και στον αλγόριθμο του Netflix ή του TikTok; Πώς η χρήση της τεχνητής νοημοσύνης από μηχανές αναζήτησης μπορεί να «σκοτώσει» το διαδίκτυο αλλά και τη δημοσιογραφία όπως τη γνωρίζαμε μέχρι σήμερα; Είμαστε πράγματι εγκλωβισμένοι σε «θαλάμους ιδεολογικής αντήχησης» όπου αναπαράγονται μόνο οι δικές μας απόψεις; Στο βιβλίο αυτό ο δημοσιογράφος Άρης Χατζηστεφάνου προσφέρει ένα εγχειρίδιο για τον εντοπισμό και την αντιμετώπιση οργανωμένων μορφών χειραγώγησης της κοινής γνώμης στο ίντερνετ. Εξετάζει τους τρόπους που οι αλγόριθμοι και τα μεγάλα γλωσσικά μοντέλα, όπως το ChatGPT, προωθούν στερεότυπα και αναπαράγουν τις κυρίαρχες αφηγήσεις. Παράλληλα, αμφισβητεί τους τεχνοφοβικούς μύθους που βλέπουν σε κάθε τεχνολογική εξέλιξη έναν εχθρό αντί για ένα εργαλείο απελευθέρωσης του ανθρώπου. Σε κάθε κεφάλαιο του βιβλίου περιλαμβάνονται QR-codes που οδηγούν σε βίντεο, φωτογραφίες και podcasts με περισσότερες πηγές και παραδείγματα.
“Δεν είναι έτσι, αν έτσι νομίζετε”, του Μπέρτραντ Ράσελ (εκδόσεις ΟΞΥ)
Ποια είναι η θέση της φιλοσοφίας έναντι –ή μάλλον μεταξύ– της θεολογίας και της επιστήμης; Οι θεολογικές απαντήσεις δεν πείθουν τον σύγχρονο άνθρωπο και οι επιστημονικές θεωρίες αδυνατούν να καλύψουν απόλυτα τις αναζητήσεις του. Αν είναι έτσι, αξίζει να επιζητούμε την πλήρωση ή μήπως όλα είναι μάταια, εφόσον η έννοια του Θεού δεν είναι παρά μια ελαττωματική, συμβατική κατασκευή; Πόσο πίσω μάς κρατά επιτέλους η θρησκεία και η έωλη πίστη; Η διαυγής σκέψη του Μπέρτραντ Ράσελ δεν θα μπορούσε να επιστρατεύσει εύκολες απαντήσεις σ’ αυτή τη συλλογή δοκιμίων, αλλά η αδιαπραγμάτευτη κατάφασή του στην αληθινή πρόοδο αρκεί για να δικαιώσει την αξία της αμφισβήτησης, της περιέργειας και της λογικής.
“Εξηγώντας τον Τραμπ”, του Τάκη Σ. Παππά (εκδόσεις Πατάκη)
Τι ζούµε! Μπροστά στα µάτια µας, ένας µόνο άνθρωπος καταλύει στη χώρα του µε ασύλληπτη ταχύτητα τη φιλελεύθερη δηµοκρατία και εγκαθιδρύει ένα νέο ανελεύθερο πολιτικό καθεστώς. Μόνο που η χώρα αυτή δεν είναι οποιαδήποτε — είναι οι Ηνωµένες Πολιτείες, η ισχυρότερη δηµοκρατία του πλανήτη. Κι αυτό µας αφορά όλους. Βρισκόµαστε ήδη σε µια νέα ιστορική εποχή, στο µεταίχµιο ανάµεσα στη δηµοκρατία και τον αυταρχισµό. Το βιβλίο αυτό, συνδυάζοντας µε πρωτότυπο τρόπο τρεις θεµελιώδεις πολιτικές έννοιες -χαρισµατική ηγεσία, λαϊκισµός και φιλελεύθερη δηµοκρατία-, εξηγεί πώς και γιατί φτάσαµε έως εδώ. Εστιάζει στον χαρακτήρα της νέας αµερικανικής εξουσίας και θέτει το κρίσιµο ερώτηµα: ποιο δρόµο θα πάρουν οι δηµοκρατίες από εδώ και στο εξής;
“Μεγαλώνοντας παιδιά στη ψηφιακή εποχή”, του Πέτρου Ρούσσου (εκδόσεις Gutenberg)
Πόσο χρόνο περνούν τα παιδιά σας μπροστά στις οθόνες; Είναι ασφαλή στο Διαδίκτυο; Πώς επηρεάζουν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης την αυτοεικόνα και τις σχέσεις τους; Μπορεί η τεχνολογία να ενισχύσει τη μάθηση, ή μήπως τελικά βλάπτει τη συγκέντρωση και την κριτική τους σκέψη; Και το πιο σημαντικό: Πώς μπορούν οι γονείς να γίνουν καθοδηγητές και όχι απλώς παρατηρητές στον ψηφιακό κόσμο των παιδιών τους; Αυτό το βιβλίο δεν είναι μια απλή καταγραφή φόβων και ανησυχιών. Αντίθετα, βασίζεται σε επιστημονικά δεδομένα και πραγματικές εμπειρίες για να προσφέρει στους γονείς χρήσιμες γνώσεις κι εργαλεία και να προβάλει προβληματισμούς σχετικά με τη θετική χρήση της τεχνολογίας, τους κινδύνους του Διαδικτύου, την έννοια του ψηφιακού αποτυπώματος, καθώς και τις νομικές και ηθικές διαστάσεις της διαδικτυακής παρουσίας. Όπως ένας έμπειρος καπετάνιος δεν εγκαταλείπει το πλοίο μόλις αντικρίζει μια καταιγίδα, έτσι κι εμείς, ως γονείς, πρέπει να μάθουμε να πλοηγούμαστε με ασφάλεια στον απέραντο και απίστευτα πλούσιο ψηφιακό ωκεανό, προετοιμάζοντας τα παιδιά μας για το μέλλον.
“Άκου τη βροχή που πέφτει”, της Ολίβια Ρουίζ (εκδόσεις Κριτική)
Δεκαετία του ’70. Η Κάρμεν αναθυμάται το παρελθόν της. Εκείνη και οι δύο αδελφές της, κόρες Ισπανών Δημοκρατικών, είχαν σταλεί από τους γονείς τους στη Γαλλία, όταν ήταν παιδιά ακόμη, για να γλιτώσουν από τη δικτατορία του Φράνκο. Κατέληξαν σε ένα μικρό χωριό στον Νότο, τη Μαρσεγιέτ, όπου ζούσαν και δούλευαν μαζί στο οικογενειακό ξενοδοχείο. Η Κάρμεν ασφυκτιά, ερωτεύεται έναν περαστικό ταυρομάχο, τον Αντόνιο, και φεύγει μαζί του στη Μαδρίτη. Εκεί φυλακίζεται για επτά χρόνια ως συνεργός του Αντόνιο στις παράνομες δραστηριότητές του. Στη φυλακή, η Κάρμεν υφίσταται βία και ταπεινώσεις, εθίζεται στα ναρκωτικά, αλλά εντέλει σώζεται κυρίως χάρη στη φιλία που αναπτύσσει με μια μεγαλύτερη σε ηλικία κρατούμενη και στην παρηγοριά που βρίσκει στην ανάγνωση μυθιστορημάτων. Όταν αποφυλακίζεται, επιστρέφει στο χωριό, αλλά οι αδελφές της δεν την έχουν συγχωρέσει που τις εγκατέλειψε. Η Κάρμεν προσπαθεί να αποκαταστήσει τη σχέση τους και παράλληλα συνδέεται ερωτικά με τον Εσκούτο, έναν νεότερό της άντρα, εντελώς διαφορετικό από τον Αντόνιο.
➪ Ακολουθήστε το OLAFAQ στο Facebook, Bluesky και Instagram.
