Αν και δεν πρέπει να κρίνουμε ένα βιβλίο από το εξώφυλλο, στην περίπτωση ορισμένων βιβλιοθηκών, εκτός από τις σπουδαίες συλλογές που φιλοξενούν, η διακόσμηση και η αρχιτεκτονική τους τις καθιστούν αριστουργηματικά έργα τέχνης.
Μερικές είναι εκατοντάδων ετών, στολισμένες με επιχρυσωμένα φινιρίσματα και επιβλητικές τοιχογραφίες. Άλλες είναι εντυπωσιακά μοντέρνες, με κομψές γραμμές και φουτουριστικό στυλ. Και στις δύο περιπτώσεις προκαλούν θαυμασμό και αποτελούν πόλους έλξης εκατομμύρια επισκεπτών. Είτε λοιπόν είστε φανατικός βιβλιοφάγος, είτε είστε λάτρης της αρχιτεκτονικής, θα θέλετε να προσθέσετε τουλάχιστον μία από τις πιο όμορφες βιβλιοθήκες του κόσμου στη λίστα σας.
Η βιβλιοθήκη της μονής Premonstratensian στο Strahov, (Πράγα, Τσεχία)
Η βιβλιοθήκη της μονής Premonstratensian στο Strahov είναι μια από τις πιο πολύτιμες και καλύτερα διατηρημένες ιστορικές βιβλιοθήκες – η συλλογή της αποτελείται από περίπου 200.000 τόμους. Το παλαιότερο τμήμα της βιβλιοθήκης, η Μπαρόκ Θεολογική Αίθουσα, ιδρύθηκε μεταξύ 1671 και 1674. Οι κύριοι κλασικιστικοί θόλοι της Φιλοσοφικής Αίθουσας χρονολογούνται από το 1794 και είναι δύο ορόφων. Και στις δύο αίθουσες κυριαρχούν τοιχογραφίες οροφής των Siard Nosecký και Anton Maulbertsch.
Η παλιά βιβλιοθήκη του Trinity College, (Δουβλίνο, Ιρλανδία)
Το παλαιότερο κτίριο της βιβλιοθήκης, τώρα γνωστό ως Παλιά Βιβλιοθήκη, είναι το magnum opus του Thomas Burgh. Η κατασκευή ξεκίνησε το 1712. Ένα μεγάλο κτίριο που χρειάστηκε είκοσι χρόνια για να ολοκληρωθεί στην αρχική του μορφή, ύψωσε πάνω από το πανεπιστήμιο και την πόλη μετά την ολοκλήρωσή του το 1732. Ακόμη και σήμερα, περιτριγυρισμένο από παρόμοια κτίρια, είναι επιβλητικό και καθηλώνει το μάτι από την οδό Nassau.
Η Βιβλιοθήκη ξεκίνησε με την ίδρυση του Trinity College το 1592. Ο James Ussher (1625–56), Αρχιεπίσκοπος του Armagh, του οποίου τα σημαντικότερα έργα ήταν το Veterum Epistolarum Hibernicarum Sylloge (1632) και το Brittanicarum Ecclesiarum Antiquitates (1639), άφησε την πολύτιμη βιβλιοθήκη του, που περιλαμβάνει πολλές χιλιάδες έντυπα βιβλία και χειρόγραφα, στη Βιβλιοθήκη. Τα πλήρη έργα του εκδόθηκαν από τη Βιβλιοθήκη σε είκοσι τέσσερις τόμους.
Στο κολέγιο παραχωρήθηκε ένα δωρεάν αντίγραφο κάθε βιβλίου που εκδόθηκε στη Βρετανία και την Ιρλανδία, απαιτώντας την επέκταση του εμβληματικού χώρου. Η Βιβλιοθήκη είναι η μόνιμη κατοικία της άρπας Brian Boru, η οποία είναι εθνικό σύμβολο της Ιρλανδίας, του αντίγραφου της Διακήρυξης της Ιρλανδικής Δημοκρατίας του 1916 και του Book of Kells (ένας τόμος του μάλιστα εκτίθεται μόνιμα μέσα στο χώρο της βιβλιοθήκης).
Βασιλικό Πορτογαλικό Υπουργικό Συμβούλιο του Reading, (Ριο ντε Τζανέιρο, Βραζιλία)
Το 1837, μια ομάδα 43 Πορτογάλων μεταναστών και πολιτικών προσφύγων ίδρυσε το Βασιλικό Πορτογαλικό Υπουργικό Συμβούλιο του Ρέντινγκ για να προωθήσει τον πολιτισμό τους στην Αυτοκρατορία της Βραζιλίας. Η βιβλιοθήκη σχεδιάστηκε από τον αρχιτέκτονα Rafael da Silva e Castro σε νεογοτθικό στυλ και εμπνεύστηκε από τη Μονή Ιερώνυμου στη Λισαβόνα.
Φιλοτεχνήθηκε από τον Germano José Salle στη Λισαβόνα και μεταφέρθηκε με πλοίο στο Ρίο. Τα τέσσερα αγάλματα που το κοσμούν απεικονίζουν αντίστοιχα τους Pedro Álvares Cabral, Luís de Camões, Infante D. Henrique και Vasco da Gama. Τα μετάλλια της πρόσοψης απεικονίζουν, αντίστοιχα, τους συγγραφείς Fernão Lopes, Gil Vicente, Alexandre Herculano και Almeida Garrett.
Η οροφή του Αναγνωστηρίου έχει έναν όμορφο πολυέλαιο και έναν φεγγίτη σε σιδερένια κατασκευή, το πρώτο παράδειγμα αυτού του τύπου αρχιτεκτονικής στη Βραζιλία. Η αίθουσα έχει επίσης ένα επιβλητικό μνημείο από ασήμι, ελεφαντόδοντο και μάρμαρο (ο Βωμός της Πατρίδας), ύψους 1,7 μέτρων, προς τιμήν της εποχής των ανακαλύψεων. Δημιουργήθηκε στο Casa Reis & Filhos στο Πόρτο από τον χρυσοχόο António Maria Ribeiro , και αποκτήθηκε το 1923 από το Βασιλικό Υπουργικό Συμβούλιο.
Η βιβλιοθήκη του Admont Monastery, (Αντμοντ, Αυστρία)
Δεν θα είμαστε οι πρώτοι που θα πούμε ότι αυτό το αριστούργημα του όψιμου μπαρόκ –που ολοκληρώθηκε αρχικά γύρω στο 1776 και θεωρήθηκε η μεγαλύτερη βιβλιοθήκη μοναστηριών στον κόσμο- μοιάζει σαν κάτι βγαλμένο από παραμύθι. Στο παρελθόν, αυτή η αίθουσα είχε επίσης αναφερθεί ως το «Όγδοο Θαύμα του Κόσμου». Ο συνδυασμός των τεράστιων διαστάσεων, της αρχιτεκτονικής δομής, της συλλογής βιβλίων και των καλλιτεχνικών διακοσμήσεων δημιουργεί ένα διαχρονικό και συναρπαστικό αποτέλεσμα.
Η βιβλιοθήκη Admont σχεδιάστηκε γύρω στο 1765, με την κατασκευή να έχει ολοκληρωθεί πιθανότατα το 1773. Κατά συνέπεια, η εσωτερική της αρχιτεκτονική διαφέρει σημαντικά από τις παλαιότερες αίθουσες βιβλιοθηκών και άλλες βιβλιοθήκες μοναστηριών του 18ου αιώνα. Η διαφορά είναι ιδιαίτερα εμφανής στον χρωματικό συνδυασμό και στο φωτισμό.
Με το άφθονο φυσικό φως, την περίτεχνη διακόσμηση και τις τοιχογραφίες της οροφής βαμμένες σε ιδιότροπα ροζ, μπλε και χρυσά, είναι δύσκολο να μην σε συνεπάρει η μεγαλοπρέπεια της τεράστιας αυτής αίθουσας. Αν ποτέ την επισκεφτείτε ψάξτε «μυστικές πόρτες» φωλιασμένες στις διάσημες λευκές και χρυσές βιβλιοθήκες της αίθουσας, καλυμμένες με ψεύτικα βιβλία.
Βιβλιοθήκη George Peabody, (Μέριλαντ, ΗΠΑ)
Πρώην Βιβλιοθήκη του Ινστιτούτου Peabody της πόλης της Βαλτιμόρης, η συλλογή της βιβλιοθήκης χρονολογείται από την ίδρυση του Ινστιτούτου Peabody το 1857. Εκείνη τη χρονιά, ο George Peabody, γεννημένος στη Μασαχουσέτη φιλάνθρωπος, αφιέρωσε το Ινστιτούτο Peabody στους πολίτες της Βαλτιμόρης στο εκτίμηση για την «καλοσύνη και τη φιλοξενία τους». Το κτίριο της βιβλιοθήκης άνοιξε το 1878 και σχεδιάστηκε από τον αρχιτέκτονα της Βαλτιμόρης Edmund G. Lind, σε συνεργασία με τον πρώτο καθηγητή του Ινστιτούτου Peabody, τον Δρ Nathaniel H. Morison.
Ίσως μια από τις πιο όμορφες βιβλιοθήκες στις ΗΠΑ, η Βιβλιοθήκη George Peabody (μέρος του Πανεπιστημίου Johns Hopkins) περιέχει πάνω από 300.000 τόμους στοιβαγμένους σε πέντε διακοσμητικές βαθμίδες. Τα βιβλία είναι σίγουρα εντυπωσιακά, αλλά το αίθριο του καθεδρικού ναού, τα μαρμάρινα δάπεδα και οι λεπτομέρειες από σφυρήλατο σίδερο σίγουρα κλέβουν την παράσταση. Είναι περίεργο που η βιβλιοθήκη έχει γίνει ένας από τους πιο δημοφιλείς χώρους γάμων στη Βαλτιμόρη;
Βιβλιοθήκη της Μονής του San Lorenzo de El Escorial, (Σαν Λορένθο ντε Ελ Εσκοριάλ, Ισπανία)
Αυτή η ισπανική βιβλιοθήκη δεν είναι μόνο έργο τέχνης, ανήκει επίσης στον κατάλογο παγκόσμιας κληρονομιάς της UNESCO. Το πιο εκθαμβωτικό χαρακτηριστικό της βιβλιοθήκης είναι μια σειρά από επτά τοιχογραφίες που απεικονίζουν τις φιλελεύθερες τέχνες (μουσική, ρητορική, αστρονομία κ.λπ.)..
Η διακόσμηση του El Escorial συντονίστηκε προσεκτικά με την αρχιτεκτονική για να δημιουργήσει ένα ενιαίο καλλιτεχνικό αποτέλεσμα. Το άγαλμα του San Lorenzo στην κύρια πρόσοψη και τα έξι αγάλματα των βασιλιάδων της Παλαιάς Διαθήκης στην πρόσοψη της βασιλικής προετοιμάζουν το δρόμο για μια υπέροχη εμφάνιση αγίων και βασιλιάδων μέσα στη βασιλική.
Το εσωτερικό του Escorial διακοσμήθηκε από πολλούς αξιόλογους Ισπανούς και Ιταλούς καλλιτέχνες του 16ου και 17ου αιώνα. Ο Pellegrino Tibaldi και ο Federico Zuccaro ήταν οι πρώτοι ζωγράφοι που έκαναν τοιχογραφίες εκεί. Άλλοι δεξιοτέχνες που ζωγράφισαν έργα για το Escorial ήταν ο El Greco, ο Luca Giordano και ο Claudio Coello. Μια σημαντική συλλογή έργων ζωγραφικής από καλλιτέχνες της Αναγέννησης και του Μπαρόκ που δώρισε το στέμμα είναι μεταξύ των πολλών καλλιτεχνικών θησαυρών που φιλοξενούνται στο συγκρότημα.
Βιβλιοθήκη του Μοναστηριού Wiblingen, (Ουλμ, Γερμανία)
Μια από τις πιο όμορφες βιβλιοθήκες του κόσμου, φαίνεται σαν τη φυσική εκδήλωση ενός μπαρόκ παραμυθιού, είναι κρυμμένη σε μια ανεπιτήδευτη τοποθεσία: μέσα σε ένα γερμανικό μοναστήρι. Η βιβλιοθήκη, που ολοκληρώθηκε το 1744, είναι ένα από τα πιο διάσημα κτίρια ροκοκό στη Νότια Γερμανία. Οι οροφογραφίες του Franz Martin Kühn, η αρχιτεκτονική, η γλυπτική, οι λεπτεπίλεπτοι πυλώνες της γκαλερί, οι εκτεταμένες γυψοσανίδες και ο φυσικός φωτισμός, όλα μεταφέρουν μια εικόνα απόλυτης αρμονίας. Εκτός από το πάτωμα και την οροφή, το δωμάτιο είναι ως επί το πλείστον από ξύλο, φτιαγμένο στο υπερρεαλιστικό στυλ γνωστό ως trompe l’oeil, δηλαδή οπτική ψευδαίσθηση. Η πρόσοψη αυτού του κτιρίου διαμορφώθηκε στο πρότυπο της Βιβλιοθήκης της Αυτοκρατορικής Αυλής στη Βιέννη, η οποία επιλέχθηκε για να καταδείξει την προσκόλληση του αβαείου με τον αυτοκρατορικό οίκο.
Βιβλιοθήκη της Μονής St. Gall (St. Gallen, Ελβετία)
Τόσο το μοναστήρι όσο και η μεσαιωνική βιβλιοθήκη που στεγάζει χαρακτηρίστηκαν Μνημεία Παγκόσμιας Κληρονομιάς το 1983 λόγω της ιστορίας τους ως «ένα από τα πιο σημαντικά πολιτιστικά κέντρα στην Ευρώπη». Σχεδιασμένο από τον Peter Thumb σε στυλ ροκοκό, υπάρχει μια ελληνική επιγραφή πάνω από την είσοδο της αίθουσας της βιβλιοθήκης, η οποία αναγράφει: “θεραπευτικό μέρος για την ψυχή”. Η απαράμιλλη μπαρόκ αίθουσα (1758/1767) στο πρώην μοναστήρι είναι εκπληκτική από μόνη της, αλλά ο πραγματικός θησαυρός είναι η συλλογή χειρόγραφων χρονικών που φυλάσσονται εδώ.
Πανεπιστημιακή βιβλιοθήκη τέχνης Tama, (Τόκιο, Ιαπωνία)
Η βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Τάμα Τέχνης του Τόκιο, που ολοκληρώθηκε το 2007, μπορεί να έχει μοντέρνα σχεδίαση—με τσιμεντένιες καμάρες, γυάλινους τοίχους, μινιμαλιστικά έπιπλα και τις τακτοποιημένες σειρές υπολογιστών—αλλά καταφέρνει να έχει μια κλασική, σχεδόν αρχαία αίσθηση. Ίσως τα 100.000 βιβλία προσθέτουν μια πινελιά αρχαϊσμού, ή ίσως επειδή η κομψή δομή μοιάζει κάπως με θολωτό κελάρι κρασιού.
Αυτή η πολύπλοκη κατασκευή ανήκει σίγουρα στη λίστα με τους λάτρεις της αρχιτεκτονικής. Σχεδιασμένο από τον αρχιτέκτονα Toyo Ito,, η νεότερη από τις δύο βιβλιοθήκες που αποτελούν τη Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Τέχνης Tama, θεωρείται ως αρχιτεκτονικό επίτευγμα λόγω της μοναδικής ιδέας και κατασκευής της. Αν και αποτελούν μέρος ενός ιδιωτικού ιδρύματος τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, δέχεται πολλούς επισκέπτες ετησίως, ιδιαίτερα τη Βιβλιοθήκη Hachioji, λόγω της αξιοσημείωσής της στον κόσμο της αρχιτεκτονικής.
Βιβλιοθήκη Deichman, (Όσλο, Νορβηγία)
Ενώ η Δημόσια Βιβλιοθήκη του Όσλο άνοιξε για πρώτη φορά το 1785, το νεότερο κεντρικό της κτήριο άνοιξε για το κοινό μόνο το 2020. Η σύγχρονη αρχιτεκτονική της δίνει έμφαση στις διαγώνιες γραμμές και το φως και συνδυάζει γυαλι, χάλυβα και σκυρόδεμα.
Αυτός ο εκπληκτικός εξαώροφος χώρος βρίσκεται στο λιμάνι του Όσλο και επικεντρώνεται γύρω από ένα καινοτόμο πλήρως αυτόματο σύστημα ταξινόμησης βιβλίων που έρχεται να προστεθεί στην πραγματικά μοναδική και συναρπαστική πολιτιστική ομορφιά που προσφέρει στην πόλη.
Το 2021, αυτό το έργο έχει τιμηθεί με τα βραβεία: «World’s Best New Public Library Award» από την IFLA (Διεθνής Ομοσπονδία Συλλόγων και Ιδρυμάτων Βιβλιοθηκών)… εκτός από τη «Βιβλιοθήκη της Χρονιάς 2020», «Betongtavlen 2020», το «Βραβείο DOGA για το Design and Architecture», και το «Norwegian Lighting Prize» για έργα εσωτερικού χώρου.
Το εξαώροφο κοίλο αίθριο στο κέντρο αυτής της βιβλιοθήκης τραβάει φυσικά τα μάτια σας προς τα πάνω στη μακρινή κυψελοειδή οροφή, φωλιασμένη ψηλά πάνω από τις εντυπωσιακές τσιμεντένιες όψεις και τις οροφές διαφόρων υψών. Ο χώρος μοιάζει σαν να έχει έναν παλμό, με κάθε όροφο να διαθέτει διαφορετικές ανέσεις και πολυσύχναστους κοινωνικούς χώρους, διαδραστικές εγκαταστάσεις βίντεο για παιδιά και μια σειρά από διάσπαρτα ράφια και χώρους εργασίας. Το πιο αξιοσημείωτο μέρος αυτού του σύγχρονου άθλου είναι αναμφισβήτητα ο εντυπωσιακός πρόβολος στον έκτο όροφο, ο οποίος λειτουργεί ως ένας πολυεπίπεδος χώρος συνάντησης, με πράσινο και ασυναγώνιστη θέα στο Oslofjord.
Είτε διαβάζετε στους κοινόχρηστους χώρους, είτε το επισκέπτεστε απλά, μπορείτε να θαυμάσετε πώς αυτό το σύγχρονο θαύμα ενσωματώνει απρόσκοπτα την αρχιτεκτονική καινοτομία με τους λειτουργικούς χώρους.
