Η αλληγορική ιστορία του Ζοζέ Σαραμάγκου, «Σπηλιά», περιγράφει τη ζωή ενός κεραμοποιού, του Σιπριάνο Αλγκόφ, καθώς οι έμποροι χάνουν το ενδιαφέρον τους για τα βαριά κι εύθραυστα σκεύη του, γιατί προτιμούν τα πλαστικά, φτηνά και βιομηχανοποιημένα. Ο Σαραμάγκου καταπιάνεται με τη σχέση του ανθρώπου με το χρόνο και τον «πολιτισμό», με την προσωπική δημιουργία και με την «αγορά», τα συναισθήματα, τις σχέσεις των ανθρώπων μεταξύ τους αλλά και με τις σχέσεις των ανθρώπων με τα αντικείμενα.

«Αρκεί να δει κανείς με πόση προσοχή εναποθέτει στο χώμα τα διαφορετικά κομμάτια κεραμικών, πώς τα τακτοποιεί ανά οικογένεια, πώς τα στοιβάζει, όταν αυτό είναι εφικτό και σώφρον, αρκεί να δούμε την καταγέλαστη σκηνή που μας προσφέρεται για να επιβεβαιώσουμε πως δεν έσπασε ούτε ένα πιάτο, ότι κανένα χερούλι φλιτζανιού δεν κόπηκε, καμιά τσαγέρα δεν έμεινε χωρίς στόμιο.»

Αυτά σκέφτηκα αμέσως μετά την κουβέντα που είχα με τον Αντρέα Γιάκοβλεβ Μιχαηλίδη για την κεραμική τέχνη, τη μουσική αλλά και την συναισθηματική και διαχρονική σχέση με τα αντικείμενα που χρησιμοποιούμε στην καθημερινή μας ζωή. Ο ίδιος αναζητά αυτή τη βραδύτητα του χρόνου όπου τα αντικείμενα αποκτούν μια διαφορετική αξία από αυτήν της αγοράς. Τοποθετημένα οργανικά μέσα στον χωροχρόνο, αυτό που τα καθιστά πολύτιμα, είναι το συναίσθημα. Ο πυλός του δίνει απεριόριστες δυνατότητες για πειραματισμό κι επιχειρεί να κατασκευάσει τεχνουργήματα που θα μπορούν να βρουν οι άνθρωποι στο μέλλον, με τον ίδιο τρόπο που εμείς ανακαλύψαμε τα κεραμικά αγγεία και τα σκεύη  της νεολιθικής εποχής. Με το που μπήκα στο εργαστήρι του, αντίκρισα έναν μακρύ ξύλινο πάγκο που πάνω είχε τοποθετημένο έναν τροχό. Το μικρό εργαστήρι προσομοίαζε σε ζούγκλα με 300 διαφορετικά φυτά να ξεπροβάλλουν από παντού. Τα περισσότερα ο Αντρέας τα διέσωσε από το δρόμο. ‘Ένας Sphynx γάτος που άκουγε στο όνομα «Lev», που στα ρωσικά σημαίνει λιοντάρι, περιφερόταν ανάμεσα στα φυτά νωχελικά και ανάρια, και νόμιζες πως βρισκόσουν στον βόρειο τροπικό, παράλληλα με τον ισημερινό της γης, όπου διάφορα κεραμικά σκεύη κατασκευάζονται από τις  πυριτικές ενώσεις  και τους άργιλους που σκληραίνουν με τη θερμοκρασία . Από τα ηχεία ακουγόταν ένα τραγούδι των Coil,  «The dreamer is still asleep»…

– Θα ήθελες να μας πεις την ιστορία σου, από όποιο σημείο θες εσύ;

Γεννήθηκα στην Κύπρο με μητέρα Ρωσίδα και πατέρα Αρμενοκύπριο, αν και δεν νιώθω ούτε Ρώσος αλλά ούτε και Κύπριος. Νιώθω περισσότερο πολίτης του κόσμου παρά μιας χώρας. Επίσης, η Κύπρος ήταν ένα αρκετά εχθρικό περιβάλλον για εμένα που εκείνη την εποχή ήμουν non-binary σε οπτικό επίπεδο. Στα 19 μου αποφάσισα να μετακομίσω στο Βερολίνο. Το Βερολίνο μου παρείχε ένα εύφορο έδαφος να πειραματιστώ με τη μουσική, την τέχνη και την μόδα, κι ένιωθα ότι ήμουν καλοδεχούμενος εκεί, έτσι ακριβώς όπως ήμουν.

– Θα ήθελες να μου πεις λίγα περισσότερα για τα χρόνια που πέρασες στο Βερολίνο;  Ποιες ήταν οι ασχολίες σου, και πώς συνδέονται με την κεραμική, αν συνδέονται;

Στο Βερολίνο πειραματιζόμουν με την τέχνη, σχεδίαζα ρούχα, κι άρχισα να παράγω μουσική.  Ξεκίνησα με ηχογραφήσεις πεδίου και παραγωγή ηχοτοπίων. Ήθελα να δημιουργήσει ατμοσφαιρική μουσική χρησιμοποιώντας ήχους από τον δρόμο ή από βίντεο που στη συνέχεια τα αποδομούσα, στη συνέχεια το επεξεργαζόμουν, κι έπειτα αφαιρούσα το περιεχόμενο και κρατούσα μόνο την ατμόσφαιρα. Για μένα, ο απαλλαγμένος από τα περιττά ήχος προσομοιάζει με την κατάσταση της συνείδησής μας όταν ονειρευόμαστε. Αυτή η τέχνη του ελάχιστου μιμείται τα όνειρα. Και για μένα τα όνειρα αποτελούν πηγή έμπνευσης.  Ακόμα και για τα κεραμικά που φτιάχνω.

– Ωραία, ας περάσουμε στο κομμάτι της κεραμικής. Ποια υπήρξε η αφορμή για να καταπιαστείς με τη τέχνη της κεραμικής;

Όταν ήταν ακόμα ήμουν στο Βερολίνο πειραματιζόμουν με διάφορα υλικά. Ακρυλικό, λάτεξ, υφάσματα, λαδομπογιές, σκυρόδερμα αλλά και οτιδήποτε έβρισκα. Μου άρεσε πολύ το στοιχείο του τροχού. Το γεγονός ότι παίρνεις στα χέρια σου αυτήν την πρώτη ύλη και μέσω της περιστροφής μπορείς να δημιουργήσεις ένα απόλυτα συμμετρικό αντικείμενο, το βρίσκω σπουδαίο. Ο πηλός σου δίνει απεριόριστες δυνατότητες, όπως για παράδειγμα να τον αναμείξεις με άλλα υλικά. Επίσης είναι ένα υλικό εύκολα προσβάσιμο, ευχάριστο και προπάντων μη τοξικό. Έτσι, στο Βερολίνο παρακολούθησα κάποια μαθήματα κεραμικής και μετά μετακομίζοντας στην Αθήνα λίγο πριν την καραντίνα μου δόθηκε η ευκαιρία να εξελίξω την τεχνική μου. Η πρωταρχική ιδέα ήταν να χρησιμοποιήσω τον πηλό για να πειραματιστώ με αρχιτεκτονικές φόρμες, αλλά καθώς επιβλήθηκε η καραντίνα, και κλειδωθήκαμε μέσα, εγκατέλειψα εντελώς την ιδέα αυτή, μιας και ήμασταν ήδη κλειδωμένοι μέσα σε ένα αρχιτεκτονικό στοιχείο. Τότε αποφάσισα ότι ήθελα να πειραματιστώ περισσότερο με φυσικές και οργανικές φόρμες. Πειραματίστηκα με πορώδεις υφές, αλλά και με πιο brutal κατασκευαστικές τεχνικές. Παράλληλα, η πολυτέλεια του χρόνου μου έδωσε την ευκαιρία να επεξεργαστώ πιο χρονοβόρες τεχνικές. Για παράδειγμα, τα μεγάλα κομμάτια μπορεί να πάρουν και 24 ώρες για να ολοκληρωθούν και γενικά είναι μια αρκετά επίπονη διαδικασία.

– Λόγω της ευκολίας στη δημιουργία επιθυμητών σχημάτων όπως δοχεία και ειδώλια, αλλά και της αντοχής των κεραμικών στο χρόνο, η κεραμική είναι η τέχνη από την οποία υπάρχουν παλαιότατα αρχαιολογικά ευρήματα. Ποια είναι η σημασία της κεραμικής για σένα στον παροντικό χρόνο και πιο είναι το όραμα που επιδιώκεις μέσα από την τέχνη σου;

Με τα κεραμικά έχω στο μυαλό μου αυτή τον αναλογικό συλλογισμό του πως αντιλαμβανόμαστε τα αρχαία κεραμικά σήμερα. Το γεγονός δηλαδή ότι ένας πολιτισμός ο οποίος κατέρρευσε αφήνοντας πίσω του μέσα στα συντρίμμια, αγγεία και άλλα χρηστικά αντικείμενα που κάποτε  χρησιμοποιούνταν από άλλους ανθρώπους, τα οποία εμείς τα βρήκαμε. Αυτό κατά κάποιο τρόπο επιχειρώ να το επαναλάβω με την κεραμική μου, αλλά με έναν αναστοχαστικό τρόπο. Σίγουρα, τα ψηφιακά υλικά  είναι πολύ εύθραυστα. Για παράδειγμα μια ισχυρή ηλιακή έκρηξη θα μπορούσε να εξαφανίσει τα πάντα, γι’ αυτό θεωρώ πολύ σημαντικά τα χειροπιαστά αντικείμενα. Θα ήθελα να δημιουργήσω τα τεχνουργήματα του σήμερα για το μέλλον. Για να τα βρει κάποιος. Μερικές φορές μάλιστα θάβω κεραμικά στην γη, ή τα πετάω στον βυθό της θάλασσας, δημιουργώντας μια δυνατότητα  τα αντικείμενα αυτά κάποια στιγμή να βρεθούν στο μακρινό μέλλον.

Ποιες τεχνικές χρησιμοποιείς;

Γενικά πειραματίζομαι με τις υφές, για παράδειγμα επιχειρώ τα κεραμικά που φτιάχνω να μιμούνται τα κοράλλια, ώστε να φυσικοποιούνται στο τοπίο. Αυτές τις φυσικές υφές επιδιώκω να τις εξελίξω ακόμα περισσότερο. Όσον αφορά τις φόρμες των κεραμικών που φτιάχνω, δεν θα ήθελα να έχουν ένα συγκεκριμένο σχήμα, αλλά να είναι απροσδιόριστο το αν ένα έργο είναι σφαιρικό, ορθογώνιο ή φιγούρα. Ιδανικά θα ήθελα όταν κάποιος τα  κοιτάζει να διερωτηθεί αν αυτό που βλέπει μπροστά του είναι κοράλλι, γαβάθα ή κρανίο. Επιδιώκω να φτιάχνω υβριδικά σχήματα. Για παράδειγμα, τώρα με αφορμή τον πόλεμο φτιάχνω κάποια κομμάτια που μοιάζουν με όπλα, άλλα που μοιάζουν με πυραύλους και σφαίρες, που τα βλέπω σαν τεχνουργήματα του πως ζούμε σήμερα

Έχουν κάποια χρηστική αξία τα κεραμικά σου;

Κάποια μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως δοχεία, άλλα σαν κανάτες, κι άλλα ως δίσκοι, όπου μπορεις να τα χρησιμοποιήσεις για να σερβίρεις φαγητό ή νερό με έναν πιο ενδιαφέρον τρόπο από τον συμβατικό. Μπορούν να ενσωματωθούν αρμονικά στην καθημερινή ζωή αλλά και στην εσωτερική διακόσμηση του σπιτιού.  Για παράδειγμα, όταν μαγειρεύω, πάντα προσφέρω φαγητό στους φίλους μου σερβιρισμένο στα κεραμικά που κατασκευάζω. Όταν συλλέγεις κεραμικά σκεύη, είναι σα να μαζεύεις την προίκα σου και θες να την κρατήσεις για πάντα και να την χαρίσεις και στις  επόμενες γενιές. Δεν είναι σαν ένα απλό πιάτο που δεν σε ενδιαφέρει αν σπάσει. Γιατί ακόμα κι αν ένα κεραμικό σπάσει, μπορείς να το φτιάξεις με την ιαπωνική μέθοδο Kintsugi που επισκευάζοντας ένα σπασμένο κεραμικό, το κάνει να μοιάζει ομορφότερο από πριν.

– Ποια είναι τα σχέδια σου για το μέλλον όσον αφορά τα κεραμικά;

Αυτή την περίοδο επεκτείνω το εύρος των κεραμικών μου ποιοτικά και τεχνικά. Επεξεργάζομαι τη σκέψη να τα παρουσιάσω σε μελλοντικές εκθέσεις και  με ποιο τρόπο  θα μπορούσαν τα κεραμικά μου να ενταχθούν στη μουσική παραγωγή και ως ηχητικά installations.

– Από πού μπορούμε να προμηθευτούμε τα έργα σου;

Μπορείτε να τα βρείτε, είτε με μια επίσκεψη στο στούντιο, όπου μπορείτε να δείτε και τον χώρο αλλά και την διαδικασία της παραγωγής τους, είτε στο Rizom που βρίσκεται στην οδό Βούρβαχη 3 στην Ακρόπολή, στο κατάστημα Floricientaiuvenalis στην Λευκωσία, αλλά και στέλνοντάς μου προσωπικό μήνυμα.