Τελευταίες ημέρες του 2022 και ήρθε η ώρα των απολογισμών, ακόμη και όσον αφορά τη λογοτεχνική παραγωγή στη χώρα μας για τη χρονιά που οδεύει στο τέλος της.

Έλληνες λογοτέχνες προτείνουν τα δικά τους τρία αγαπημένα ελληνικά βιβλία για το 2022 και δίνουν ιδέες για τα δώρα των γιορτών.

Ο Διονύσης Μαρίνος προτείνει: 

Νέα Σελήνη/Ημέρα πρώτη – Θανάσης Βαλτινός (εκδ. Εστία)

Το σώμα που πεθαίνει και η σάρκα που ανασταίνεται. Η μεγάλη ιστορία που στενάζει και οι μικρές ιστορίες που κρύβουν πόθους. Ο Θανάσης Βαλτινός ποτέ δεν φοβήθηκε να μιλήσει για τα δεινά που κατάφερε ο Εμφύλιος στην Ελλάδα. Τι γίνεται, όμως, με τα δεινά του γεμάτου χυμούς σώματος ενός νέου ανθρώπου που μέσα στο ζόφο θέλει να θρέψει τη φωτιά που καίει τα σκέλια του; Ο θάνατος και η λαγνεία κυκλοφορούν μέσα στη νέα νουβέλα του Θανάση Βαλτίνου δημιουργώντας ένα ιμερικό στροβίλισμα. Το καταγεγραμμένο του ύφος είναι εκεί, όπως και η θαυμαστή ικανότητά του να φτιάχνει έντονες εικόνες ακόμη και με τα πιο φθαρτά υλικά. Τι πιο φθαρτό και συνάμα ονειρικό από ένα σώμα που φλέγεται από πόθο;

Αυτές – Ευγενία Μπογιάνου (εκδ. Πόλις)

Το πιο ποιητικό βιβλίο της Ευγενίας Μπογιάνου. Μικρές ιστορίες που μέσα τους αγκαλιάζουν μεγάλες στιγμές γυναικών. Πρόκειται για 24 ιστορίες γυναικών που κάπου τις ξέρουμε, κάτι μας θυμίζουν, με κάποιο τρόπο έχουμε συνδεθεί μαζί τους.

Με ύφος λιτό και συνεκτικό, η Μπογιάνου μάς παρουσιάζει αυτές τις γυναίκες σε μια μεταιχμιακή κατάσταση, σε φάση εξέλιξης ή μετασχηματισμού. Από το Α έως το Ω, όσα και τα γράμματα της αλφαβήτου, αυτές οι γυναίκες φλέγονται και αποζητούν την αυθυπαρξία τους. Ναι, δεν είναι εύκολο πράγμα να είσαι γυναίκα (θα πει ένας άντρας), αλλά ακόμη περισσότερο δεν είναι εύκολο να είσαι μια πραγματικά ελεύθερη γυναίκα σε έναν κόσμο ανδρικών (και όχι μόνο) δεσμεύσεων.

Λάδι σε καμβά – Αλέξης Πανσέληνος (εκδ. Μεταίχμιο)

Μια έμπειρη άσκηση στο πώς καταγράφεις τις μικρές, αλλά όχι ανεπαίσθητες, ταλαντώσεις που υφίστανται ένας άνθρωπος που για άλλα πράγματα ξεκίνησε και σε άλλα η ζωή τον οδήγησε. Ο Αλέξης Πανσέληνος μάς παραδίδει μια εξαιρετική ιστορία ενηλικίωσης με τον ήρωά του, τον Σπύρο, να αφήνει κατά μέρος τις καλλιτεχνικές του ανησυχίες αναγκασμένος από τις κοινωνικές, πολιτικές και οικογενειακές συνθήκες που τον δεσμεύουν. Το ξύπνημα του ερωτισμού, η συνειδητοποίηση πως η ζωή είναι ένας δύσκολος ελιγμός που δεν σε αφήνει να ανασάνεις όπως θέλεις και η μοναχική κατάληξη που κρύβει την πικρία της ματαίωσης, όλα τούτα δημιουργούν έναν στέρεο ήρωα, αλλά ουσιαστικά απηχούν και ολόκληρη τη γενιά του Πολυτεχνείου. Τουλάχιστον, εκείνο το μέρος της που δεν βολεύτηκε και δεν εξαργύρωσε τα επαναστατικά της πεπραγμένα σε οφίτσια και καλοταϊσμένες καριέρες.

*Το μυθιστόρημα του Διονύση Μαρίνου «Μπλε Ήλιος» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο. 

H Ούρσουλα Φώσκολου προτείνει:

Stanza – Μαρία Καντ (εκδ. Gutenberg)

Το υβριδικό βιβλίο της Μαρίας Καντ κινείται στο μεταίχμιο μεταξύ ποίησης και πρόζας. Μια συλλογή που διαρθρώνεται σε επτά ενότητες, στις οποίες κάθε ποίημα ή μικρό πεζό διαλέγεται με μια φωτογραφία της ίδιας. Το ξεχωρίζω για τη συμπυκνωμένη νοσταλγία που αναδύεται από τις σελίδες του, για τις αναπάντεχες προσωποποιήσεις, για τις απροσδόκητες αντιφάσεις, την οξεία υπαινικτικότητα και τον κρυπτικό τρόπο γραφής, που η συγγραφέας μεταχειρίζεται με μαεστρία. Σ’ ένα σύμπαν ατέρμονης κύλισης στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, η stanza της Μαρίας Καντωνίδου ήταν η παράδοξη στροφή (ένδον) που χρειαζόμουν.

Brandy Sour – Κωνσταντία Σωτηρίου (εκδ. Πατάκης)

Στο τέταρτο βιβλίο της, το μυθιστόρημα Brandy sour, η Κωνσταντία Σωτηρίου μάς σερβίρει(sic) 22 σύντομα, γλυκόπικρα κεφάλαια και τοποθετεί στο κέντρο της ιστορίας της την ίδια την Ιστορία της Κύπρου. Μας παίρνει από το χέρι και μας ανοίγει την πόρτα σε 22 δωμάτια του περίφημου ξενοδοχείου Λήδρα Πάλας της Λευκωσίας, όπου μεταξύ άλλων εφευρέθηκε το brandy sour, ανεπίσημα το «εθνικό κοκτέιλ της Κύπρου». Το ξεχωρίζω για την ευαίσθητη ματιά της Σωτηρίου, που ακολουθεί τους χαρακτήρες της με σεβασμό, και υφαίνει με εξυπνάδα και λεπτότητα γύρω τους το νήμα της τραγικής ιστορίας της Κύπρου. Πες μου τι πίνεις, να σου πω ποιος είσαι, μας λέει η συγγραφέας και δεν θα πιώ ποτέ ξανά brandy sour χωρίς να σκεφτώ αυτό το βιβλίο.

Ο Χριστός στα χιόνια, Εφτά νύχτες στον κόσμο του Αντρέι Ταρκόφσκι – Παντελής Μπουκάλας (εκδ. Άγρα). 

«Βιογραφία ανάγνωσης» χαρακτηρίζει ο Παντελής Μπουκάλας το βιβλίο του, στο οποίο βυθίζεται στο νεφελοσκεπές σύμπαν του Ταρκόφσκι, αναζητώντας τα ίχνη του Θεού, τα ίχνη του «Απόλυτου», για να δανειστώ τα λόγια του ίδιου του Α. Ταρκόφσκι στο Μαρτυρολόγιό του. Επτά νύχτες περνά ο συγγραφέας σε αυτή την κατάσταση ονείρου και μας παίρνει μαζί του, τραβάει το χαλί κάτω από τα πόδια μας και προσγειωνόμαστε στον πυρήνα του ταρκοφσκικού έργου. Ξεχωρίζω αυτό το μικρό βιβλίο, γιατί  διαβάζεται ξανά και ξανά, γιατί μιλά με αγάπη σε όσους αγαπούν και γοητεύονται και εξακολουθούν να παραξενεύονται από τις ταινίες του Ρώσου δημιουργού. Για εκείνους που δεν επαναπαύονται στη μια ανάγνωση, σε μία μόνο ματιά.

*Η νουβέλα της Ούρσουλα Φώσκολου «Ήσυχα να πας» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κίχλη.

Ο Θανάσης Χειμωνάς προτείνει: 

Τα πτώματα δεν πληρώνουν – Δημήτρης Μαμαλούκας (εκδ. Κέδρος)

Ο παλιόφιλος Δημήτρης Μαμαλούκας θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους εκπροσώπους του αστυνομικού μυθιστορήματος στη χώρα μας. Ίσως λίγο άδικα καθώς θεωρώ πως τα βιβλία του συχνά ξεπερνούν κατά πολύ τα στενά όρια του συγκεκριμένου είδους. Το συγκεκριμένο πάντως είναι ένα σχεδόν old school νουάρ με πρωταγωνιστή τον μυστηριώδη ντετέκτιβ Νετούνο, o οποίος ζει μόνος, σε ένα υπόγειο, ακούγοντας τα παλιά βινίλιά του όταν μια πρώην του τον καλεί να διαλευκάνει την απαγωγή του μικρού παιδιού της. Υποβλητική ατμόσφαιρα, καταιγιστική πλοκή, απολαυστικοί “κακοί”, “καταραμένοι” έρωτες και όλα τα φετίχ του Μαμαλούκα (Ιταλία, ακριβά αυτοκίνητα, κόμιξ αλλά και κλεφτές ματιές στον Stephen King) μέσα από μια στακάτη γραφή που δεν σε αφήνει να πάρεις ανάσα.

Γλυκά δεκάξι  – Γιάννης Παπαγιάννης (εκδ. Διάπλαση)

Αντίθετα με τους περισσότερους από εμάς νεοέλληνες συγγραφείς, ο Γιάννης Παπαγιάννης ΔΕΝ γράφει συνεχώς το ίδιο βιβλίο. Κάθε μυθιστόρημά του είναι τελείως διαφορετικό από το προηγούμενο, εξελίσσεται σε διαφορετική εποχή, διαφορετικούς τόπους και πρωταγωνιστούν σε αυτό παντελώς διαφορετικού τύπου ήρωες. Το εντυπωσιακό είναι πως αυτή η λογοτεχνική ολική επαναφορά στέφεται πάντα με επιτυχία. Κάτι τέτοιο συμβαίνει και στο “Γλυκά δεκάξι”, μια τρυφερή αλλά και γεμάτη χιούμορ ιστορία, γραμμένη σε μια συνειδητά απλοϊκή εφηβική γλώσσα που περιγράφει την ιστορία μιας δεκαεξάχρονης “άγουρης” κοπέλας που αποφασίζει παρέα με έναν αινιγματικό συμμαθητή της να σπάσει το άβατο του Αγίου Όρους για να φέρει πίσω τον μεγάλο της αδερφό ο οποίος κατέφυγε εκεί μετά από μια σφοδρή ερωτική απογοήτευση.  Όλα αυτά με φόντο την αθώα ελληνική πραγματικότητα τους ξεκινήματος της δεκαετίας του ’90.

Μισή καρδιά Δημήτρης Σωτάκης (εκδ. Κέδρος)

Ένα ακόμα ταξίδι στον αλλόκοτο, μαγικά σκοτεινό κόσμο του bandmate Δημήτρη Σωτάκη με τον κεντρικό ήρωα, που ζει μια ανιαρή, αδιάφορη, κοινότοπη ζωή να ανακαλύπτει μια μέρα έκπληκτος την ύπαρξη ενός αγνώστου ο οποίος αποτελεί φτυστό αντίγραφό του- τουλάχιστον εμφανισιακά. Επιδιώκει να τον συναντήσει για να βρεθεί τελικά αντιμέτωπος με ένα ερώτημα που μας έχει όλους ταλανίσει κάποια στιγμή στην ύπαρξή μας: “Πως θα ήταν η ζωή μου αν είχα ρισκάρει;”. Ένα ερώτημα που απαντάται σε αυτό το συναρπαστικό μυθιστόρημα μέσα από την μοναδική, μετά-καφκική αφήγηση του Σωτάκη που όσο και αν δείχνει να κινείται στον χώρο του φανταστικού είναι στην πραγματικότητα απολύτως ρεαλιστική.

*Το μυθιστόρημα του Θανάση Χειμωνά «Ο κύριος Τέλειος» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη.