Ο Ντιντιέ Εριμπόν γιος καθαρίστριας – γυναίκας του λαού κι ενός εργάτη, κοινωνιολόγος, στοχαστής μας μεταφέρει από την “Επιστροφή στη Ρενς” στο νέο του πόνημα σε μία διαδρομή της ζωής που ο χρόνος διαδραματίζει καταλυτικό χαρακτήρα. Ένα βιβλίο προσωπικό που καταφέρνει με αφετηρία το οικείο να ανοίξει τους ορίζοντες τους και να ανάγει το μήνυμά του προεκτείνοντας την κριτική του στην ευρύτερη κοινωνική και πολιτική σφαίρα με στόχο την αφύπνιση της κοινωνίας. Από το ξετύλιγμα της αφήγησης λείπει η γραμμικότητα, ο συγγραφέας επιστρέφει σε ό,τι θεωρεί σημαντικό κάπως σπασμωδικά, αλλά αυθόρμητα. Μία τεχνική που θυμίζει κινηματογραφικό flashback.

Πρωταγωνίστρια μία φιγούρα “λαβωμένη” από το πέρασμα των χρόνων. Ψυχογραφείται μία γενναία γυναίκα που φθίνει δίχως να το έχει επιλέξει ο νους κι η ψυχή της. Το “μεγάλο ταξίδι” πλησιάζει και κάθε λεπτομέρεια έχει τη σημασία της. Εντρυφώντας στα άδυτά της, δείχνοντας της δυσκολίες της στέρησης ελευθερίας λόγω ακινησίας και νοηματοδοτώντας την έννοια του πόνου ο δημιουργός δείχνει την έννοια της φθοράς. Η διπλή ανατροπή του χωροχρόνου στιγματίζει τις στιγμές και το πνεύμα που αναζητεί πάντα διέξοδο προς το εξιδανικευμένο.

Με την μετάβαση από το βίωμα στον ευρύτερο στοχασμό δημιουργείται ένα πλαίσιο στο οποίο θίγονται μείζονα υπαρξιακά ζητήματα όπως της οικογένειας, της ταυτότητας, του ρατσισμού, του προσανατολισμού, του χρόνου. Όλα αυτά εξετάζονται από μία διπλή οπτική γωνία. Αφενός ως γιος της γυναίκας του λαού κι αφετέρου ως διανοούμενος. Με αυτόν τον τρόπο καταφέρνει να ισορροπήσει και να απομακρυνθεί από υπερβολικούς συναισθηματισμούς. Παίρνει την απαιτούμενη απόσταση και νηφάλια αναπτύσσει τις σκέψεις του ως προέκταση των γεγονότων που σημάδεψαν τη ζωή του. Δίχως παρορμητισμούς και ταλαντεύσεις αμηχανίας πετυχαίνει να αποδώσει όσα θέλει να μεταφέρει με ενδεδειγμένο τρόπο.

Δε διστάζει να σκάψει βαθιά μέσα του και να αναμετρηθεί με όσα τον απασχολούν μπροστά στον καθρέφτη. Η ανέλιξή του, η απόρριψη των επιλογών του από τους γονείς, η επιστροφή στη μεταξύ τους σχέση. Συνεχής προσαρμογή, αυταπάτες, γλυκές στιγμές, συγκρούσεις, ψέματα, αλήθειες σε μία σχέση με διαδοχικές διακυμάνσεις. Τώρα πια έχει φύγει τώρα πια “δεν είμαι γιος της”. Μέσα από αυτή τη διαδρομή και τη διαδοχή των γενεών εξασφαλίζεται η συνεκτικότητα και με μία ρομαντική ματιά επιστρέφουμε στις γεωγραφικές μας ρίζες. Πόσοι σημαντικοί είναι άραγε οι οικογενειακοί δεσμοί;

Eξαιρετικά σημαντική για να στηριχθεί το όλο το εγχείρημα είναι ο ενστερνισμός της άποψης του Σαρτρ πως οι προσωπικές, κοινωνικές ταυτότητες, οι πολιτιστικές κι οι ερωτικές αποτελούν μία λειτουργική σύνδεση – σύνθεση που μας οδηγεί στον εαυτό μας. Eίναι σημαντικό στην εποχή μας κάποιος να μπορεί να δει καθαρά μέσα του. Από την αναφορά του Εριμπόν δε θα μπορούσε να λείπει ένα αιχμηρό σχόλιο για την αδιαφορία της πολιτείας προς τους ανθρώπους αυτής της ηλικίας κι ειδικότερα προς τους πιο ευάλωτους. Κάποια στιγμή μοιάζει κι ο ίδιος να χάνεται στα γραφόμενά του, να εγκλωβίζεται, να χάνει την επαφή του με το φως και τον περικυκλώνουν τα σκοτάδια του. Ίσως κάπου εκεί να έρχεται ο Φουκώ και να εξηγεί πως η φιλοσοφική γαλήνη απαιτεί όσο πλησιάζουμε προς τον θάνατο να θεωρείται αναμενόμενο και όχι μυστήριο. Παράλληλα για να φτάσουμε σε αυτό το στάδιο πρέπει να υπάρξει μία συνθήκη υπαρξιακής ηθικής που έχει ως πυξίδα της την ελευθερία που δεν είναι τίποτα παραπάνω από τη συνεχή υπέρβαση του εαυτού μας.

«Γράφω για σπάσω τη συνομωσία της σιωπής». Ίσως αυτή να είναι η κατακλείδα και το επιμύθιο αυτού του βιβλίου. Παίρνει ξεκάθαρη θέση μακριά από τους ισχυρούς και προνομιούχους, στο πλευρό των αδυνάτων. Θέλει να δώσει φωνή στους απόκληρους που με έναν τρόπο θεωρεί δικούς τους ανθρώπους. Νιώθει πως με τη συγγραφή αυτού του βιβλίου έχει μία μεγάλη ευθύνη, ένας χρέος που μέσα του τον τρώει και είναι αδύνατον να μην εκφράσει όλες τους αυτές τις σκέψεις πριν κι αυτός πάρει τον δρόμο για τα γηρατειά.

 

➸ ΙΝΦΟ: Το βιβλίο “H ζωή, τα γηρατειά και ο θάνατος μιας γυναίκας του λαού”, του Ντιντιέ Εριμπόν κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Νήσος. Περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να βρείτε εδώ.

 

➸ Ακολουθήστε το OLAFAQ στο Facebook, Twitter και Instagram.