Η εικόνα των μελών της Κου Κλουξ Κλαν, με τις άσπρες ρόμπες και την τριγωνική κουκούλα, στοιχειώνει ακόμα την αμερικανική κοινωνία. Η δυσοίωνη μορφή τους και οι φρικαλεότητες που είχαν προκαλέσει αποτελούν μία σκοτεινή, θλιβερή σελίδα στην αμερικανική ιστορία. Ένα παρελθόν που βρίθει από ρατσισμό, μισαλλοδοξία, φανατισμό και βία. Ένα παρελθόν,που δυστυχώς αναβλύζει ύπουλα στη σημερινή εποχή μέσα από ρατσιστικά λογύδρια και εκδηλώσεις μίσους.

Ο Paul Rucker, συνεργάτης του iCubed στο Ινστιτούτο Σύγχρονης Τέχνης στο Πανεπιστήμιο της Βιρτζίνια, είναι ένας καλλιτέχνης που επικεντρώνεται στην ενημέρωση και την ευαισθητοποίηση του κοινού γύρω από ιστορικά γεγονότα για τον ρατσισμό κατά των μαύρων στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής.

Έχει δημιουργήσει συλλογές με ιστορικά αντικείμενα που σχετίζονται με τη δουλεία και την κυριαρχία των λευκών και την ρατσιστική αντιμετώπιση των αφρο- αμερικανών από τις αρχές του 20ου αιώνα. Πολλά αντικείμενα στη συλλογή αναφέρονται στην προέλευση, την οργάνωση και την ιδεολογία της ΚΚΚ, δημιουργώντας έναν έντονο διάλογο μεταξύ παρελθόντος και παρόντος.

Ως σύμβολα της βάναυσης κληρονομιάς της δουλείας, αυτά τα φυσικά αντικείμενα μας θυμίζουν τι βρίσκεται κάτω από τη σύγχρονη επιφάνεια της Αμερικής. Όταν ο Rucker θέλησε να προσθέσει μια ρόμπα της Κου Κλουξ Κλαν στη συλλογή του, δεν μπόρεσε να βρει μια – πιθανότατα αποτέλεσμα της προσπάθειας της χώρας να διαγράψει το βίαιο και ρατσιστικό παρελθόν της.

Σε απάντηση, ο Rucker άρχισε να φτιάχνει τις δικές του ρόμπες. Προσαρμοσμένες από το σχέδιο μιας ρόμπας KKK από το 1920, οι ρόμπες του Rucker είναι ραμμένες από μυριάδες υφάσματα, με πολλά σχέδια και χρώματα, μετατρέποντας τη μνήμη φάντασμα της διάσημης αυτής στολής σε ένα αναχρονιστικό αποκαϊδι μιας εποχής που ακόμα σιγοκαίει.

Δεν ήθελε οι ρόμπες αυτές να είναι απλά ρούχα που αντιγράφουν τον φόβο και τον τρόμο που προκάλεσε η οργάνωση αυτή, αλλά να προκαλούν εντύπωση και πνα ροσκαλούν τον θεατή να αναλογιστεί τη σχέση της σύγχρονης κοινωνίας με το παρελθόν. Στόχος του είναι να διασφαλίσει ότι αυτή η περίοδος της ιστορίας δεν θα ξεχαστεί και να συνδέσει αυτό το φρικιαστικό κοστούμι με το σήμερα. Ο Rucker έχει δηλώσει σε συνεντεύξεις του ότι θέλει οι ρόμπες να γίνουν σύμβολο σκέψης και όχι μόνο φόβου.

Σε αντίθεση με τις ασπρόμαυρες φωτογραφίες των μελών της ΚΚΚ που είναι θαμμένες στα βιβλία της αμερικανικής ιστορίας, αυτά τα ζωντανά κοστούμια μεταφέρουν τη φρίκη του ρατσισμού στις Ηνωμένες Πολιτείες στην παρούσα στιγμή.

Οι ρόμπες του όχι μόνο μας θυμίζουν μια σημαντική πτυχή της αμερικανικής ιστορίας, αλλά χρησιμεύουν επίσης για την επανοικειοποίηση των συμβόλων του ιστορικού ρατσισμού. «Αν δεν μπορώ να διεκδικήσω τα λόγια και τα σύμβολα εκείνων που σκότωσαν και καταπίεσαν και να τα κάνω δικά μου», εξήγησε ο Ράκερ, «τότε θα τα μετατρέψω σε αντικείμενο περιέργειας τουλάχιστον».

Η συνειδητοποίηση της ιστορίας και η εξερεύνηση του τρόπου με τον οποίο τα σύμβολα μίσους έχουν ενσωματωθεί στην αμερικανική κουλτούρα είναι βασική πτυχή της δουλειάς του. Επεξηγεί ότι μέσα από την τέχνη του, επιδιώκει να δώσει στους ανθρώπους την ευκαιρία να αναρωτηθούν πώς οι ίδιες αυτές ιδέες μίσους διατηρούνται ζωντανές σήμερα με άλλες μορφές.

Πώς ο ρατσισμός που στο παρελθόν είχε ξεκάθαρη εικόνα, λευκή με κουκούλα, πλέον υποβόσκει σε κάθε πτυχή της καθημερινότητα, κεκαλυμμένος, κρυμμένος πίσω από συστημικές ανισότητες, σαν να έχει σχεδόν κανονικοποιηθεί και να μην είναι εύκολο να τον αναγνωρίσουμε.

«Για μένα, οι ρόμπες αφορούν λιγότερο την Κου Κλουξ Κλαν και περισσότερο την κανονικοποίηση του συστημικού ρατσισμού. Η Κου Κλουξ Κλαν προέκυψε από μια εποχή που υπήρχε ο αμερικανικός προστατευτισμός επειδή τα στρατεύματα επέστρεφαν από τον Α Παγκόσμιο Πόλεμο και ανησυχούσαν για τις θέσεις εργασίας. Αποτελούμενοι από λευκούς προτεστάντες, τα μέλη δεν ήταν απλώς κατά των μαύρων — ήταν αντικαθολικοί, αντι-ιταλοί, αντι-Εβραίοι, αντι-Ιάπωνες, αντι-Κινέζοι. ήταν ακόμη και κατά των Μορμόνων».

Στο αποκορύφωμά τους τη δεκαετία του 1920, η Κλαν είχε περισσότερα από πέντε εκατομμύρια μέλη. Ήταν τόσο επιτυχημένοι που το εργοστάσιο ρούχων στη γειτονιά Buckhead της Τζόρτζια χρειάστηκε να λειτουργεί 24 ώρες το 24ωρο για να ανταποκριθεί στη ζήτηση. Οι πολιτικές που ήθελε το ΚΚΚ πριν από 100 χρόνια περιελάμβαναν διαχωρισμένες γειτονιές, διαχωρισμένους χώρους εργασίας και διαχωρισμένα σχολεία όπως υποστηρίζει σε συνέντευξή του.

«Αυτή ήταν η Αμερική που είχαμε εκείνη την εποχή — και είναι λίγο πολύ η Αμερική που έχουμε τώρα, μείον τις κουκούλες. Η τέχνη μου ενθαρρύνει τους ανθρώπους να κάνουν ερωτήσεις, όπως: Επαναλαμβάνουμε ορισμένα μοτίβα ξανά και ξανά; Πώς εκτιμούμε τον εαυτό μας και ο ένας τον άλλον; Πού είναι η ενσυναίσθηση; Πού είναι η συμπόνια; Όταν είναι παρόν, θεωρείται ως αδυναμία ή ως δύναμη;».

Ολόκληρη η έκθεση του παραπέμπει σε επαναλαμβανόμενα μοτίβα της ιστορίας και βασίζεται στην έρευνα του για τις ιστορικές και τρέχουσες εκδηλώσεις συστημικού ρατσισμού στις Ηνωμένες Πολιτείες. Το έργο του “Rewind”, συνδέει την ιστορία του ρατσισμού στις ΗΠΑ με σύγχρονα προβλήματα όπως ο μαζικός εγκλεισμός, οι ανισότητες στον πλούτο και η ανισότητα στην εκπαίδευση.

Ο ίδιος έχει αναφέρει σε συνεντεύξεις του ότι θεωρεί τα αντικείμενα αυτά όχι απλώς ως αποδείξεις της φρίκης του παρελθόντος, αλλά και ως εμβληματικά σύμβολα της καταπίεσης που συνεχίζεται με διάφορες μορφές στην κοινωνία μας.

Σύμφωνα με τον καλλιτέχνη, οι καρτ-ποστάλ από λιντσαρίσματα που βρίσκονται στη συλλογή του αποτυπώνουν μια περίοδο στην οποία οι δημόσιοι απαγχονισμοί και η βία κατά των Μαύρων θεωρούνταν κοινό θέαμα. Οι εικόνες αυτές, που συχνά απεικονίζουν τους δράστες να χαμογελούν μπροστά στον φακό, δείχνουν πώς η βία και ο ρατσισμός ήταν θεμελιώδη στοιχεία της αμερικανικής κουλτούρας.

Η πρόθεση του Rucker είναι να φέρει το κοινό αντιμέτωπο με αυτές τις δύσκολες αλήθειες, αναγκάζοντάς το να προβληματιστεί σχετικά με το πώς ο ρατσισμός και οι διακρίσεις συνεχίζουν να καθορίζουν την κοινωνία μας.

Σε μια από τις συνεντεύξεις του, ανέφερε ότι ο λόγος που συλλέγει αυτά τα αντικείμενα και δημιουργεί τα έργα του είναι για να μην ξεχαστούν τα θύματα και οι αδικίες που διαπράχθηκαν και ότι θέλει να ανοίξει διάλογο γύρω από την ιστορία και την ευθύνη που έχει η σύγχρονη κοινωνία να αναγνωρίσει και να αντιμετωπίσει το παρελθόν της.

«Συλλέγω αυτά τα αντικείμενα για να δείξω πώς έχουν τρομοκρατηθεί οι μαύροι και να τονίσω τους παραλληλισμούς μεταξύ του παρελθόντος και του παρόντος. Οι σκλάβοι δεν θεωρούνταν άνθρωποι. ήταν μιας χρήσης. Μόλις δούλευαν έναν σκλάβο μέχρι θανάτου, απορρίφθηκαν. Από τη σκλαβιά μέχρι το σημερινό σύστημα φυλακών, οι μαύροι ήταν σε περιορισμούς. Ανάμεσα σε αυτές τις εποχές, είχαμε το πρόγραμμα μίσθωσης καταδίκων: όταν χρειαζόταν να μαζευτούν οι καλλιέργειες, έκαναν μια συλλογή μαύρων για κάθε λεγόμενο έγκλημα, όπως το περπάτημα στις σιδηροδρομικές γραμμές και τις περιπλανήσεις. Θα σε έπαιρναν, θα σε κρατούσαν επ’ αόριστον και θα σε μίσθωσαν στα χωράφια. Τότε, όπως και τώρα, το να είσαι μαύρος ήταν έγκλημα».

Πιστεύει ότι η άγνοια ή η άρνηση της ιστορίας επιτρέπει στον κύκλο της καταπίεσης να συνεχίζεται και ότι οι άνθρωποι πρέπει να συνειδητοποιήσουν ότι  «οι σκλάβοι ήταν το “κεφάλαιο” στον καπιταλισμό. Πολλοί άνθρωποι εξακολουθούν να έχουν τη σκέψη, “Οι μαύροι είναι τεμπέληδες”. Περιμένετε λίγο – αυτοί ήταν οι άνθρωποι που έφεραν βαμβάκι αξίας 200 εκατομμυρίων δολαρίων το έτος 1860, που ισοδυναμεί με 5 δισεκατομμύρια δολάρια σήμερα. Δεν νομίζω ότι πρέπει ποτέ να τους πούμε τεμπέληδες. Όσοι δεν έκαναν τίποτα πέρα ​​από το να παρακολουθούν τους μαύρους που εργάζονται — μπορεί να ήταν τεμπέληδες. Ή κάποιος θα μπορούσε να πει ότι οι λευκοί ήταν πιο έξυπνοι, επειδή ήταν αυτοί που είχαν την ευθύνη. Πότε μαθαίνουμε για τα 200 εκατομμύρια δολάρια σε πωλήσεις βαμβακιού στο σχολείο; Δεν το κάνουμε. Ωστόσο, η ψευδής αφήγηση για τεμπέληδες μαύρους εξακολουθεί να είναι μαζί μας σήμερα.»

Ο Rucker επιδιώκει να καλέσει τους θεατές να αναλάβουν την ευθύνη της μνήμης και της γνώσης του παρελθόντος. Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά,«δεν μπορούμε να προχωρήσουμε μπροστά ως κοινωνία αν δεν αντιμετωπίσουμε ειλικρινά τις σκοτεινές πλευρές της ιστορίας μας.»

Μέσα από τη δουλειά του, μας προκαλεί να αναλογιστούμε πώς η κληρονομιά της δουλείας και της φυλετικής βίας επηρεάζει τις διακρίσεις, τις ανισότητες και την κοινωνική αδικία στον σύγχρονο κόσμο.

«Τα συστήματα που τέθηκαν σε εφαρμογή από την εποχή των σκλάβων συνεχίζουν να βοηθούν μια ομάδα και να βλάπτουν μια άλλη δυσανάλογα. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο οι μαύροι εξακολουθούν να αντιμετωπίζονται διαφορετικά στο τραπεζικό σύστημα, στο σύστημα στέγασης, στο εκπαιδευτικό σύστημα και στο σύστημα υγειονομικής περίθαλψης. Έπειτα, υπάρχει ο περιβαλλοντικός ρατσισμός, ο δυσανάλογος αριθμός έγχρωμων ανθρώπων που εκπροσωπούνται σε μαζικές φυλακίσεις, η αστυνομική βία — θα μπορούσα να συνεχίσω και να συνεχίζω. Νιώθω χρέος να φέρω αυτό το κομμάτι της ιστορίας στο φως μέσα από την τέχνη μου.»

Κάθε κομμάτι αποτελεί μια ταραχώδη αναδρομή στα κομμάτια της Αμερικανικής ιστορίας που προηγούνται των πράξεων της σύγχρονης βαρβαρότητας – όπως για παράδειγμα, ο θάνατος του κατοίκου της Βαλτιμόρης Freddie Carlos Gray.

«Έχουμε δει πολλούς ανθρώπους να πεθαίνουν μπροστά μας: Ο Walter Scott πυροβόλησε στην πλάτη πέντε φορές, ο Eric Garner πνιγμένος μέχρι θανάτου, ο Philando Castile, η Sandra Bland, ο Tamir Rice, ο Laquan McDonald. Έχουμε απευαισθητοποιηθεί στον μαύρο θάνατο και αυτό με απασχολεί. Στόχος μου δεν είναι η απευαισθητοποίηση, αλλά η ευαισθητοποίηση γύρω από τους παραλληλισμούς μεταξύ της χώρας μας πριν από εκατό χρόνια και της χώρας μας σήμερα.

Δεν νομίζω ότι η τέχνη προοριζόταν ποτέ να είναι εύκολη. Ένα πράγμα που θέλω να κάνω είναι να κάνω την επόμενη γενιά μετά από εμένα λίγο πιο ασφαλή δημιουργώντας ενσυναίσθηση. Θέλω οι άνθρωποι να δουν πώς είναι συνένοχοι σε αυτό που συμβαίνει σήμερα.» 

Μόνο όταν αναγνωρίσουμε και αντιμετωπίσουμε το γεγονός ότι ο συστημικός ρατσισμός είναι ραμμένος στον ίδιο τον ιστό της χώρας μας, μπορούμε να διαλύσουμε την άσχημη κληρονομιά της σκλαβιάς. Νιώθω ότι είναι ευθύνη μου όχι μόνο ως καλλιτέχνης αλλά ως άνθρωπος να είμαι η φωνή για ανθρώπους που δεν έχουν πλέον φωνή. 

 

 

 

➸ Ακολουθήστε το OLAFAQ στο Facebook, X/Twitter και Instagram.

 

 

Ακολουθήστε το OLAFAQ
στο Google News