«Από μικρό παιδί, η αγωνία μου ήταν να μην αφεθώ στα εύκολα αλλά να αξιοποιήσω την ζωή στο μέγιστο δυνατό».

Η Δανάη Στράτου κάθεται απέναντι μου, σε ένα παγκάκι, στο προαύλιο του Κέντρου Τεχνών του Δήμου Αθηναίων, πάνω από το Πάρκο Ελευθερίας.

Είναι μια γυναίκα από την οποία σχεδόν ξεχειλίζει δημιουργική ενέργεια. Όχι με την βουδιστική ή άλλη θρησκευτική έννοια, αλλά με όρους τέχνης. Καλλιτεχνίας. Αλλά πάλι, για κάποιους από εμάς, η Τέχνη ενέχει όρους θρησκευτικότητας, οπότε η ενέργεια αυτή που εκπέμπει η κα. Στράτου με τα λεγόμενά της, ίσως να μην απέχουν και τόσο πολύ από τα ενεργειακά πεδία της καλλιτεχνικής (διά)δρασης.

Η διεθνώς γνωστή εικαστικός παρουσιάζει από τις Μαΐου στο Κέντρο Τεχνών του Δήμου Αθηναίων το νέο της έργο με τίτλο «Burning Issues – Merimbula»: δύο εγκαταστάσεις μέσα σε ένα προσεγμένο έως την τελευταία του λεπτομέρεια περιβάλλον, όπου η φωτιά, οι συμβολισμοί και οι καταστροφικές συνέπειες της παίζουν πρωταγωνιστικό ρόλο με τελικό στόχο το φλέγον [εξού και burning] ζήτημα της κλιματικής αλλαγής.

Η πρώτη εγκατάσταση πρόκειται για ένα μοντάζ από εννέα φλεγόμενα χαρτιά, σε μια εικόνα που παρουσιάζεται σε μια οριζόντια βιντεοπροβολή κι παραπέμπει ευθέως στον Γάλλο φιλόσοφο Γκαστόν Μπασλάρ, ο οποίος στο έργο του «Η ψυχανάλυση της φωτιάς», έγραψε ότι «όλα όσα αλλάζουν γρήγορα εξηγούνται από τη φωτιά / η φωτιά είναι ένα προνομιούχο φαινόμενο που μπορεί να εξηγήσει τα πάντα / η φωτιά είναι μάλλον μια κοινωνική και όχι μια φυσική οντότητα».

Το δεύτερο μέρος της έκθεσης είναι μια εγκατάσταση εμπνευσμένη από το δάσος Merimbula στη Νέα Νότια Ουαλία της Αυστραλίας, το οποίο επισκέφθηκε η κα. Στράτου το 2010. Θέλοντας να μεταφέρει την εμπειρία αυτού του μαγευτικού δάσους, μεγάλο μέρος του οποίου κάηκε στις καταστροφικές πυρκαγιές του 2019-2020, η ίδια χρησιμοποίησε περί τις εκατό φωτογραφίες που τράβηξε η ίδια καλύπτοντας περιμετρικά την αίθουσα της έκθεσης σε ένα ανάπτυγμα 33 μέτρων.

Η φωτογραφική αναπαράσταση του δάσους πλαισιώνεται από το κελάηδισμα των ενδημικών πουλιών, γνωστών και ως bellbirds, τα οποία ηχογράφησε η ίδια, ενώ η όλη εμπειρία ολοκληρώνεται με την μυρωδιά του νωπού χώματος, που καλύπτει το πάτωμα ενεργοποιώντας την αίσθηση της όσφρησης –η ίδια η κα. Στράτου μου συνέστησε μάλιστα, αν το επιθυμώ, «να βγάλω τα παπούτσια μου και να περπατήσω ξυπόλητος πάνω στο νωπό χώμα προκειμένου να βιώσω μια ολιστική εμπειρία».

«Όλη μου η δουλειά είναι μια ραχοκοκαλιά, όπου το ένα έργο μου είναι συνέχεια του άλλου και δημιουργείται ένα σώμα δουλειάς. Κάποια αποτελούν την ραχοκοκαλιά, κάποια αποτελούν παράγωγα αυτής», μου λέει η ίδια, καθήμενη στο προαύλιο του Κέντρου Τεχνών, «ενδιάμεσα, υπήρχαν και διάφορα έργα που ήταν διερευνητικά ή σχολιαστικά, αλλά σίγουρα υπάρχει μια ραχοκοκαλιά που είναι τα ερωτήματα “ποια είμαι εγώ; Ποιος είναι ο άνθρωπος; Ποια είναι η θέση μας μέσα στη Φύση και απέναντι στον κόσμο; Και ποια είναι η μεταξύ τους σχέση”».

Την ρωτάω ποιο μπορεί να είναι το κίνητρο για έναν καλλιτέχνη να σηκώνεται κάθε πρωί από το κρεβάτι του και να δημιουργεί. Η ίδια μειδιά με νόημα και μου απαντάει: «Είμαι αγωνίστρια στη ζωή. Οι άνθρωποι κατά την γνώμη μου χωρίζονται σε δυο κατηγορίες: σε εκείνους που δέχονται τον κόσμο όπως είναι και σε εκείνους που θέλουν να τον αλλάξουν. Εγώ ανήκω στην δεύτερη κατηγορία. Είμαι από μικρό παιδί ένας άνθρωπος της δράσης και ελπίζω να είμαι μέχρι να πεθάνω. Οπότε όλα μου τα έργα είναι ένας συνδυασμός της εσωτερικής ανάγκης της δημιουργίας μαζί με μια κινητήρια δύναμη αλλαγής και βελτίωσης του κόσμου γύρω μας. Τι καλύτερο μπορούμε να κάνουμε για τον κόσμο και την κοινωνία όπου ζούμε. Γιατί είμαστε απλώς περαστικοί σε αυτή την ζωή».

Η κοινωνία και η διάδρασή της με τον ανθρώπινο παράγοντα αποτελεί κομβικό κομμάτι της καλλιτεχνικής της δημιουργίας.

«Η κοινωνία γεννήθηκε από τους ανθρώπους και πρέπει να εξυπηρετεί τους ανθρώπους. Δυστυχώς, ωστόσο, οι διαχωρισμοί επεκτείνονται, ψηλώνουν και καθορίζουν όλα μας τα σύνορα και την κοινωνία μας όπως εξελίσσεται αυτή την στιγμή. Εμείς θεωρήσαμε, λανθασμένα, ότι μετά την πτώση του τείχους του Βερολίνου, ότι τα τείχη έπεσαν. Γενικά. Ότι έρχονται άλλες ημέρες. Αυτό όχι μόνο δεν έγινε αυτό που ελπίζαμε, αλλά το ίδιο αυτό τείχος ξαναγεννήθηκε με πολύ μεγαλύτερη φόρα και πολύ πιο επιθετικό σε διάφορα άλλα σημεία του πλανήτη μας. Όταν βρέθηκα το 2005-06 στα σύνορα ΗΠΑ-Μεξικού, στο σημείο εκείνο υπήρχε ένας απλός φράκτης. Ήταν σχεδόν κατι συμβολικό -δεν υπήρχε καν τείχος! Το τείχος το πρωτοείδα στην Παλαιστίνη. Ε λοιπόν, οι ίδιοι εργολάβοι που έκτισαν το τείχος στην Δυτική Όχθη, τώρα έχουν αναλάβει να κτίσουν το τείχος που θα χωρίζει τις ΗΠΑ από το Μεξικό. Αυτό ακριβώς αποτέλεσε και την αφορμή για το έργο μου “The Globalising Wall”, δηλαδή 1.000 φωτογραφίες σε ένα βίντεο, τοποθετημένη η μια μετά την άλλη, σαν να κάθεσαι σε ένα τρένο και να κοιτάς το ένα τείχος μετά το άλλο. Μια συνεχής ροη του παγκοσμιοποιουμένου τείχους», μου λέει σχετικά με το συγκεκριμένο έργο, το οποίο θα παρουσιαστεί φέτος το καλοκαίρι στο «Ανατολικό Άκρο – Φεστιβάλ Τεχνών Σάμου 2022», το οποίο διοργανώνεται από 20 Ιουλίου έως 20 Σεπτεμβρίου στο Κτήριο Προβατάρη του Πανεπιστημίου Αιγαίου, στο Λιμάνι Καρλοβασίου.

Όταν οι καλλιτέχνες παραμένουν παιδιά μέσα από την τέχνη

Την ρωτάω ευθέως και δίχως περισπασμούς αν ο καλλιτέχνης δημιουργεί προκειμένου να ξεπεράσει με τα έργα του τον Ρουβίκωνα του σωματικού και υλικού θανάτου.

«Όχι, αυτό δεν συμβαίνει, τουλάχιστον σε επίπεδο συνειδητό, αλλά το έχω πλέον συνειδητοποιήσει σε δημιουργούς που γνώριζα και θαύμαζα και θαυμάζω ακόμη, όπως π.χ. τον Θάνο Μικρούτσικο. Βλέπω την μουσική του να υπάρχει ακόμη παντού γύρω μας. Και συνειδητοποιώ αυτό ακριβώς που μου λέτε».

Πάντως η ίδια, καίτοι καλλιτέχνης, δεν εμφανίζεται αισιόδοξη ως προς το μέλλον του πλανήτη: «Η παγκοσμιοποίηση ήταν εξαρχής προβληματική αλλά πλέον μας έχει δείξει το πιο άσχημο πρόσωπο της. Αν δεν αντιμετωπίσουμε τα πρόβλημα της κλιματικής αλλαγής ως ανθρωπότητα, δεν έχουμε μέλλον ως είδος. Καλώς ή κακώς, ζούμε σε αυτόν τον πλανήτη και θα έπρεπε να βρούμε τους τρόπους να μάθουμε να ζούμε με την παγκοσμιοποίηση, γιατί η ίδια επηρεάζει τα πάντα, τις διακρατικές σχέσεις, το κλίμα, την οικονομία, σας μιλάω για πράγματα που πλέον είναι ξεκάθαρα μπροστά μας. Οι ολιγάρχες δημιουργούν και μετά «τραβάνε» όσο μπορούνε αυτές τις κρίσεις, τις πολεμικές ή τις οικονομικές, με στόχο εμείς, οι απλοί πολίτες, να συνηθίσουμε πλέον σε αυτό το θέαμα. Στην φτωχοποίηση, στον πόλεμο. Και να συνηθίσουμε να τα θεωρούμε ως μια κανονικότητα. Αλλά αυτό δεν γίνεται να συνεχίσει να συμβαίνει. Ή θα πρέπει λοιπόν να ανασυγκροτηθούμε ως κοινωνία που να αρχίσει να λειτουργεί προς όφελος της πλειοψηφίας, των πολλών ανθρώπων, είτε οδεύουμε προς κατι πολύ δυστοπικό. Ή και προς την εξαφάνιση του είδους μας. Και αυτό το έργο που έχω φτιάξει εδώ, το “Burning Issues”, αγγίζει αυτό ακριβώς. Εκ πρώτης όψεως μοιάζει να ψηλαφίζει αποκλειστικά τα θέματα του περιβάλλοντος, αλλά τελικά επεκτείνεται και σε άλλα, κομβικά κοινωνικά ζητήματα. Γιατί πάντα με ενδιέφερε να βλέπω το δάσος και όχι μόνο το δέντρο».

Η συζήτησή μας καταλήγει σε έναν κοινό μας αγαπημένο καλλιτέχνη (και δικό της προσωπικό φίλο), τον Brian Eno. Μου υπενθυμίζει μια από τις ρήσεις του βρετανού μουσικού και καλλιτέχνη που, όπως μου παραδέχεται, εξακολουθεί να την συντροφεύει μέχρι σήμερα: «όπως τα παιδιά ανακαλύπτουν τον κόσμο μέσα από το παιχνίδι, έτσι και οι καλλιτέχνες τον ανακαλύπτουν μέσα από την τέχνη».

«Ο άνθρωπος αυτός, στα τέλη του 2017, πήρε το αεροπλάνο, ήρθε στην Αθήνα, και επισκέφτηκε την Ελευσίνα, μόνο και μόνο για να δει από κοντά το “Πάνω στη Γη Κάτω από τα Σύννεφα”», μου εκμυστηρεύεται, όσον αφορά το έργο της, μια ευρεία και μεγάλης κλίμακας εγκατάσταση από 1000 γεμάτα με νερό πιθάρια για το Φεστιβάλ Αισχύλεια 2017.

«Και μετά έβαλε κάποιους συνεργάτες του να χτυπάνε απαλά το κάθε πιθάρι και να ηχογραφήσουν τον ήχο που βγάζει το καθένα από αυτά, προκειμένου, όπως μου είπε, να χρησιμοποιήσει τους ήχους αυτούς πιθανώς σε κάποια μελλοντική του μουσική σύνθεση. Ο Eno μας δείχνει ότι οι καλλιτέχνες παραμένουν παιδιά με αυτό τον τρόπο».

Info: «Burning Issues – Merimbula»

Η έκθεση, που διοργανώνει ο Οργανισμός Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας του Δήμου Αθηναίων (ΟΠΑΝΔΑ), θα φιλοξενηθεί στο Κέντρο Τεχνών του Δήμου Αθηναίων από τις 25 Μαΐου έως τις 10 Ιουλίου 2022.

Επιμέλεια έκθεσης: Χριστόφορος Μαρίνος, Ιστορικός τέχνης, επιμελητής εκθέσεων και δράσεων του ΟΠΑΝΔΑ

Αρχιτεκτονικός σχεδιασμός, οργάνωση παραγωγής, σχεδιασμός φωτισμού, επίβλεψη: Μαρία Μανέτα

Μοντάζ, Ηχητική Σύνθεση (Burning Issues & Merimbula): Μάκης Φάρος

Βιντεοσκόπηση (Burning Issues): Παναγιώτης Τσάκας

Έρευνα & Παραγωγή (Α’ Φάση): Ines Muñozcano

Επεξεργασία εικόνας, Merimbula: Photolab, Βίκυ Λεμονή

Τεχνική υποστήριξη: Μάκης Φάρος, Αντώνης Γκατζουγιάννης

Φωτογραφικές Εκτυπώσεις, Merimbula: Graphicon

Φωτιστική Εγκατάσταση, Merimbula: Lightson

Προγραμματισμός Φωτισμού, Merimbula: Δημήτρης Καπετανέλης

Stretch Ceilings/Μεμβράνες ταβανιών: Apollon Design

Οθόνη προβολής: Gerriets

Τεχνικός Εξοπλισμός: Γιάννης Μαλατάντης

Χωματουργικά: Ειρήνη Λύρα

website: danaestratou.com | opentheblackboxes.org | vitalspace.org

Με την υποστήριξη: PCAI

Συλλογή: Fadi Otaqui

Ευχαριστούμε την ΑΣΚΤ για την διάθεση του χώρου Αίθουσα Νίκος Κεσσανλής για βιντεοσκόπηση του έργου Merimbula

Η έκθεση «Burning Issues – Merimbula» συμμετέχει στο This is Athens City Festival του Δήμου Αθηναίων.

Ώρες λειτουργίας: Τρίτη – Παρασκευή 11:00 – 19:00 Σάββατο – Κυριακή 10:00 – 15:00, Δευτέρα κλειστά

Η είσοδος για το κοινό είναι ελεύθερη.

Η είσοδος στον εκθεσιακό χώρο γίνεται σύμφωνα με τα ισχύοντα υγειονομικά πρωτόκολλα.

Η χρήση ιατρικής μάσκας είναι υποχρεωτική κατά την παραμονή του κοινού στον εκθεσιακό χώρο.

Κέντρο Τεχνών Δήμου Αθηναίων:

Βασ. Σοφίας, Πάρκο Ελευθερίας

Πληροφορίες: 210 7232604 & 7224028, στάση Μετρό: Μέγαρο Μουσικής

Ακολουθήστε το OLAFAQ
στο Google News