Υπάρχει ένας νέος τύπος άνδρα εκεί έξω. Ίσως τον είδες στο feed σου να ποζάρει με ένα oat milk matcha στο χέρι, υποκρινόμενος πως διαβάζει κάποιο βαθυστόχαστο βιβλίο, ή να περπατά στην πόλη με τα ακουστικά του να κρέμονται χωρίς να είναι καν συνδεδεμένα, δήθεν βυθισμένος στα καταθλιπτικά και όλο νόημα κομμάτια της Lana Del Rey. Κουβαλά μαζί του ταμπόν σε περίπτωση που του ζητηθεί, μιλάει για ποίηση και λογοτεχνία όπου σταθεί και όπου βρεθεί, και φορά tote bags με φεμινιστικά σλόγκαν. Όχι γιατί είναι ακτιβιστής. Αλλά γιατί θέλει να δείχνει ότι είναι.
Αυτός, λοιπόν, είναι ο φημισμένος κόσμος του “performative male”, ενός νέου κοινωνικού αρχέτυπου που ευδοκιμεί στις διαδικτυακές πλατφόρμες της Gen Z και προκαλεί ταυτόχρονα θαυμασμό, ειρωνεία και έντονο προβληματισμό. Κατά κάποιον τρόπο, αποτελεί μια απόκριση στις επιταγές του σύγχρονου φεμινιστικού κινήματος, μια προσπάθεια αποστασιοποίησης από τους παραδοσιακούς, και συχνά τοξικούς κανόνες της πατριαρχίας για το τι σημαίνει «ανδρισμός». Είναι ένας ρόλος που επιδιώκει να επαναπροσδιορίσει την αρρενωπότητα όχι μέσω της δύναμης, αλλά μέσω της ευαισθησίας, έστω κι αν αυτό γίνεται μέσα από το πρίσμα μιας καλά σκηνοθετημένης performance.
Στον κόσμο του performative male
Ο performative male δεν είναι απλώς ένας τύπος άνδρα που έχει υιοθετήσει κάποια φεμινιστικά ή προοδευτικά στοιχεία. Είναι κυρίως ένας παρατηρητής του εαυτού του, ένας καλλιτέχνης της δημόσιας εικόνας του, που διαρκώς επιμελείται την ανδρική του ταυτότητα ώστε να αντανακλά τις κοινωνικές ευαισθησίες της εποχής, ή τουλάχιστον έτσι το έχει κάνει να φαίνεται.
Σύμφωνα με την αναλύτρια τάσεων J’Nae Phillips, ο performative άνδρας δεν ορίζεται τόσο από το ποιος είναι, αλλά από το πώς προβάλλει την ταυτότητά του προς τα έξω. Στην ουσία, πρόκειται για έναν άνδρα που έχει πλήρη επίγνωση ότι το παραδοσιακό «manual» του σκληρού, αδιάφορου αρσενικού έχει πλέον τεθεί υπό αμφισβήτηση και γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο αναλαμβάνει, σχεδόν θεατρικά, τον ρόλο του υπερευαίσθητου συμμάχου και υπερασπιστή κάθε καταπιεσμένου. Δεν είναι απλώς κοινωνικά ευαισθητοποιημένος, είναι επιμελώς ευαισθητοποιημένος, παίζοντας καθημερινά τον ρόλο του σωτήρα σε έναν κόσμο που (ορθά) δεν αρκείται πια στα παλιά πρότυπα.
Από τον Softboi στον Performative Male
Η προέλευσή του μπορεί να ανιχνευθεί στον γνωστό softboi των 10s: εκείνος ο ρομαντικός τύπος που άκουγε indie, φορούσε vintage κομμάτια που έκρυβαν από πίσω τους μια συγκινητική ιστορία και προσπαθούσε να ξεχωρίσει από τους «κλασικούς άνδρες», προβάλλοντας συναισθηματική ευαισθησία και πνευματικότητα. Ωστόσο, ενώ ο softboi μπορούσε να είναι πράγματι ευάλωτος και αυθεντικός, ο performative male λειτουργεί περισσότερο ως copy-paste μιας «σωστής» εικόνας, με στόχο να γίνει αρεστός, κυρίως στις γυναίκες που αναζητούν έναν άντρα που δεν είναι σαν τους άλλους.
Η ειρωνεία εδώ είναι προφανής: στην προσπάθειά του να δείξει πως δεν προσπαθεί, ότι η κοινωνική του ευαισθησία, το στυλ του, οι πολιτισμικές του αναφορές είναι αυθόρμητες και αυθεντικές, καταλήγει να προσπαθεί πολύ περισσότερο από όλους. Κάθε του επιλογή, από τη μουσική που ακούει μέχρι το βιβλίο που κρατά επιδεικτικά στο χέρι του, είναι προσεκτικά επιμελημένη, όχι απαραίτητα για να εκφράσει τον εαυτό του, αλλά για να προβάλει την κατάλληλη εκδοχή του εαυτού του προς τα έξω.
Η ανατομία ενός performative male
Το στιλ του είναι κωδικοποιημένο. Βaggy παντελόνια (κατά προτίμηση ιαπωνικό denim), κοσμήματα Vivienne Westwood, tank tops σε γήινες αποχρώσεις, και φυσικά tote bags με μηνύματα όπως «Smash the Patriarchy». Στην τσάντα του πιθανότατα θα βρεις ένα βιβλίο του , κάποιο τεύχος ενός περιοδικού που έχει φέρει από ένα ταξίδι του στο εξωτερικό, και τα ακουστικά του, ενσύρματα, για να δείχνει ότι έχει έρθει από μια άλλη, πιο ρομαντική, εποχή. A, και η τελική πινελιά; Ένα χνουδωτό Labubu που αναδεικνύει την παιδική του ψυχή.
Επιδειξιομανής ή μια θετική εξέλιξη;
Η βασική κατηγορία που δέχεται ο performative male είναι αυτή της υποκρισίας. Ότι δηλαδή πίσω από την εικόνα του ευαισθητοποιημένου, woke και φεμινιστή άνδρα, δεν υπάρχει πραγματική δέσμευση. Είναι μια παράσταση, ένα φτηνό κόλπο για να σαγηνεύσει τις γυναίκες του 4ου κύματος φεμινισμού.
Ωστόσο, υπάρχει και η αντίθετη άποψη: ότι ακόμα και αν η αρχική πρόθεση δεν είναι απολύτως αγνή, η έκθεση στη φεμινιστική σκέψη, την queer κουλτούρα και τις πολιτικά φορτισμένες αφηγήσεις μπορεί τελικά να διαμορφώσει μια πιο συνειδητοποιημένη ανδρική ταυτότητα.
Ίσως, όπως λένε μερικοί επικριτές του, να είναι όντως μια περσόνα που ενσωματώνει στοιχεία της queer κοινότητας και του φεμινισμού χωρίς επίγνωση ή σεβασμό. Αλλά από την άλλη, μήπως προτιμούμε έναν άνδρα που παριστάνει τον φεμινιστή από εκείνον που είναι απροκάλυπτα μισογύνης;
Καθρέφτης της εποχής
Μπορεί τελικά ο performative male να μην είναι τόσο ένοχος όσο φαίνεται. Ίσως είναι το αποτέλεσμα μιας κοινωνίας που δεν έχει πλέον σαφή μοντέλα για το τι σημαίνει να είσαι άνδρας κάτι που αναγκάζει τους ανθρώπους να αναζητήσουν σχήματα, συμβολισμούς και συμπεριφορές για να νιώσουν ότι ανήκουν.
Όπως και το “trad wife” φαινόμενο, έτσι και ο performative male είναι ένα σύμπτωμα των εποχών, μια προσπάθεια να δομηθεί ταυτότητα μέσα από μια υπερβολική ταύτιση με συγκεκριμένα μοτίβα. Σε έναν κόσμο που καταρρέει από υπερπληροφόρηση και ασάφεια, η ταυτότητα γίνεται performance, όχι για εξαπάτηση, αλλά για επιβίωση.
Και αν κάτι μας λέει όλη αυτή η ιστορία, είναι πως ίσως το σημαντικότερο δεν είναι να ξεχωρίσουμε τον αληθινό από τον ψεύτικο σύμμαχο, αλλά να δώσουμε χώρο για τη μετάβαση από την επιφάνεια στην ουσία. Έστω κι αν ξεκινάει με ένα κουτί matcha και μια tote bag ένα επαναστατικό quote.
➪ Ακολουθήστε το OLAFAQ στο Facebook, Bluesky και Instagram.
Υπάρχει ένας νέος τύπος άνδρα εκεί έξω. Ίσως τον είδες στο feed σου να ποζάρει με ένα oat milk matcha στο χέρι, υποκρινόμενος πως διαβάζει κάποιο βαθυστόχαστο βιβλίο, ή να περπατά στην πόλη με τα ακουστικά του να κρέμονται χωρίς να είναι καν συνδεδεμένα, δήθεν βυθισμένος στα καταθλιπτικά και όλο νόημα κομμάτια της Lana Del Rey. Κουβαλά μαζί του ταμπόν σε περίπτωση που του ζητηθεί, μιλάει για ποίηση και λογοτεχνία όπου σταθεί και όπου βρεθεί, και φορά tote bags με φεμινιστικά σλόγκαν. Όχι γιατί είναι ακτιβιστής. Αλλά γιατί θέλει να δείχνει ότι είναι.
Αυτός, λοιπόν, είναι ο φημισμένος κόσμος του “performative male”, ενός νέου κοινωνικού αρχέτυπου που ευδοκιμεί στις διαδικτυακές πλατφόρμες της Gen Z και προκαλεί ταυτόχρονα θαυμασμό, ειρωνεία και έντονο προβληματισμό. Κατά κάποιον τρόπο, αποτελεί μια απόκριση στις επιταγές του σύγχρονου φεμινιστικού κινήματος, μια προσπάθεια αποστασιοποίησης από τους παραδοσιακούς, και συχνά τοξικούς κανόνες της πατριαρχίας για το τι σημαίνει «ανδρισμός». Είναι ένας ρόλος που επιδιώκει να επαναπροσδιορίσει την αρρενωπότητα όχι μέσω της δύναμης, αλλά μέσω της ευαισθησίας, έστω κι αν αυτό γίνεται μέσα από το πρίσμα μιας καλά σκηνοθετημένης performance.
Στον κόσμο του performative male
Ο performative male δεν είναι απλώς ένας τύπος άνδρα που έχει υιοθετήσει κάποια φεμινιστικά ή προοδευτικά στοιχεία. Είναι κυρίως ένας παρατηρητής του εαυτού του, ένας καλλιτέχνης της δημόσιας εικόνας του, που διαρκώς επιμελείται την ανδρική του ταυτότητα ώστε να αντανακλά τις κοινωνικές ευαισθησίες της εποχής, ή τουλάχιστον έτσι το έχει κάνει να φαίνεται.
Σύμφωνα με την αναλύτρια τάσεων J’Nae Phillips, ο performative άνδρας δεν ορίζεται τόσο από το ποιος είναι, αλλά από το πώς προβάλλει την ταυτότητά του προς τα έξω. Στην ουσία, πρόκειται για έναν άνδρα που έχει πλήρη επίγνωση ότι το παραδοσιακό «manual» του σκληρού, αδιάφορου αρσενικού έχει πλέον τεθεί υπό αμφισβήτηση και γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο αναλαμβάνει, σχεδόν θεατρικά, τον ρόλο του υπερευαίσθητου συμμάχου και υπερασπιστή κάθε καταπιεσμένου. Δεν είναι απλώς κοινωνικά ευαισθητοποιημένος, είναι επιμελώς ευαισθητοποιημένος, παίζοντας καθημερινά τον ρόλο του σωτήρα σε έναν κόσμο που (ορθά) δεν αρκείται πια στα παλιά πρότυπα.
Από τον Softboi στον Performative Male
Η προέλευσή του μπορεί να ανιχνευθεί στον γνωστό softboi των 10s: εκείνος ο ρομαντικός τύπος που άκουγε indie, φορούσε vintage κομμάτια που έκρυβαν από πίσω τους μια συγκινητική ιστορία και προσπαθούσε να ξεχωρίσει από τους «κλασικούς άνδρες», προβάλλοντας συναισθηματική ευαισθησία και πνευματικότητα. Ωστόσο, ενώ ο softboi μπορούσε να είναι πράγματι ευάλωτος και αυθεντικός, ο performative male λειτουργεί περισσότερο ως copy-paste μιας «σωστής» εικόνας, με στόχο να γίνει αρεστός, κυρίως στις γυναίκες που αναζητούν έναν άντρα που δεν είναι σαν τους άλλους.
Η ειρωνεία εδώ είναι προφανής: στην προσπάθειά του να δείξει πως δεν προσπαθεί, ότι η κοινωνική του ευαισθησία, το στυλ του, οι πολιτισμικές του αναφορές είναι αυθόρμητες και αυθεντικές, καταλήγει να προσπαθεί πολύ περισσότερο από όλους. Κάθε του επιλογή, από τη μουσική που ακούει μέχρι το βιβλίο που κρατά επιδεικτικά στο χέρι του, είναι προσεκτικά επιμελημένη, όχι απαραίτητα για να εκφράσει τον εαυτό του, αλλά για να προβάλει την κατάλληλη εκδοχή του εαυτού του προς τα έξω.
Η ανατομία ενός performative male
Το στιλ του είναι κωδικοποιημένο. Βaggy παντελόνια (κατά προτίμηση ιαπωνικό denim), κοσμήματα Vivienne Westwood, tank tops σε γήινες αποχρώσεις, και φυσικά tote bags με μηνύματα όπως «Smash the Patriarchy». Στην τσάντα του πιθανότατα θα βρεις ένα βιβλίο του , κάποιο τεύχος ενός περιοδικού που έχει φέρει από ένα ταξίδι του στο εξωτερικό, και τα ακουστικά του, ενσύρματα, για να δείχνει ότι έχει έρθει από μια άλλη, πιο ρομαντική, εποχή. A, και η τελική πινελιά; Ένα χνουδωτό Labubu που αναδεικνύει την παιδική του ψυχή.
Επιδειξιομανής ή μια θετική εξέλιξη;
Η βασική κατηγορία που δέχεται ο performative male είναι αυτή της υποκρισίας. Ότι δηλαδή πίσω από την εικόνα του ευαισθητοποιημένου, woke και φεμινιστή άνδρα, δεν υπάρχει πραγματική δέσμευση. Είναι μια παράσταση, ένα φτηνό κόλπο για να σαγηνεύσει τις γυναίκες του 4ου κύματος φεμινισμού.
Ωστόσο, υπάρχει και η αντίθετη άποψη: ότι ακόμα και αν η αρχική πρόθεση δεν είναι απολύτως αγνή, η έκθεση στη φεμινιστική σκέψη, την queer κουλτούρα και τις πολιτικά φορτισμένες αφηγήσεις μπορεί τελικά να διαμορφώσει μια πιο συνειδητοποιημένη ανδρική ταυτότητα.
Ίσως, όπως λένε μερικοί επικριτές του, να είναι όντως μια περσόνα που ενσωματώνει στοιχεία της queer κοινότητας και του φεμινισμού χωρίς επίγνωση ή σεβασμό. Αλλά από την άλλη, μήπως προτιμούμε έναν άνδρα που παριστάνει τον φεμινιστή από εκείνον που είναι απροκάλυπτα μισογύνης;
Καθρέφτης της εποχής
Μπορεί τελικά ο performative male να μην είναι τόσο ένοχος όσο φαίνεται. Ίσως είναι το αποτέλεσμα μιας κοινωνίας που δεν έχει πλέον σαφή μοντέλα για το τι σημαίνει να είσαι άνδρας κάτι που αναγκάζει τους ανθρώπους να αναζητήσουν σχήματα, συμβολισμούς και συμπεριφορές για να νιώσουν ότι ανήκουν.
Όπως και το “trad wife” φαινόμενο, έτσι και ο performative male είναι ένα σύμπτωμα των εποχών, μια προσπάθεια να δομηθεί ταυτότητα μέσα από μια υπερβολική ταύτιση με συγκεκριμένα μοτίβα. Σε έναν κόσμο που καταρρέει από υπερπληροφόρηση και ασάφεια, η ταυτότητα γίνεται performance, όχι για εξαπάτηση, αλλά για επιβίωση.
Και αν κάτι μας λέει όλη αυτή η ιστορία, είναι πως ίσως το σημαντικότερο δεν είναι να ξεχωρίσουμε τον αληθινό από τον ψεύτικο σύμμαχο, αλλά να δώσουμε χώρο για τη μετάβαση από την επιφάνεια στην ουσία. Έστω κι αν ξεκινάει με ένα κουτί matcha και μια tote bag ένα επαναστατικό quote.
➪ Ακολουθήστε το OLAFAQ στο Facebook, Bluesky και Instagram.
