Το Πορνο-Τεο-Κολοσσάλ, άγνωστο στο ευρύ κοινό, είναι ένα σενάριο «σε εκκρεμότητα». Ένα σενάριο που ποτέ δεν ολοκληρώθηκε. Ένα σενάριο στο οποίο -εάν εξαιρέσουμε κάποιες ελάχιστες φράσεις/ατάκες- δεν υπάρχει ίχνος διαλόγων. Αυτό το ανολοκλήρωτο σενάριο, αρχές φθινοπώρου του 1975, είχε σταλεί από τον Παζολίνι στον Εντουάρντο Ντε Φιλίππο προκειμένου ο τελευταίος να αναλάβει ή έστω να συμβάλει στη (συν)γραφή των διαλόγων. Επιθυμία του Παζολίνι ήταν, όταν με το καλό ολοκληρωνόταν η ταινία που θα βασιζόταν σε αυτό το μεγαλεπήβολο σενάριο, μία ταινία «…η οποία είναι ολόκληρη μια τεράστια Μεταφορά που ανατρέπει και επανεφευρίσκει την πραγματικότητα…» (σ.15), να αφιερώσει το υπόλοιπο της ζωής του στη συγγραφή ενός μυθιστορήματος με τον τίτλο Πετρέλαιο. Η ανελέητη, όμως, πραγματικότητα το ανέτρεψε αυτό το σχέδιο· διότι, περίπου ένα μήνα μετά, ο Παζολίνι δολοφονήθηκε. Μάλιστα…
Το αφηγηματικό, στην ουσία, κείμενο που έχει απομείνει από αυτό το «ανολοκλήρωτο» σενάριο αποτελείται από πέντε μέρη-κεφάλαια. Αρχικά, βρισκόμαστε στη Νάπολη. Εκεί, «…έχει εξαπλωθεί η μυστηριώδης φήμη πως, σε κάποιο μέρος του κόσμου, έχει γεννηθεί ο Μεσσίας» (σ.10). Και τότε, ο Επιφάνιο του κειμένου, ένας Μάγος με σπουδές αστρονομίας, ένας τύπος που περίμενε πώς και πώς ότι κάποτε ΟΝΤΩΣ θα κυκλοφορούσε μια τέτοια φήμη, μαζί με τον Νούντσιο, τον υπηρέτη του, ξεκινάνε να συναντήσουν τον Μεσσία. Και ένα Αστέρι, πανταχού παρόν, σε όλη τη διάρκεια αυτού του τεράστιου Ταξιδιού, τους βοηθάει για να μη χάσουν ούτε στιγμή το δρόμο τους. Για τη χαρά της Ανάγνωσης και μόνο, ωστόσο, ας αποφύγουμε να πούμε τι αποκαλυπτικά συνταρακτικό αντικρίζουν όταν καταφέρνουν και φτάνουν ΕΚΕΙ. Πριν φτάσουν ΕΚΕΙ, όμως, περνούν από τη Ρώμη (που, για την Ιδεολογία της ταινίας, ο Παζολίνι την ονομάζει Σόδομα), το Μιλάνο (=Γόμορρα), το Παρίσι (=Νουμάνθια) και την πόλη Ουρ που, σύμφωνα με την Παλαιά Διαθήκη, ήταν η πατρίδα του Αβραάμ.
Κι εμείς, ως αναγνώστες πλέον αυτού του κειμένου που, στην υπάρχουσα μορφή του, ίσως να του ταιριάζει περισσότερο ο χαρακτηρισμός νουβέλα και όχι σενάριο, ερχόμαστε faccia a faccia με μία αφήγηση, βασικό μοτίβο της οποίας είναι το «πήγαινε-έλα» από την αμαρτία στην τιμωρία και η συνακόλουθη καταστροφή «σαν σε σουρεαλιστικό πίνακα» (σ.65) κάθε πόλης από την οποία αυτοί οι δύο τύποι (ως άλλος Δον Κιχότης και Σάντσο Πάνθια) περνούν. Η καταστροφή επέρχεται ή με φωτιά ή με πανούκλα ή με μία συλλογική αυτοκτονία των πολιτών όταν η πόλη βρεθεί κυκλωμένη από ένα στρατό φασιστών διότι «Καλύτερα ο θάνατος παρά η σκλαβιά κάτω από τους φασίστες» (σ.74).
Σε κάθε πόλη, επίσης, υπάρχει κάτι το «αφύσικο» και ένα σωρό πράγματα παρουσιάζονται «αντεστραμμένα». Επί παραδείγματι, στα Σόδομα η ετεροφυλοφιλία -σε αντίθεση με την ομοφυλοφιλία- θεωρείται κάτι «το εντελώς ανώμαλο» και, μεταξύ ανθρώπων του αντίθετου φύλου, είναι επιτρεπτή μόνο «Μία μεγάλη δημόσια συνουσία, για να συνεχιστεί το είδος» (σ.31). Αυτό, όμως, που, ενώ εκ πρώτης αναγνώσεως, φαίνεται αντεστραμμένο σε σχέση με αυτό που, κατά κανόνα, ισχύει, τελικά δεν είναι καθόλου αντεστραμμένο. Διότι –και εδώ ακριβώς έγκειται, κατά τη γνώμη μου, το οξύ και απολύτως πρωτοποριακό πνεύμα του Παζολίνι– όταν σε αυτή τη φυσιολογική κοινωνία των ομοφυλόφιλων, ένα αγόρι και ένα κορίτσι «αισθάνονται την παλιά έλξη μεταξύ των διαφορετικών φύλων» (σ.26), η πόλη θα τους φερθεί με την πλέον φριχτή -και μάλιστα δημοσίως- βαναυσότητα παρά το γεγονός ότι η πόλη διαφημίζει τη δημοκρατικότητα και την υπεράσπισή της στις πάσης φύσεως «μειονότητες». Σαν να λέμε με άλλα λόγια ότι, πενήντα σχεδόν χρόνια πριν, ο Παζολίνι είχε ήδη δει και είχε περιγράψει μία πολύ ιδιότυπη μορφή «αντεστραμμένου φασισμού»…
Κειμενογλωσσολογικά μιλώντας, το κείμενο είναι υπόδειγμα εναλλαγών ύφους, δομής, εκφραστικών μέσων· χώρια οι αναπόφευκτες συνδέσεις που γίνονται, κατά την ανάγνωσή του, με τη Βίβλο, τη Θεία Κωμωδία αλλά και τις Χίλιες και μια νύχτες. Κι ίσως, τελικά, κάτι παραπάνω να ήξερε ο Παζολίνι όταν σε ερώτηση σχετική με το ποια είναι η επαγγελματική ιδιότητα που προτιμά να του αποδίδεται, είχε απαντήσει «Στο διαβατήριό μου έχω γράψει απλώς “συγγραφέας”»…
Διαβάστε το βιβλίο και φτιάξτε, διαβάζοντας, τη δική σας Ταινία· αφήστε που το Διάβασμα δεν βγαίνει ποτέ σε κακό.
➸ ΙΝΦΟ: Το Πορνο-Τεο-Κολοσσάλ, του Πιερ Πάολο Παζολίνι σε μετάφραση Μιχαήλας Πλιαπλιά κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ο Μωβ Σκίουρος, 2017.
Το Πορνο-Τεο-Κολοσσάλ, άγνωστο στο ευρύ κοινό, είναι ένα σενάριο «σε εκκρεμότητα». Ένα σενάριο που ποτέ δεν ολοκληρώθηκε. Ένα σενάριο στο οποίο -εάν εξαιρέσουμε κάποιες ελάχιστες φράσεις/ατάκες- δεν υπάρχει ίχνος διαλόγων. Αυτό το ανολοκλήρωτο σενάριο, αρχές φθινοπώρου του 1975, είχε σταλεί από τον Παζολίνι στον Εντουάρντο Ντε Φιλίππο προκειμένου ο τελευταίος να αναλάβει ή έστω να συμβάλει στη (συν)γραφή των διαλόγων. Επιθυμία του Παζολίνι ήταν, όταν με το καλό ολοκληρωνόταν η ταινία που θα βασιζόταν σε αυτό το μεγαλεπήβολο σενάριο, μία ταινία «…η οποία είναι ολόκληρη μια τεράστια Μεταφορά που ανατρέπει και επανεφευρίσκει την πραγματικότητα…» (σ.15), να αφιερώσει το υπόλοιπο της ζωής του στη συγγραφή ενός μυθιστορήματος με τον τίτλο Πετρέλαιο. Η ανελέητη, όμως, πραγματικότητα το ανέτρεψε αυτό το σχέδιο· διότι, περίπου ένα μήνα μετά, ο Παζολίνι δολοφονήθηκε. Μάλιστα…
Το αφηγηματικό, στην ουσία, κείμενο που έχει απομείνει από αυτό το «ανολοκλήρωτο» σενάριο αποτελείται από πέντε μέρη-κεφάλαια. Αρχικά, βρισκόμαστε στη Νάπολη. Εκεί, «…έχει εξαπλωθεί η μυστηριώδης φήμη πως, σε κάποιο μέρος του κόσμου, έχει γεννηθεί ο Μεσσίας» (σ.10). Και τότε, ο Επιφάνιο του κειμένου, ένας Μάγος με σπουδές αστρονομίας, ένας τύπος που περίμενε πώς και πώς ότι κάποτε ΟΝΤΩΣ θα κυκλοφορούσε μια τέτοια φήμη, μαζί με τον Νούντσιο, τον υπηρέτη του, ξεκινάνε να συναντήσουν τον Μεσσία. Και ένα Αστέρι, πανταχού παρόν, σε όλη τη διάρκεια αυτού του τεράστιου Ταξιδιού, τους βοηθάει για να μη χάσουν ούτε στιγμή το δρόμο τους. Για τη χαρά της Ανάγνωσης και μόνο, ωστόσο, ας αποφύγουμε να πούμε τι αποκαλυπτικά συνταρακτικό αντικρίζουν όταν καταφέρνουν και φτάνουν ΕΚΕΙ. Πριν φτάσουν ΕΚΕΙ, όμως, περνούν από τη Ρώμη (που, για την Ιδεολογία της ταινίας, ο Παζολίνι την ονομάζει Σόδομα), το Μιλάνο (=Γόμορρα), το Παρίσι (=Νουμάνθια) και την πόλη Ουρ που, σύμφωνα με την Παλαιά Διαθήκη, ήταν η πατρίδα του Αβραάμ.
Κι εμείς, ως αναγνώστες πλέον αυτού του κειμένου που, στην υπάρχουσα μορφή του, ίσως να του ταιριάζει περισσότερο ο χαρακτηρισμός νουβέλα και όχι σενάριο, ερχόμαστε faccia a faccia με μία αφήγηση, βασικό μοτίβο της οποίας είναι το «πήγαινε-έλα» από την αμαρτία στην τιμωρία και η συνακόλουθη καταστροφή «σαν σε σουρεαλιστικό πίνακα» (σ.65) κάθε πόλης από την οποία αυτοί οι δύο τύποι (ως άλλος Δον Κιχότης και Σάντσο Πάνθια) περνούν. Η καταστροφή επέρχεται ή με φωτιά ή με πανούκλα ή με μία συλλογική αυτοκτονία των πολιτών όταν η πόλη βρεθεί κυκλωμένη από ένα στρατό φασιστών διότι «Καλύτερα ο θάνατος παρά η σκλαβιά κάτω από τους φασίστες» (σ.74).
Σε κάθε πόλη, επίσης, υπάρχει κάτι το «αφύσικο» και ένα σωρό πράγματα παρουσιάζονται «αντεστραμμένα». Επί παραδείγματι, στα Σόδομα η ετεροφυλοφιλία -σε αντίθεση με την ομοφυλοφιλία- θεωρείται κάτι «το εντελώς ανώμαλο» και, μεταξύ ανθρώπων του αντίθετου φύλου, είναι επιτρεπτή μόνο «Μία μεγάλη δημόσια συνουσία, για να συνεχιστεί το είδος» (σ.31). Αυτό, όμως, που, ενώ εκ πρώτης αναγνώσεως, φαίνεται αντεστραμμένο σε σχέση με αυτό που, κατά κανόνα, ισχύει, τελικά δεν είναι καθόλου αντεστραμμένο. Διότι –και εδώ ακριβώς έγκειται, κατά τη γνώμη μου, το οξύ και απολύτως πρωτοποριακό πνεύμα του Παζολίνι– όταν σε αυτή τη φυσιολογική κοινωνία των ομοφυλόφιλων, ένα αγόρι και ένα κορίτσι «αισθάνονται την παλιά έλξη μεταξύ των διαφορετικών φύλων» (σ.26), η πόλη θα τους φερθεί με την πλέον φριχτή -και μάλιστα δημοσίως- βαναυσότητα παρά το γεγονός ότι η πόλη διαφημίζει τη δημοκρατικότητα και την υπεράσπισή της στις πάσης φύσεως «μειονότητες». Σαν να λέμε με άλλα λόγια ότι, πενήντα σχεδόν χρόνια πριν, ο Παζολίνι είχε ήδη δει και είχε περιγράψει μία πολύ ιδιότυπη μορφή «αντεστραμμένου φασισμού»…
Κειμενογλωσσολογικά μιλώντας, το κείμενο είναι υπόδειγμα εναλλαγών ύφους, δομής, εκφραστικών μέσων· χώρια οι αναπόφευκτες συνδέσεις που γίνονται, κατά την ανάγνωσή του, με τη Βίβλο, τη Θεία Κωμωδία αλλά και τις Χίλιες και μια νύχτες. Κι ίσως, τελικά, κάτι παραπάνω να ήξερε ο Παζολίνι όταν σε ερώτηση σχετική με το ποια είναι η επαγγελματική ιδιότητα που προτιμά να του αποδίδεται, είχε απαντήσει «Στο διαβατήριό μου έχω γράψει απλώς “συγγραφέας”»…
Διαβάστε το βιβλίο και φτιάξτε, διαβάζοντας, τη δική σας Ταινία· αφήστε που το Διάβασμα δεν βγαίνει ποτέ σε κακό.
➸ ΙΝΦΟ: Το Πορνο-Τεο-Κολοσσάλ, του Πιερ Πάολο Παζολίνι σε μετάφραση Μιχαήλας Πλιαπλιά κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ο Μωβ Σκίουρος, 2017.
