Υπάρχει μια καναδική εταιρεία με έναν τολμηρό στόχο: να δώσει στα ρομπότ μια ψυχή. Πίσω από αυτή την ιδέα βρίσκεται η Suzanne Gildert, κάτοχος διδακτορικού στη πειραματική κβαντική φυσική, η οποία στο παρελθόν πούλησε τη startup της, Kindred AI, για 300 εκατομμύρια καναδικά δολάρια. Όσο κι αν ακούγεται σαν σενάριο επιστημονικής φαντασίας, η Suzanne είναι απόλυτα σοβαρή ως προς την αποστολή της—και δεδομένου του επιστημονικού της υπόβαθρου, αξίζει να την ακούσουμε προσεκτικά.
Γιατί να θέλει κανείς να δώσει συνείδηση στα ρομπότ;
Σε μια από τις ομιλίες της, η Suzanne έκανε έναν παραλληλισμό με την οδήγηση. Όταν μαθαίνουμε να οδηγούμε, είμαστε απόλυτα συγκεντρωμένοι σε κάθε κίνηση. Ακόμη και η εκκίνηση του αυτοκινήτου απαιτεί πλήρη προσοχή. Όμως, με τον καιρό, η διαδικασία γίνεται αυτοματοποιημένη. Οδηγούμε ενώ σκεφτόμαστε τη δουλειά μας, ακούμε μουσική ή μιλάμε, επειδή η οδήγηση έχει γίνει δεύτερη φύση μας—όπως το περπάτημα.
Η σημερινή τεχνητή νοημοσύνη λειτουργεί κάπως έτσι. Τα μεγάλα γλωσσικά μοντέλα (LLMs), όπως το ChatGPT, παράγουν απαντήσεις αλγοριθμικά, βασισμένες σε τεράστια σύνολα δεδομένων. Η εκπαίδευση τέτοιων μοντέλων ξεκινάει από ένα θεμελιώδες AI μοντέλο, το οποίο εκτίθεται σε τεράστιες ποσότητες κειμένου από το διαδίκτυο. Στη συνέχεια, το σύστημα υποβάλλεται σε εκλεπτυσμένη εκπαίδευση με υψηλής ποιότητας, επισημασμένα δεδομένα, απαιτώντας κολοσσιαίους υπολογιστικούς πόρους. Το ενεργειακό κόστος αυτής της διαδικασίας είναι αστρονομικό, ενώ η εκπαίδευση ενός προηγμένου μοντέλου κοστίζει δεκάδες εκατομμύρια δολάρια.
Στον αντίποδα, ο ανθρώπινος εγκέφαλος καταναλώνει όσο μια απλή λάμπα και μπορεί να μάθει με ελάχιστα παραδείγματα.
Τι δείχνει η αυτονομία των Tesla—και τι ρόλο παίζει η συνείδηση;
Ας πάρουμε το αυτόνομο σύστημα οδήγησης της Tesla. Πριν κυκλοφορήσει στον πραγματικό κόσμο, το σύστημα είχε εκπαιδευτεί για εκατοντάδες χρόνια—σε εικονικό περιβάλλον. Κι όμως, ακόμα αντιμετωπίζει καταστάσεις που δεν μπορεί να διαχειριστεί σωστά.
Αντίθετα, ένας άνθρωπος χρειάζεται μόλις λίγες δεκάδες ώρες εκπαίδευσης για να πάρει δίπλωμα οδήγησης. Πώς εξηγείται αυτή η τεράστια διαφορά;
Η απάντηση μπορεί να βρίσκεται στη συνείδηση. Ένα ρομπότ χωρίς συνείδηση απλά αναπαράγει ό,τι έμαθε, ενώ ένας άνθρωπος κατανοεί, προσαρμόζεται, ερμηνεύει. Αν λοιπόν καταφέρουμε να δημιουργήσουμε τεχνητή συνείδηση, ίσως οι ΑΙ γίνουν πολύ πιο αποδοτικές και ενεργειακά βιώσιμες—κάτι που είναι ζωτικής σημασίας για την εξέλιξη της τεχνολογίας.
Το ερώτημα, λοιπόν, δεν είναι αν μπορούμε να δώσουμε συνείδηση στα ρομπότ, αλλά αν είμαστε έτοιμοι για το τι θα συμβεί όταν το καταφέρουμε.
Τα συνειδητά ρομπότ ως κλειδί για την ανθρώπινη συνείδηση – και ίσως, την αθανασία
Ένας ακόμα, ίσως ακόμα πιο σημαντικός, στόχος των συνειδητών ρομπότ είναι ότι θα μπορούσαν να μας βοηθήσουν να κατανοήσουμε καλύτερα την ίδια την ανθρώπινη συνείδηση. Θα μπορούσαν να δώσουν απαντήσεις σε ερωτήματα που μέχρι τώρα ανήκαν αποκλειστικά στη φιλοσοφία, ξεκλειδώνοντας νέες τεχνολογίες που μέχρι πρότινος έμοιαζαν αδιανόητες.
Για να αναφέρουμε ένα ακραίο παράδειγμα: οι τρανσουμανιστές, όπως ο Ray Kurzweil, προβλέπουν ότι κάποια μέρα η τεχνολογία θα μπορέσει να προσομοιώσει πλήρως τον ανθρώπινο εγκέφαλο. Αν συμβεί αυτό, θα μπορούσαμε να «μεταφορτώσουμε» τη σκέψη μας σε μηχανές, ίσως φτάνοντας στο απόλυτο όριο της τεχνολογίας: την ψηφιακή αθανασία—ένα σενάριο που η επιστημονική φαντασία έχει ήδη διερευνήσει εκτενώς. Ωστόσο, η προσομοίωση του ανθρώπινου εγκεφάλου είναι αδύνατη αν δεν μπορέσουμε πρώτα να προσομοιώσουμε τη συνείδηση.
Πώς μπορούμε να κατασκευάσουμε συνειδητές μηχανές;
Η Suzanne Gildert πιστεύει ότι η συνείδηση προκύπτει από κβαντομηχανικές διαδικασίες, οι οποίες δεν μπορούν να προσομοιωθούν από τους παραδοσιακούς υπολογιστές, αλλά ίσως να είναι εφικτές μέσω της κβαντικής υπολογιστικής. Και δεν είναι η μόνη που το πιστεύει—πολλοί ερευνητές υποστηρίζουν ότι το κλειδί για την κατανόηση της συνείδησης βρίσκεται στα κβαντικά φαινόμενα και στην υπέρθεση.
Ένας από τους πιο γνωστούς υποστηρικτές αυτής της θεωρίας είναι ο νομπελίστας φυσικός Sir Roger Penrose, ο οποίος αφιέρωσε ολόκληρο βιβλίο στη διερεύνηση της σύνδεσης μεταξύ συνείδησης και κβαντικής φυσικής.
Το ερώτημα, λοιπόν, παραμένει ανοιχτό: η συνείδηση είναι ένα φαινόμενο που μπορούμε να μιμηθούμε, ή μήπως είναι κάτι που δεν θα καταφέρει ποτέ να αιχμαλωτίσει η τεχνολογία; Αν η απάντηση είναι το πρώτο, τότε ίσως βρισκόμαστε μπροστά σε την πιο ριζοσπαστική αλλαγή στην ιστορία της ανθρωπότητας.
Ταχύρρυθμο μάθημα κβαντομηχανικής: Όταν η φύση αρνείται να αποκαλύψει τα μυστικά της
Σύμφωνα με την κβαντομηχανική, ορισμένες ιδιότητες ενός σωματιδίου δεν μπορούν να μετρηθούν με απόλυτη ακρίβεια. Για παράδειγμα, αν γνωρίζουμε ακριβώς τη θέση ενός ηλεκτρονίου σε μια δεδομένη στιγμή, δεν μπορούμε να προβλέψουμε με απόλυτη ακρίβεια πού θα βρίσκεται την επόμενη στιγμή.
Το μέγεθος αυτής της αβεβαιότητας περιγράφεται από την Αρχή της Αβεβαιότητας του Heisenberg. Με την πρώτη ματιά, μπορεί να φαίνεται ότι πρόκειται απλώς για έναν τεχνικό περιορισμό στις μετρήσεις, αλλά στην πραγματικότητα, αυτός ο νόμος είναι θεμελιώδης στη φύση.
Ο Άλμπερτ Αϊνστάιν, που δεν ανεχόταν την ιδέα ενός σύμπαντος βασισμένου στην πιθανότητα, προσπάθησε να αποδείξει ότι η Αρχή της Αβεβαιότητας ήταν λάθος μέσω μιας σειράς έξυπνων νοητικών πειραμάτων. Ωστόσο, όλα απέτυχαν. Οι νόμοι της φυσικής απλά δεν επιτρέπουν πιο ακριβείς μετρήσεις πέρα από ένα ορισμένο όριο.
Κι αν αυτό φαίνεται ασήμαντο, έχει τεράστιες φιλοσοφικές επιπτώσεις: αν κάτι δεν μπορεί να μετρηθεί, υπάρχει πραγματικά;
Πώς αντιμετωπίζει η φυσική αυτή την αβεβαιότητα;
Ευτυχώς, τα μαθηματικά προσφέρουν έναν τρόπο να διαχειριστούμε αυτή την αβεβαιότητα. Αν γνωρίζουμε πού βρίσκεται ένα ηλεκτρόνιο σε μια δεδομένη στιγμή και γνωρίζουμε το επίπεδο της αβεβαιότητας, μπορούμε να υπολογίσουμε την περιοχή όπου είναι πιο πιθανό να το βρούμε στην επόμενη μέτρηση.
Όσο περισσότερος χρόνος περνάει μεταξύ δύο μετρήσεων, τόσο μεγαλύτερη γίνεται αυτή η πιθανή περιοχή. Είναι σαν να ρίχνουμε ένα βότσαλο στο νερό—αρχικά, τα κυματάκια είναι μικρά, αλλά όσο περνάει ο χρόνος, επεκτείνονται σε όλο και μεγαλύτερους κύκλους.
Αυτή η πιθανότητα περιγράφεται από ένα κύμα—τη γνωστή ως κυματοσυνάρτηση. Ωστόσο, είναι βασικό να κατανοήσουμε ότι αυτή η κυματοσυνάρτηση δεν είναι πραγματικό κύμα, αλλά ένα μαθηματικό εργαλείο που χρησιμοποιούμε για να υπολογίσουμε πού μπορεί να βρίσκεται το σωματίδιο σε μια δεδομένη στιγμή.
Το παιχνίδι των πιθανοτήτων και η διάσημη ρήση του Αϊνστάιν
Το παράδοξο της κβαντικής φυσικής είναι ότι η κυματοσυνάρτηση είναι απόλυτα ντετερμινιστική—μπορούμε να υπολογίσουμε με ακραία ακρίβεια την κατανομή πιθανότητας ενός σωματιδίου. Αλλά δεν μπορούμε ποτέ να προβλέψουμε με βεβαιότητα την ακριβή θέση του στην επόμενη μέτρηση.
Είναι σαν να ρίχνουμε ένα ζάρι. Ξέρουμε ότι, αν το ρίξουμε χιλιάδες φορές, κάθε αριθμός θα εμφανιστεί περίπου τον ίδιο αριθμό φορών (αν το ζάρι είναι «τίμιο»). Όμως, δεν μπορούμε ποτέ να ξέρουμε με βεβαιότητα ποιος αριθμός θα έρθει στην επόμενη ζαριά.
Αυτή είναι η ουσία της διάσημης ρήσης του Αϊνστάιν: «Ο Θεός δεν παίζει ζάρια».
Μια φράση που αντικατοπτρίζει την αμφισβήτησή του ότι η κβαντομηχανική είναι η απόλυτη θεωρία της πραγματικότητας.
Το μόνο βέβαιο στην κβαντική φυσική; Η αβεβαιότητα.
Το παράδοξο της συνείδησης: Η μόνη βεβαιότητα μέσα στην αβεβαιότητα
Παρότι δεν μπορούμε να την ορίσουμε με ακρίβεια, η συνείδηση έχει μια παράδοξη και βαθιά αινιγματική ποιότητα: είναι το μόνο πράγμα για το οποίο μπορούμε να είμαστε απολύτως βέβαιοι.
Η πραγματικότητα γύρω μας θα μπορούσε να είναι μια προσομοίωση τύπου Matrix—δεν έχουμε τρόπο να το αποκλείσουμε. Δεν μπορούμε καν να είμαστε σίγουροι ότι οι άνθρωποι γύρω μας έχουν συνείδηση. Ίσως είναι εξαιρετικά ανεπτυγμένες ΑΙ, απλώς προγραμματισμένες να αλληλεπιδρούν με εμάς σαν να είναι συνειδητές.
Δεν μπορούμε ούτε να αποδείξουμε ούτε να διαψεύσουμε τέτοια σενάρια.
Υπάρχει όμως ένα και μοναδικό πράγμα που γνωρίζουμε με απόλυτη βεβαιότητα:
Η δική μας ύπαρξη και η δική μας συνείδηση.
Όλα τα άλλα είναι προς διερεύνηση.
Συνείδηση, ελεύθερη βούληση και το Όριο του Ντετερμινισμού
Αν η συνείδηση είναι θεμελιώδης και η ελεύθερη βούληση υπάρχει, τότε το σύμπαν δεν μπορεί να είναι ντετερμινιστικό.
Αν μπορούσαμε να υπολογίσουμε με απόλυτη ακρίβεια πώς λειτουργεί ο ανθρώπινος εγκέφαλος, τότε θα εξαλείφαμε κάθε πιθανότητα πραγματικής ελεύθερης επιλογής—κάθε απόφαση θα ήταν απλώς το προκαθορισμένο αποτέλεσμα μιας μαθηματικής εξίσωσης.
Σε έναν τέτοιο κόσμο, κάποια θεμελιώδης αρχή θα έπρεπε να εισάγει μη-ντετερμινισμό στη φυσική. Γι’ αυτό, οι θεωρίες που αντιμετωπίζουν τη συνείδηση ως θεμελιώδη οντότητα αναπόφευκτα οδηγούν στην κβαντομηχανική ή σε κάποιο παρόμοιο μηχανισμό που αποτρέπει τον απόλυτο ντετερμινισμό.
Το μέλλον της AI και της Συνείδησης
Η εταιρεία Nirvanic και παρόμοια projects δεν είναι απλώς μια νέα προσέγγιση στην τεχνητή νοημοσύνη. Εκπροσωπούν έναν εντελώς διαφορετικό και πιθανώς πολύ πιο αποτελεσματικό κλάδο της AI, έναν κλάδο που λειτουργεί πιο κοντά στη φυσική νοημοσύνη σε σχέση με τις σημερινές μεθόδους. Όσο για τη συνείδηση; Πιθανότατα, ακόμα και μετά από χίλια χρόνια, θα συνεχίσουμε να συζητάμε τη φύση της—όπως σήμερα έχουμε πολλαπλές, εξίσου έγκυρες ερμηνείες της κβαντομηχανικής, έτσι μπορεί να έχουμε πολλαπλές, ανταγωνιστικές θεωρίες για τη συνείδηση.
Απλώς σκεφθείτε, ότι δεν θα ήταν διόλου περίεργο αν, μέχρι τότε, οι συζητήσεις αυτές δεν γίνονται πια από ανθρώπους… αλλά από συνειδητά ρομπότ.
*Με στοιχεία από το Hacker Noon.
➪ Ακολουθήστε το OLAFAQ στο Facebook, Bluesky και Inst agram.
Υπάρχει μια καναδική εταιρεία με έναν τολμηρό στόχο: να δώσει στα ρομπότ μια ψυχή. Πίσω από αυτή την ιδέα βρίσκεται η Suzanne Gildert, κάτοχος διδακτορικού στη πειραματική κβαντική φυσική, η οποία στο παρελθόν πούλησε τη startup της, Kindred AI, για 300 εκατομμύρια καναδικά δολάρια. Όσο κι αν ακούγεται σαν σενάριο επιστημονικής φαντασίας, η Suzanne είναι απόλυτα σοβαρή ως προς την αποστολή της—και δεδομένου του επιστημονικού της υπόβαθρου, αξίζει να την ακούσουμε προσεκτικά.
Γιατί να θέλει κανείς να δώσει συνείδηση στα ρομπότ;
Σε μια από τις ομιλίες της, η Suzanne έκανε έναν παραλληλισμό με την οδήγηση. Όταν μαθαίνουμε να οδηγούμε, είμαστε απόλυτα συγκεντρωμένοι σε κάθε κίνηση. Ακόμη και η εκκίνηση του αυτοκινήτου απαιτεί πλήρη προσοχή. Όμως, με τον καιρό, η διαδικασία γίνεται αυτοματοποιημένη. Οδηγούμε ενώ σκεφτόμαστε τη δουλειά μας, ακούμε μουσική ή μιλάμε, επειδή η οδήγηση έχει γίνει δεύτερη φύση μας—όπως το περπάτημα.
Η σημερινή τεχνητή νοημοσύνη λειτουργεί κάπως έτσι. Τα μεγάλα γλωσσικά μοντέλα (LLMs), όπως το ChatGPT, παράγουν απαντήσεις αλγοριθμικά, βασισμένες σε τεράστια σύνολα δεδομένων. Η εκπαίδευση τέτοιων μοντέλων ξεκινάει από ένα θεμελιώδες AI μοντέλο, το οποίο εκτίθεται σε τεράστιες ποσότητες κειμένου από το διαδίκτυο. Στη συνέχεια, το σύστημα υποβάλλεται σε εκλεπτυσμένη εκπαίδευση με υψηλής ποιότητας, επισημασμένα δεδομένα, απαιτώντας κολοσσιαίους υπολογιστικούς πόρους. Το ενεργειακό κόστος αυτής της διαδικασίας είναι αστρονομικό, ενώ η εκπαίδευση ενός προηγμένου μοντέλου κοστίζει δεκάδες εκατομμύρια δολάρια.
Στον αντίποδα, ο ανθρώπινος εγκέφαλος καταναλώνει όσο μια απλή λάμπα και μπορεί να μάθει με ελάχιστα παραδείγματα.
Τι δείχνει η αυτονομία των Tesla—και τι ρόλο παίζει η συνείδηση;
Ας πάρουμε το αυτόνομο σύστημα οδήγησης της Tesla. Πριν κυκλοφορήσει στον πραγματικό κόσμο, το σύστημα είχε εκπαιδευτεί για εκατοντάδες χρόνια—σε εικονικό περιβάλλον. Κι όμως, ακόμα αντιμετωπίζει καταστάσεις που δεν μπορεί να διαχειριστεί σωστά.
Αντίθετα, ένας άνθρωπος χρειάζεται μόλις λίγες δεκάδες ώρες εκπαίδευσης για να πάρει δίπλωμα οδήγησης. Πώς εξηγείται αυτή η τεράστια διαφορά;
Η απάντηση μπορεί να βρίσκεται στη συνείδηση. Ένα ρομπότ χωρίς συνείδηση απλά αναπαράγει ό,τι έμαθε, ενώ ένας άνθρωπος κατανοεί, προσαρμόζεται, ερμηνεύει. Αν λοιπόν καταφέρουμε να δημιουργήσουμε τεχνητή συνείδηση, ίσως οι ΑΙ γίνουν πολύ πιο αποδοτικές και ενεργειακά βιώσιμες—κάτι που είναι ζωτικής σημασίας για την εξέλιξη της τεχνολογίας.
Το ερώτημα, λοιπόν, δεν είναι αν μπορούμε να δώσουμε συνείδηση στα ρομπότ, αλλά αν είμαστε έτοιμοι για το τι θα συμβεί όταν το καταφέρουμε.
Τα συνειδητά ρομπότ ως κλειδί για την ανθρώπινη συνείδηση – και ίσως, την αθανασία
Ένας ακόμα, ίσως ακόμα πιο σημαντικός, στόχος των συνειδητών ρομπότ είναι ότι θα μπορούσαν να μας βοηθήσουν να κατανοήσουμε καλύτερα την ίδια την ανθρώπινη συνείδηση. Θα μπορούσαν να δώσουν απαντήσεις σε ερωτήματα που μέχρι τώρα ανήκαν αποκλειστικά στη φιλοσοφία, ξεκλειδώνοντας νέες τεχνολογίες που μέχρι πρότινος έμοιαζαν αδιανόητες.
Για να αναφέρουμε ένα ακραίο παράδειγμα: οι τρανσουμανιστές, όπως ο Ray Kurzweil, προβλέπουν ότι κάποια μέρα η τεχνολογία θα μπορέσει να προσομοιώσει πλήρως τον ανθρώπινο εγκέφαλο. Αν συμβεί αυτό, θα μπορούσαμε να «μεταφορτώσουμε» τη σκέψη μας σε μηχανές, ίσως φτάνοντας στο απόλυτο όριο της τεχνολογίας: την ψηφιακή αθανασία—ένα σενάριο που η επιστημονική φαντασία έχει ήδη διερευνήσει εκτενώς. Ωστόσο, η προσομοίωση του ανθρώπινου εγκεφάλου είναι αδύνατη αν δεν μπορέσουμε πρώτα να προσομοιώσουμε τη συνείδηση.
Πώς μπορούμε να κατασκευάσουμε συνειδητές μηχανές;
Η Suzanne Gildert πιστεύει ότι η συνείδηση προκύπτει από κβαντομηχανικές διαδικασίες, οι οποίες δεν μπορούν να προσομοιωθούν από τους παραδοσιακούς υπολογιστές, αλλά ίσως να είναι εφικτές μέσω της κβαντικής υπολογιστικής. Και δεν είναι η μόνη που το πιστεύει—πολλοί ερευνητές υποστηρίζουν ότι το κλειδί για την κατανόηση της συνείδησης βρίσκεται στα κβαντικά φαινόμενα και στην υπέρθεση.
Ένας από τους πιο γνωστούς υποστηρικτές αυτής της θεωρίας είναι ο νομπελίστας φυσικός Sir Roger Penrose, ο οποίος αφιέρωσε ολόκληρο βιβλίο στη διερεύνηση της σύνδεσης μεταξύ συνείδησης και κβαντικής φυσικής.
Το ερώτημα, λοιπόν, παραμένει ανοιχτό: η συνείδηση είναι ένα φαινόμενο που μπορούμε να μιμηθούμε, ή μήπως είναι κάτι που δεν θα καταφέρει ποτέ να αιχμαλωτίσει η τεχνολογία; Αν η απάντηση είναι το πρώτο, τότε ίσως βρισκόμαστε μπροστά σε την πιο ριζοσπαστική αλλαγή στην ιστορία της ανθρωπότητας.
Ταχύρρυθμο μάθημα κβαντομηχανικής: Όταν η φύση αρνείται να αποκαλύψει τα μυστικά της
Σύμφωνα με την κβαντομηχανική, ορισμένες ιδιότητες ενός σωματιδίου δεν μπορούν να μετρηθούν με απόλυτη ακρίβεια. Για παράδειγμα, αν γνωρίζουμε ακριβώς τη θέση ενός ηλεκτρονίου σε μια δεδομένη στιγμή, δεν μπορούμε να προβλέψουμε με απόλυτη ακρίβεια πού θα βρίσκεται την επόμενη στιγμή.
Το μέγεθος αυτής της αβεβαιότητας περιγράφεται από την Αρχή της Αβεβαιότητας του Heisenberg. Με την πρώτη ματιά, μπορεί να φαίνεται ότι πρόκειται απλώς για έναν τεχνικό περιορισμό στις μετρήσεις, αλλά στην πραγματικότητα, αυτός ο νόμος είναι θεμελιώδης στη φύση.
Ο Άλμπερτ Αϊνστάιν, που δεν ανεχόταν την ιδέα ενός σύμπαντος βασισμένου στην πιθανότητα, προσπάθησε να αποδείξει ότι η Αρχή της Αβεβαιότητας ήταν λάθος μέσω μιας σειράς έξυπνων νοητικών πειραμάτων. Ωστόσο, όλα απέτυχαν. Οι νόμοι της φυσικής απλά δεν επιτρέπουν πιο ακριβείς μετρήσεις πέρα από ένα ορισμένο όριο.
Κι αν αυτό φαίνεται ασήμαντο, έχει τεράστιες φιλοσοφικές επιπτώσεις: αν κάτι δεν μπορεί να μετρηθεί, υπάρχει πραγματικά;
Πώς αντιμετωπίζει η φυσική αυτή την αβεβαιότητα;
Ευτυχώς, τα μαθηματικά προσφέρουν έναν τρόπο να διαχειριστούμε αυτή την αβεβαιότητα. Αν γνωρίζουμε πού βρίσκεται ένα ηλεκτρόνιο σε μια δεδομένη στιγμή και γνωρίζουμε το επίπεδο της αβεβαιότητας, μπορούμε να υπολογίσουμε την περιοχή όπου είναι πιο πιθανό να το βρούμε στην επόμενη μέτρηση.
Όσο περισσότερος χρόνος περνάει μεταξύ δύο μετρήσεων, τόσο μεγαλύτερη γίνεται αυτή η πιθανή περιοχή. Είναι σαν να ρίχνουμε ένα βότσαλο στο νερό—αρχικά, τα κυματάκια είναι μικρά, αλλά όσο περνάει ο χρόνος, επεκτείνονται σε όλο και μεγαλύτερους κύκλους.
Αυτή η πιθανότητα περιγράφεται από ένα κύμα—τη γνωστή ως κυματοσυνάρτηση. Ωστόσο, είναι βασικό να κατανοήσουμε ότι αυτή η κυματοσυνάρτηση δεν είναι πραγματικό κύμα, αλλά ένα μαθηματικό εργαλείο που χρησιμοποιούμε για να υπολογίσουμε πού μπορεί να βρίσκεται το σωματίδιο σε μια δεδομένη στιγμή.
Το παιχνίδι των πιθανοτήτων και η διάσημη ρήση του Αϊνστάιν
Το παράδοξο της κβαντικής φυσικής είναι ότι η κυματοσυνάρτηση είναι απόλυτα ντετερμινιστική—μπορούμε να υπολογίσουμε με ακραία ακρίβεια την κατανομή πιθανότητας ενός σωματιδίου. Αλλά δεν μπορούμε ποτέ να προβλέψουμε με βεβαιότητα την ακριβή θέση του στην επόμενη μέτρηση.
Είναι σαν να ρίχνουμε ένα ζάρι. Ξέρουμε ότι, αν το ρίξουμε χιλιάδες φορές, κάθε αριθμός θα εμφανιστεί περίπου τον ίδιο αριθμό φορών (αν το ζάρι είναι «τίμιο»). Όμως, δεν μπορούμε ποτέ να ξέρουμε με βεβαιότητα ποιος αριθμός θα έρθει στην επόμενη ζαριά.
Αυτή είναι η ουσία της διάσημης ρήσης του Αϊνστάιν: «Ο Θεός δεν παίζει ζάρια».
Μια φράση που αντικατοπτρίζει την αμφισβήτησή του ότι η κβαντομηχανική είναι η απόλυτη θεωρία της πραγματικότητας.
Το μόνο βέβαιο στην κβαντική φυσική; Η αβεβαιότητα.
Το παράδοξο της συνείδησης: Η μόνη βεβαιότητα μέσα στην αβεβαιότητα
Παρότι δεν μπορούμε να την ορίσουμε με ακρίβεια, η συνείδηση έχει μια παράδοξη και βαθιά αινιγματική ποιότητα: είναι το μόνο πράγμα για το οποίο μπορούμε να είμαστε απολύτως βέβαιοι.
Η πραγματικότητα γύρω μας θα μπορούσε να είναι μια προσομοίωση τύπου Matrix—δεν έχουμε τρόπο να το αποκλείσουμε. Δεν μπορούμε καν να είμαστε σίγουροι ότι οι άνθρωποι γύρω μας έχουν συνείδηση. Ίσως είναι εξαιρετικά ανεπτυγμένες ΑΙ, απλώς προγραμματισμένες να αλληλεπιδρούν με εμάς σαν να είναι συνειδητές.
Δεν μπορούμε ούτε να αποδείξουμε ούτε να διαψεύσουμε τέτοια σενάρια.
Υπάρχει όμως ένα και μοναδικό πράγμα που γνωρίζουμε με απόλυτη βεβαιότητα:
Η δική μας ύπαρξη και η δική μας συνείδηση.
Όλα τα άλλα είναι προς διερεύνηση.
Συνείδηση, ελεύθερη βούληση και το Όριο του Ντετερμινισμού
Αν η συνείδηση είναι θεμελιώδης και η ελεύθερη βούληση υπάρχει, τότε το σύμπαν δεν μπορεί να είναι ντετερμινιστικό.
Αν μπορούσαμε να υπολογίσουμε με απόλυτη ακρίβεια πώς λειτουργεί ο ανθρώπινος εγκέφαλος, τότε θα εξαλείφαμε κάθε πιθανότητα πραγματικής ελεύθερης επιλογής—κάθε απόφαση θα ήταν απλώς το προκαθορισμένο αποτέλεσμα μιας μαθηματικής εξίσωσης.
Σε έναν τέτοιο κόσμο, κάποια θεμελιώδης αρχή θα έπρεπε να εισάγει μη-ντετερμινισμό στη φυσική. Γι’ αυτό, οι θεωρίες που αντιμετωπίζουν τη συνείδηση ως θεμελιώδη οντότητα αναπόφευκτα οδηγούν στην κβαντομηχανική ή σε κάποιο παρόμοιο μηχανισμό που αποτρέπει τον απόλυτο ντετερμινισμό.
Το μέλλον της AI και της Συνείδησης
Η εταιρεία Nirvanic και παρόμοια projects δεν είναι απλώς μια νέα προσέγγιση στην τεχνητή νοημοσύνη. Εκπροσωπούν έναν εντελώς διαφορετικό και πιθανώς πολύ πιο αποτελεσματικό κλάδο της AI, έναν κλάδο που λειτουργεί πιο κοντά στη φυσική νοημοσύνη σε σχέση με τις σημερινές μεθόδους. Όσο για τη συνείδηση; Πιθανότατα, ακόμα και μετά από χίλια χρόνια, θα συνεχίσουμε να συζητάμε τη φύση της—όπως σήμερα έχουμε πολλαπλές, εξίσου έγκυρες ερμηνείες της κβαντομηχανικής, έτσι μπορεί να έχουμε πολλαπλές, ανταγωνιστικές θεωρίες για τη συνείδηση.
Απλώς σκεφθείτε, ότι δεν θα ήταν διόλου περίεργο αν, μέχρι τότε, οι συζητήσεις αυτές δεν γίνονται πια από ανθρώπους… αλλά από συνειδητά ρομπότ.
*Με στοιχεία από το Hacker Noon.
➪ Ακολουθήστε το OLAFAQ στο Facebook, Bluesky και Inst agram.