Σπουδαία αρετή η Ψυχραιμία. Ψυχραιμία σημαίνει ότι έχεις καταλάβει τι γίνεται και, άσχετα από το εάν έχεις καταλάβει σωστά ή λανθασμένα, δεν φοβάσαι να τα γράψεις τα πράγματα έτσι όπως τα έχεις καταλάβει. Στο έργο του Η αποστολή του βιβλιοθηκάριου, έργο στο οποίο διαπραγματεύεται μία έννοια ολίγον τι ανώτερη από αυτή του Έρωτα –την έννοια του Βιβλίου– το στοιχείο της Ψυχραιμίας είναι και πάλι παρόν. Αν λάβουμε υπ’ όψιν μας, όμως, ότι το έργο αυτό είναι γραμμένο το 1935, τότε θα πρέπει να παραδεχθούμε ότι ο κύριος Χοσέ, εκτός από Ψύχραιμος, ήταν και κάτι σαν Μάντης. Και μάλιστα πολύ αυστηρός Μάντης. Εκρηκτικός συνδυασμός για έναν άνθρωπο που είναι καταχωρισμένος ως ουμανιστής Φιλόσοφος.

Στην συγκεκριμένη, λοιπόν, ομιλία του, γιατί Η αποστολή του βιβλιοθηκάριου είναι κατ’ ουσίαν μία διάλεξη που έδωσε ο συγγραφέας στο 2ο Διεθνές Συνέδριο Βιβλιοθηκάριων της International Federation of Library Associations and Institutions (IFLA), μας θυμίζει –με έναν τόνο σχεδόν Ιερατικό– τα εξής: α) Η λέξη «αποστολή» από μόνη της είναι τρομακτική εάν είμαστε υποχρεωμένοι να τη χρησιμοποιήσουμε με όλη της τη σημασία (σ.16), β) Καθετί που επινοεί και δημιουργεί ο άνθρωπος για να κάνει τη ζωή του πιο εύκολη, καθετί που περιλαμβάνεται σε ό,τι ονομάζουμε πολιτισμό και κουλτούρα, φτάνει κάποια στιγμή να εξεγείρεται και να στρέφεται εναντίον του ανθρώπου (σ.44), γ) Τα κύρια αρνητικά χαρακτηριστικά που αρχίζουμε, στις μέρες μας, να εντοπίζουμε στο βιβλίο είναι τα ακόλουθα: 1) Υπάρχουν πια πάρα πολλά βιβλία (σ.52), και δ) ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΕΝΑ ΒΙΒΛΙΟ; (σ.58-62)

Σταχυολόγησα αυτά τα τέσσερα «σημεία» του βιβλίου γιατί έχω την εντύπωση ότι αυτά τα τέσσερα «σημεία» λειτουργούν, κατά κάποιο τρόπο, ως οι κύριοι άξονες γύρω από τους οποίους ξεδιπλώνεται όλη η σκέψη τού συγγραφέα για την αποστολή του βιβλιοθηκάριου. Ο συγγραφέας ξεκινάει αποσαφηνίζοντας εξονυχιστικά (ως φιλόλογος και φιλόσοφος ταυτόχρονα) την πολύπλοκη σημασία της λέξης ΑΠΟΣΤΟΛΗ, συνεχίζει μιλώντας μας για το ανύπαρκτο πλέον επάγγελμα του βιβλιοθηκάριου και την τεράστια σημασία του, θέτει, εν συνεχεία, έναν προβληματισμό στα όρια τού ταμπού, έναν προβληματισμό που έχει να κάνει με την ειδοποιό διαφορά του βιβλίου από τις τυπωμένες σελίδες, για να καταλήξει στο (μπορεί και αναπάντητο) ερώτημα: Τι είναι τελικά ένα βιβλίο; Πετώντας μας, ταυτόχρονα, και το μπαλάκι ότι, σε σχέση με το τελευταίο ερώτημα, είναι πολύ πιθανό να συναντήσουμε την απάντηση στον Φαίδρο του Πλάτωνα.

Η αποστολή του βιβλιοθηκάριου θεωρώ πως είναι ένα βιβλίο που αξίζει πραγματικά τον κόπο να διαβαστεί από όλους τους ανθρώπους οι οποίοι εμπλέκονται, καθ’ οιονδήποτε τρόπο, με το Βιβλίο. Ήτοι: Αναγνώστες, Συγγραφείς, Βιβλιοπώληδες, Εκδότες και, ασφαλώς, Κριτικοί. Και, ίσως, προπάντων οι δύο τελευταίες κατηγορίες. Διότι, δεν ξέρω εάν είναι του ταραγμένου μου Νου ή όχι, αλλά ίσως πολλά από τα πράγματα για τα οποία μιλάει ο Χοσέ Ορτέγκα υ Γκασσέτ και σχετίζονται με το επάγγελμα του βιβλιοθηκάριου, θα μπορούσαν σήμερα να σχετίζονται με το επάγγελμα του Βιβλιοπώλη ή του Κριτικού.

Αυτό που, προσωπικά, κρατώ από την ανάγνωση του συγκεκριμένου βιβλίου είναι η ενδυνάμωση της βεβαιότητάς μου ότι το Βιβλίο μπορεί ή (πρέπει να) είναι ένα επικίνδυνο Αντικείμενο. Και ναι, σαφώς έχω επίγνωση και της αντίθετης άποψης. Παραφράζοντας, όμως, λιγουλάκι τον κύριο Χοσέ Ορτέγκα υ Γκασσέτ θα πω ότι ο καθείς είναι ο προσωπικός γιατρός και ο κύριος υπεύθυνος για την υγιεινή των προσωπικών του αναγνώσεων και των ακόμη πιο προσωπικών γραπτών του.

Κι ένα τελευταίο «άσχετο» αλλά θα σκάσω αν δεν το πω: Η συγκεκριμένη διάλεξη ΑΝΕΤΑ μπορεί να ξαναγραφεί ως ένας θυμωμένος, ένας ΠΑΡΑ ΠΟΛΥ ΘΥΜΩΜΕΝΟΣ, θεατρικός μονόλογος…

Διαβάστε το βιβλίο και χαζέψτε μετά λίγο και τη βιβλιοθήκη σας. Εκεί στα ράφια είναι όντως όλα βιβλία;;;· αφήστε που το Διάβασμα δεν βγαίνει ποτέ σε κακό.

➸ ΙΝΦΟ: Η Αποστολή του βιβλιοθηκάριου, του Χοσέ Ορτέγκα υ Γκασσέτ σε μετάφραση Δήμητρας Παπαβασιλείου και επίμετρο Δημήτρη Μαρκόπουλου κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μάγμα, 2022.