Η χρήση μασκών σε τελετουργίες ή τελετές, είναι μια πολύ αρχαία ανθρώπινη πρακτική σε όλο τον κόσμο, με σημειά αναφοράς σε όλους τους πολιτίσμους που έχουν καταγραφεί. Οι μάσκες της Savagner και όπως αυτές τοποθετούνται εντός αθηναϊκού τοπίου, δημιουργούν την αίσθηση πως σε κάποια σημεία της πόλης υπάρχει μια κοινότητα ανθρώπων που τις φοράνε συμμετέχοντας σε ένα μονοπάτι μύησης αποκρυφισμού, με σκοπό την εξερεύνηση της ύπαρξης και της σεξουαλικότητας του ανθρώπου. Είναι όμως έτσι; Και τι πιστεύει η ίδια για τα έργα της και την κοινωνία που ζούμε;

Τη Sophia Savagner την ανακάλυψα τυχαία στο Instagram και αμέσως η τέχνη της μου κέντρισε το ενδιαφέρον. Αυτές οι μάσκες της, με την αρχέγονη και μυστικιστική αισθητική, με παρέσυραν οικοιοθελώς, και ταυτόχρονα χωρίς να κατάλαβω, σε ένα ατέρμονο σκρολάρισμα. Σε κάποιες περιπτώσεις, επέστρεφα στο προφίλ της σε άκυρες στιγμές μέσα στην ημέρα, προκειμένου να πάρω ακόμα μια οπτική «γεύση» απ’ τα έργα της.

Όταν επικοινωνήσα μαζί της και της είπα πως πέρα απ’ το έργο της θα πρέπει να έχει και ως άνθρωπος ανάλογο ενδιαφέρον, μου απάντησε «Ίσως είμαστε τόσο ενδιαφέροντες όσο οι ερωτήσεις που θέτουμε, όχι αυτές που απαντάμε». Σε εκείνο το σημείο λοιπόν, κατάλαβα, πως μαζί της θα είχα μια απ’ τις πιο ενδιαφέρουσες συζήτησεις που είχα ποτέ. Και αυτό, μετουσιώθηκε σε συνέντευξη για το Olafaq που θα διαβάσετε στις παρακάτω γραμμές.

– Γεννήθηκες στη Γαλλία και από το 2020 ζεις στην Ελλάδα. Πώς έχουν επηρεάσει αυτές οι δύο χώρες την τέχνη σου;

Δεν νομίζω ότι επηρεάζομαι από τον πραγματικό υλικό κόσμο σε συνειδητό επίπεδο. Δεδομένου ότι τα έργα μου δεν είναι ξεκάθαρα κοινωνικά σχόλια ή πολιτικά μανιφέστα, δεν συνδέονται με έναν τόπο. Φυσικά, επηρεάστηκα από αυτά τα δύο περιβάλλοντα σε κάποιο επίπεδο. Προέρχομαι από μια μικρότερη πόλη της Γαλλίας και ο ερχομός μου στην Αθήνα διεύρυνε τις ευκαιρίες μου και με έκανε να αλλάξω αρκετά.

Ωστόσο, δεν γεννήθηκα στη Γαλλία, αλλά στις Ηνωμένες Πολιτείες. Νομίζω ότι το γεγονός ότι δεν μεγάλωσα στη χώρα στην οποία γεννήθηκα με επηρέασε περισσότερο από οτιδήποτε άλλο. Ως παιδί δημιούργησα μια φαντασία όπου θα επέστρεφα εκεί και θα γινόμουν Αμερικανίδα κάποια μέρα. Εκείνη η μέρα δεν ήρθε ποτέ, και τελικά άρχισα να ριζώνω «μέσα μου» αντ’ αυτού. Νομίζω ότι η καταγωγή μου είναι κάπως διασκορπισμένη σε διάφορα μέρη και αυτός ο κατακερματισμός της ταυτότητας είναι μέρος της τέχνης μου σήμερα.

– Το έργο σου εξερευνά τη σωματικότητα, την ταυτότητα του ανθρώπου και τον μυστικισμό. Βρίσκω την προσέγγισή σου βαθιά ριζωμένη στην ύπαρξη του ανθρώπου και στην εξερεύνηση της σεξουαλικότητας. Συμφωνείς με αυτό;

Ναι, συμφωνώ. Πιστεύω ότι οι άνθρωποι επηρεάζονται σήμερα από μια μεγάλη ανάγκη επανασύνδεσης με τους οργανισμούς μας και τη φύση. Όχι μόνο με τα σώματά μας. Η διαφορά είναι απλή: το σώμα είναι ένας οργανισμός που καλύπτεται από λέξεις και επηρεάζεται συνεχώς από τη γλώσσα. Ένα σώμα έχει άλλα νοήματα εκτός από τις βιολογικές του λειτουργίες. Αυτή η επανασύνδεση με τους οργανισμούς μας θα πρέπει να είναι ταυτόχρονη με τη φύση, όπου υπάρχει «λιγότερη γλώσσα». Η εξερεύνηση της σωματικότητας και της ταυτότητας σημαίνει ότι προσπαθούμε να γνωρίσουμε τις χίλιες γλώσσες που μιλούν το μυαλό και το σώμα σας. Έτσι ξεκινάς και την εξερεύνηση του μυστικισμού: μαθαίνοντας τη γλώσσα της σιωπής.

Η ύπαρξη των ανθρώπων ως οργανισμοί και όχι ως σώματα μπορεί να φαίνεται «μειωτική», αλλά οδηγούμαι σε αυτό επειδή προσπαθώ να καταλάβω τι είναι ουσιαστικό στη ζωή. Η εξερεύνηση της σεξουαλικότητας είναι μέρος αυτού. Νομίζω ότι τώρα, μπορείς να καταλάβεις καλύτερα γιατί θεωρώ ότι αυτές οι μάσκες ενσαρκώνουν πλάσματα χωρίς φύλο. Τα πρότυπα των φύλων είναι συγκεκριμένες κοινωνικές κατασκευές που βασανίζουν το σώμα μας καθημερινά.

– Σε ποια ηλικία άρχισες να πειραματίζεσαι με τις τέχνες και πώς ανέπτυξες τις δεξιότητές σου;

Άρχισα να ζωγραφίζω πολύ μικρή, όπως τα περισσότερα παιδιά, και αναπτύσσω τις ικανότητές μου γιατί πιστεύω ότι δεν έχω καμία. Πίστευα ότι δεν χρειαζόταν να πάω σε σχολή καλών τεχνών για να μάθω για την τέχνη, γι’ αυτό και δεν πήγα ποτέ. Επίσης, σταμάτησα να πηγαίνω σχολείο όταν ήμουν 16 ετών. Νομίζω ότι φοβόμουν τις υποδομές εκπαίδευσης. Παρόλα αυτά, κατάφερα μετά να πάω στο πανεπιστήμιο, κάνοντας μαθήματα στο σπίτι. Νομίζω ότι αυτό δείχνει ότι ήμουν πάντα λίγο αουτσάιντερ και ότι αυτή η ενδιάμεση προοπτική είναι που μου επέτρεψε να αναπτύξω πιο ελεύθερα το έργο μου.

– Και αυτές οι σπουδές σου [σ.σ. στην Ψυχολογία] σε βοήθησαν στα καλλιτεχνικά σου έργα;

Νομίζω ότι με βοήθησε να γίνω το τέρας που φοβόμουν.

– Ποιες είναι οι μεγαλύτερες καλλιτεχνικές σου επιρροές και σε ποιες πτυχές της ζωής βρίσκεις έμπνευση;

Η έμπνευση δεν αντλείται από κάποιο αντικείμενο. Είναι απλώς μια κατάσταση του νου που προβάλλετε σε όλα και παντού. Νομίζω ότι τα πάντα είναι εμπνευσμένα. Συχνά αισθάνομαι υπερβολικά εμπνευσμένη και αρχίζω να κάνω πάρα πολλές συνδέσεις. Νομίζω ότι όποιος με γνωρίζει λίγο, μπορεί να το επιβεβαιώσει αυτό. Το καλό είναι ότι δεν χρονοτριβώ. Νομίζω ότι οι καλλιτέχνες που με ενέπνευσαν περισσότερο είναι αυτοί που έχω ξεχάσει τα ονόματά τους. Τα έργα τους ήταν πιο μεγαλειώδη από αυτούς και ακόμα και αν προσπαθήσω να τους ψάξω συνήθως χάνω τα ίχνη τους, αλλά όχι το έργο.

– Ως καλλιτέχνης, πώς διαχειρίζεσαι την ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής;

Μερικές φορές δεν έχεις δουλειά, μερικές φορές δεν έχεις ζωή. Νομίζω ότι το κλειδί είναι να μην προσπαθείς να ισορροπήσεις τα πάντα. Η ζωή θα ισορροπεί και θα ξεφεύγει από μόνη της όλη την ώρα. Διαχειρίζομαι τη ζωή πιστεύοντας βαθιά σε αυτόν τον «κύκλο».

– Πόσο σημαντική είναι η τέχνη για την κοινωνία;

Η τέχνη είναι ό,τι πραγματικά έχει σημασία. Σε βοηθάει καθημερινά να ανταπεξέλθεις ως άνθρωπος σε αυτή την κοινωνία. Αν είσαι ένας «μέσος πολίτης», τι κάνεις όταν επιστρέφεις από τη δουλειά σου; Βλέπεις τηλεόραση, μια σειρά, διαβάζεις ένα βιβλίο. Όλα αυτά είναι τέχνη. Κι όμως, κάποιοι άνθρωποι πιστεύουν ότι είναι ένα εμπόρευμα. Επίσης, η τέχνη είναι ένα από τα πιο ισχυρά εργαλεία που έχουμε για να μετρήσουμε τις μεταφυσικές μεταλλάξεις του αύριο.

– Υπάρχουν όμως «σκοτεινά σημεία» στον κόσμο της τέχνης που δεν σου αρέσουν;

Υπάρχει πραγματικά κάποιο «φωτεινό μέρος» στον κόσμο της τέχνης; Τι είναι ο κόσμος της τέχνης; Ένας κύκλος ελίτ όπου δεν συμβαίνει τίποτα πραγματικά εκπληκτικό αλλά εξακολουθεί να αποτελεί αντικείμενο ιστοριών συνωμοσίας και δράματος; Ή μήπως είναι η έκθεση της πιο ουσιαστικής τέχνης που έχουμε δει ποτέ;

Νομίζω ότι τα «σκοτεινά μέρη», είναι στην πραγματικότητα τα περισσότερα από αυτά που βρίσκονται στο προσκήνιο. Όλα και όλοι, όσοι είναι οι πιο προβεβλημένοι αυτή τη στιγμή, είναι η επιτομή αυτού που είναι σκοτεινό στον κόσμο της τέχνης. Η λαχτάρα για αναγνώριση, η φήμη, τα τέρατα του εγωισμού, το ξέπλυμα χρήματος, η φοροδιαφυγή στο ύπαιθρο, τα εργοστάσια τέχνης. Τίποτα το ιδιαίτερο. Απλά βαρετοί διψασμένοι άνθρωποι, που νιώθουν ότι τους βλέπουν, ενώ υπάρχουν όλοι οι άλλοι πραγματικοί καλλιτέχνες που παγώνουν σε ένα σκουπιδοτενεκέ δίπλα. Είμαι πολύ ενθουσιασμένη να μπω βαθιά σε αυτόν τον κόσμο της τέχνης και να τους τρολάρω με σεβασμό.

– Οι μάσκες σου μεταμορφώνουν το σώμα σε εφήμερο γλυπτό. Ποιες είναι όμως οι κοινωνικές μάσκες που φοράμε και μας μεταμορφώνουν σε κάτι «άλλο» κατά τη διάρκεια της ζωής μας;

Ενδιαφέρουσα ερώτηση. Προσπαθώ να μείνω όσο το δυνατόν πιο μακριά από αυτές τις κοινωνικές μάσκες. Νομίζω ότι δεν είναι πολύ ενδιαφέρον να ασχολούμαστε με τις τρέχουσες κοινωνικές μάσκες, οπότε προτιμώ να προτείνω νέες δυνατότητες με τις μάσκες μου, δημιουργώντας ατομικούς ρόλους που δεν αντιστοιχούν σε κάποια προϋπάρχουσα κουλτούρα. Οι κοινωνικές μάσκες είναι απλώς λέξεις που χρησιμοποιούμε ως αυτόματες ταμπέλες ταυτότητας για να συνδέσουμε τον εαυτό μας με κάτι άλλο. Διευκολύνουν τη ζωή με πολλούς τρόπους. Οι άλλοι μπορούν να αναγνωρίσουν πιο εύκολα τι είμαστε, δεν χρειάζεται να σκεφτόμαστε ποιοι είμαστε. Άνδρας, μητέρα δύο παιδιών, πυγμάχος muay thai, μπαμπάς σκύλου, δάσκαλος. Όλα αυτά δεν σημαίνουν κάτι για το άτομο.

Χρειαζόμαστε όμως κάποιες από αυτές τις λέξεις, για να σχηματίσουμε μια συνεκτική ταυτότητα. Αν δεν ταυτιζόμαστε με μια εξωτερική εικόνα, τότε δεν μπορούμε να αναγνωρίσουμε τον εαυτό μας στον καθρέφτη. Αυτές οι κοινωνικές μάσκες όμως είναι λίγο αναγωγικές. Δεν μεταμορφώνουν το σώμα μας, αλλά διαμορφώνουν όλες τις πεποιθήσεις μας και εμποδίζουν τις αληθινές πρωτότυπες σκέψεις. Αν έπρεπε να παρουσιάσεις τον εαυτό σου σε έναν εξωγήινο, δεν θα μπορούσες να χρησιμοποιήσεις αυτούς τους κοινωνικούς ρόλους. Τι θα έλεγες σε εκείνον τον εξωγήινο; Πώς μπορείς να ορίσεις τον εαυτό σου πέρα από κάθε κοινωνική κατασκευή; Ποιος είσαι πραγματικά;

– Κάπου διάβασα μία δήλωσή σου, πως φτιάχνεις μάσκες με βάση τις πρώτες εντυπώσεις που έχεις για τους ανθρώπους. Ποιους ανθρώπους θα ήθελες να γνωρίσεις τουλάχιστον μία φορά και να φτιάξεις μια μάσκα για το τι θα σου εξέπεμπαν;

(γέλια) Κανέναν. Δεν ψάχνω ανθρώπους που δεν γνωρίζω για να αποτυπώσω αυτό που εκπέμπουν στην πραγματική ζωή. Σταμάτησα να φτιάχνω μάσκες με βάση τις πρώτες εντυπώσεις, καθώς έγινε πολύ εμμονικό. Νομίζω ότι με ενδιέφερε απλώς η έννοια της απώλειας του αντικειμένου της «πρώτης εντύπωσης».

– Ποια τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα της πόλης μας;

Νομίζω ότι όλοι αγαπούν και μισούν αυτή την πόλη ταυτόχρονα. Έχει μια χαοτική αλλά γοητευτική ενέργεια. Έχει όμορφο φως αλλά και μεγάλα οικονομικά προβλήματα και προβλήματα υποδομών. Το φαγητό είναι καλό και φθηνό, αλλά οι τοπικοί μισθοί είναι ανεπαρκείς σε σχέση με τις τιμές των ενοικίων. Υπάρχει πάντα ένας τρόπος να παρακάμψεις τους κανόνες εδώ, γεγονός που κάνει τα πράγματα πιο ανθρώπινα αλλά και απογοητευτικά. Είναι πολύ ζωντανό, αλλά και πολύ κουραστικό. Νομίζω ότι κατάλαβες τι εννοώ. Αυτή η πόλη έχει πολλά πλεονεκτήματα, αλλά φαίνεται να παλεύει να τα διατηρήσει. Οι τουρίστες έρχονται εδώ και συνειδητοποιούν ότι υπάρχουν περισσότερα σύγχρονα ερείπια παρά αρχαία. Κατά τα άλλα, ζω σε μια πολυτελή τρύπα όπου ακούω γρύλους αλλά και τον γείτονά να φτύνει τη ζωή του από το στόμα του κάθε πρωί.

– Τι σε έφερε στην Αθήνα και τι σε έκανε να μείνεις εδώ;

Δεν έχω ιδέα. Νομίζω ότι ήρθα εδώ για να ψάξω για τους προγόνους μου, αλλά το μόνο που βρήκα είναι τα δικά μου φαντάσματα. (Ξέχασα να αναφέρω ότι η γιαγιά μου είναι Ελληνίδα). Πιθανότατα θα φύγω από αυτό το μέρος χωρίς να έχω μια πραγματική απάντηση στην ερώτησή σου.

– Μπορούμε να βρούμε τα έργα σου κάπου αλλού (σε μια γκαλερί ίσως) εκτός από το ηλεκτρονικό κατάστημα στο site σου;

Ναι, θα παρουσιάσω κάποια δουλειά στο “Platforms Project”, μια ανεξάρτητη έκθεση τέχνης, στις 13 και 15 Οκτωβρίου. Έχω επίσης μια άλλη έκθεση που θα γίνει τον επόμενο μήνα, αλλά δεν θέλω να μοιραστώ πολλές πληροφορίες γι’ αυτήν αυτή τη στιγμή. Απλά ακολουθήστε με στο instagram (@sophia.savagner) για να ενημερώνεστε. Επίσης, είναι σε πολύ πρώιμο στάδιο, αλλά αυτή τη στιγμή δημιουργώ (με έναν μυστικό συνεργάτη) μια ειδική εικονική γκαλερί. Θα ενσωματώνει όλα τα τρισδιάστατα σκαναρισμένα έργα μου. Θα είναι κάτι περισσότερο από μια γκαλερί για να δείτε απλώς τα έργα μου, αλλά ένα εικονικό μέρος για να χαθείτε στην τέχνη μου.