Το 1748 ο μεγάλος ιμπρεσάριος του Διαφωτισμού, Denis Diderot, γράφει και δημοσιεύει ανώνυμα το πρώτο του μυθιστόρημα, το «Les bijoux indiscrets», το οποίο αποκτά πολύ σύντομα τη φήμη του κλασσικού σκανδαλώδους βιβλίου. Παρόλο που ο Diderot έμεινε στη συλλογική μνήμη ως ένα είδος υπερανθρώπου του Διαφωτισμού, στην πραγματικότητα δεν υπήρξε ποτέ ένας αυστηρός ορθολογιστής, αλλά ένας εμπνευσμένος ερασιτέχνης με άποψη επί παντός επιστητού και όρεξη για κάθε περίσταση. Εκπροσωπούσε ένα πολύ συγκεκριμένο είδος της γαλλικής διανόησης που ακόμα δεν έχει εξαφανιστεί εντελώς. Φιλόδοξος, λιγάκι ειρωνικός, παθιασμένος με το σεξ σε βαθμό που να προκαλεί τριγμούς, αλλά παράλληλα ευγενικός και τρυφερός με τις πάμπολλες και ποικίλες σχέσεις του, ο Diderot ήταν κυρίως μια φυσιογνωμία του λαϊκού Διαφωτισμού, των καφενείων, της συζήτησης και – κατά καιρούς – της πορνογραφίας.

Ο Diderot ήταν γόνος μιας πλούσιας αστικής οικογένειας της γαλλικής επαρχίας, ο οποίος απέφυγε να μαθητεύσει στη νομική και, αντ’ αυτού, προτίμησε να γίνει μια φιγούρα των καφενείων, γνωστός για την κοινωνική του ευγένεια. Μάλιστα, λέγεται πως η φιλία του με τον Ζαν-Ζακ Ρουσσώ, η οποία διήρκησε σχεδόν είκοσι χρόνια, ξεκίνησε στο Café de la Régence, ένα από τα καφέ που ήταν συγκεντρωμένα γύρω από το Palais Royal, στο Παρίσι, όπου συχνά συναντιούνταν πολλοί εκπρόσωποι του Διαφωτισμού.

Από μικρή ηλικία αγαπούσε τις γυναίκες και τον αγαπούσαν κι αυτές. Είχε αυτό που λέμε γοητεία. Ήταν ευφυής και ταυτόχρονα πολύ ευγενής, κερδίζοντας πάντοτε τη συμπάθεια. Αντιλαμβανόταν ότι μοναχά η ίδια η κοινωνία των πολιτών μπορούσε να αλλάξει την κοινή γνώμη, γι’ αυτό και περνούσε ατελείωτες ώρες συζητώντας στα καφέ του Παρισιού. Ωστόσο, έπρεπε και κάπως να βγάλει τα προς το ζην, ειδικά από την στιγμή και μετά που τον αποκλήρωσε η οικογένειά του εξαιτίας του μποέμ βίου που είχε επιλέξει. Έγινε δοκιμιογράφος και μεταφραστής. Έγραφε πολιτικά φυλλάδια, φιλοσοφικούς διαλόγους και ενίοτε πορνογραφία – ενώ παράλληλα διατηρούσε έντονες ερωτικές σχέσεις με διάφορους συντρόφους.

Το 1748, μετά από παρότρυνση της ερωμένης του Madame de Puisieux, η οποία αμφέβαλλε ότι ήταν ικανός να γράψει μια ιστορία με τον τρόπο του Crébillon fils, ενός συγγραφέα που ειδικευόταν στα “άσεμνα μυθιστορήματα”, ο Diderot γράφει το πρώτο του μυθιστόρημα. Έχοντας ένα περισσότερο από αξιοσέβαστο λογοτεχνικό υπόβαθρο, το «Les Bijoux Indiscrets», ή «Τα αδιάκριτα κοσμήματα» στα ελληνικά, ήταν στην πραγματικότητα μια σάτιρα της αυλής των Βερσαλλιών και των απελευθερωμένων ηθών της, όπου η πίστη στον σύζυγο δεν ήταν και πολύ της μόδας. Πρόκειται για ένα από τα πιο παράξενα βιβλία φιλοσοφικής πορνογραφίας που έχουν γραφτεί ποτέ.

Η ιστορία του διαδραματίζεται στο Κονγκό, στην ακολουθία ενός σουλτάνου, που βαριέται μέχρι θανάτου, καλεί ένα τζίνι που του δίνει ένα δαχτυλίδι που έχει τη δύναμη να κάνει τους γυναικείους κόλπους να μιλούν. Κάθε φορά που ο σουλτάνος στρέφει το δαχτυλίδι προς το μέρος τους, τα “κοσμήματά” κάνουν μια εξιστόρηση των κατορθωμάτων τους, η οποία είναι τόσο υποχρεωτική όσο και ανεμπόδιστη. Το ένα μετά το άλλο αφηγείται μια ιστορία, στις περισσότερες περιπτώσεις αποκαλύπτονται μοιχείες, μερικές από τις οποίες είναι αρκετά κωμικές – σε ένα κεφάλαιο, μια παντρεμένη γυναίκα κατηγορείται ψευδώς για ελευθεριότητα και κλείνεται στη φυλακή, για να αθωωθεί και πάλι με τη χρήση των δυνάμεων του δαχτυλιδιού.

Αυτές ο αποκαλύψεις, που αντιμετωπίζονται περισσότερο ως ευγενικές αλήθειες, παρά ως σοκαριστικά παραπτώματα, δίνουν κατά διαστήματα τη θέση τους σε ευρύτερες εικασίες. Η πρόζα του Diderot είναι ειρωνική από την αρχή μέχρι το τέλος, βάζοντας στο στόχαστρο την ματαιοδοξία της αυλής και των ανδρών. Το βιβλίο, κορυφώνεται με ένα πάντρεμα πορνογραφίας και φιλοσοφίας της επιστήμης.

Πρόκειται, ουσιαστικά για ένα φεμινιστικό σύγγραμμα για την εποχή του, που επιτρέπει στη γυναικεία σεξουαλικότητα να μιλάει ελεύθερα, χωρίς ντροπή για την ερωτική όρεξη, ακόμη και όταν αυτή αντιπροσωπεύει απιστία. Ο Diderot ήταν, πάνω απ’ όλα, υπέρ της απόλαυσης και, αν και διάσημος ως ελευθεριάζων, σε επιστολές του παρότρυνε τις ερωμένες του να επιδιώκουν την σεξουαλική τους ικανοποίηση, να αναγνωρίζουν ότι η απόλαυσή τους ήταν εξίσου σημαντική για εκείνον όσο και η δική του. Ήταν επίσης υπέρ της αντιμετώπισης της ομοφυλοφιλίας ως φυσιολογικό προϊόν της ανθρώπινης φυσιολογίας. ‘Αλλωστε, η ιδέα του Ντιντερό για τον Διαφωτισμό περιελάμβανε τη σημασία της ίσης και ανοιχτής απόλαυσης.