Η εξώπορτα του ψυγείου γεμίζει πια όχι με παιδικές ζωγραφιές, αλλά με save-the-dates και προσκλητήρια γάμων. Μια γενιά μεγαλώνει μέσα σε τελετές μετάβασης που κοστίζουν ακριβά και κάπου εκεί ανάμεσα στις υποσχέσεις αιώνιας αγάπης και τις λίστες δώρων, φυτρώνει μια νέα καθημερινή εμμονή: το ενοίκιο. Δεν είναι μονάχα αυτό του σπιτιού, αλλά των ρούχων, των πραγμάτων, της ίδιας της εικόνας. Η Gen Z δεν θέλει πια να κατέχει, θέλει να δανείζεται, να χρησιμοποιεί, να επιστρέφει.  

Η ενοικίαση έχει γίνει τρόπος ζωής. Από φορέματα για γάμους μέχρι καροτσάκια μωρών, από ποτήρια κρασιού μέχρι designάτες τσάντες. Οι εφαρμογές ξεφυτρώνουν σαν ψηφιακά ντουλάπια κοινής χρήσης. Το Nuuly, το Pickle, το BNTO, το Rent the Runway αποτελούν συμπτώματα μιας βαθιάς πολιτισμικής μετατόπισης. Η αγορά της ενοικίασης ενδυμάτων αποτιμάται ήδη σε δισεκατομμύρια και προβλέπεται να υπερδιπλασιαστεί μέσα στην επόμενη δεκαετία, αλλά το πραγματικό κεφάλαιο δε βρίσκεται στα οικονομικά μεγέθη, αλλά στη νοοτροπία. 

Για τη Gen Z το στυλ δεν είναι πια υπόθεση ιδιοκτησίας. Δεν έχει σημασία τι κρέμεται μόνιμα στη ντουλάπα σου, αλλά τι μπορείς να φορέσεις αυτόν τον μήνα. Η λογική του “αγόρασέ το για να το έχεις” έχει αντικατασταθεί από το “φόρεσέ το για να το δείξεις”. Τα social media απαιτούν διαρκή ανανέωση της εικόνας. Το outfit δεν είναι πλέον ρούχο, μία συνολική εικόνα που πρέπει να περιέχει κάθε φορά κάτι καινούριο που θα κινητοποιήσει την προσοχή του θεατή. 

Κάποτε η κατανάλωση λειτουργούσε με όρους συσσώρευσης. Όσα περισσότερα είχες, τόσο πιο ασφαλής ένιωθες. Σήμερα λειτουργεί με όρους ροής. Ό,τι μένει ακίνητο θεωρείται χαμένο. Η ενοικίαση λύνει αυτό το παράδοξο: σου επιτρέπει να καταναλώνεις χωρίς να κατέχεις, να ξοδεύεις χωρίς να δεσμεύεσαι, να συμμετέχεις στο παιχνίδι της εικόνας χωρίς να γεμίζεις το σπίτι σου με πράγματα. 

Υπάρχει φυσικά και το ηθικό αφήγημα της βιωσιμότητας. Η fast fashion κατηγορήθηκε δικαίως για περιβαλλοντική καταστροφή και εργασιακή εκμετάλλευση. Η ενοικίαση εμφανίστηκε ως η “καθαρή” λύση, το άλλοθι μιας γενιάς που θέλει να καταναλώνει χωρίς να νιώθει ένοχη. Είναι η πράσινη συνείδηση σε πακέτο συνδρομής. Νοικιάζεις το φόρεμα, το επιστρέφεις, κάποιος άλλος το φορά. Το ύφασμα αποκτά πολλαπλές ζωές και εσύ αποκτάς μια αφήγηση οικολογικής ευαισθησίας χωρίς να κόψεις την απόλαυση της κατανάλωσης. 

Όμως κάτω από το αφήγημα της κυκλικής οικονομίας κρύβεται κάτι πιο βαθύ: η αποδυνάμωση της ιδιοκτησίας ως ταυτότητας. Για τη γενιά που μεγάλωσε μέσα σε κρίσεις, πανδημίες, επισφάλεια και ακριβή στέγη, η κατοχή δε μοιάζει πια ελκυστικός στόχος. Το σπίτι είναι δυσπρόσιτο, η σταθερή δουλειά αβέβαιη, το μέλλον θολό. Μέσα σε αυτή τη συνθήκη, γιατί να δεθείς με αντικείμενα, γιατί να φορτωθείς πράγματα όταν μπορείς απλώς να τα δανειστείς; 

Η ενοικίαση γίνεται έτσι πολιτισμικό υποκατάστατο της σταθερότητας που δεν υπάρχει αλλού. Σου προσφέρει πρόσβαση χωρίς ιδιοκτησία, εμπειρία χωρίς διάρκεια, λάμψη χωρίς ρίζες. Είναι ο καπιταλισμός της προσωρινότητας: πληρώνεις για να χρησιμοποιήσεις, όχι για να έχεις και όσο πιο ρευστή γίνεται η ζωή, τόσο πιο φυσικό μοιάζει αυτό το μοντέλο. 

Το πιο ενδιαφέρον ωστόσο είναι ότι η ενοικίαση δεν λειτουργεί μόνο ως υπηρεσία, αλλά και ως μικρο-επιχειρηματικότητα. Νέοι άνθρωποι νοικιάζουν τα δικά τους ρούχα, μετατρέπουν τη ντουλάπα σε παθητικό εισόδημα, ράβουν χαλασμένα κουμπιά, πλένουν φορέματα δεκάδων χρηστών, συντηρούν μικρές ιδιωτικές επιχειρήσεις μέσα στο ίδιο τους το σπίτι. Η έννοια του “έχω κάτι” μετατρέπεται σε “εκμεταλλεύομαι τη ροή του”.  

Ταυτόχρονα η κοινότητα της ενοικίασης δημιουργεί μια νέα μορφή συλλογικής εμπειρίας. Φοράς το ίδιο ρούχο που φόρεσε κάποιος άλλος άγνωστος σε έναν άλλο γάμο, σε μια άλλη πόλη, σε μια άλλη ιστορία. Υπάρχει μια παράξενη οικειότητα σε αυτό, ένα είδος κοινοκτημοσύνης της εικόνας. Η ντουλάπα γίνεται ένας κοινός χώρος, όπως το feed των social media. 

Η Gen Z δεν είναι απλώς εμμονική με την ενοικίαση. Είναι μια γενιά που μαθαίνει να ζει χωρίς να πιάνεται από πράγματα. Να κινείται ελαφρά, να αλλάζει συχνά ταυτότητες, να επενδύει στην εμπειρία και όχι στη συσσώρευση. Το αν αυτή η στάση είναι πράξη ελευθερίας ή απάντηση σε μια μόνιμη επισφάλεια μένει ανοιχτό. Το βέβαιο είναι ότι για πρώτη φορά μετά από δεκαετίες, το “δεν μου ανήκει” δεν ακούγεται πια σαν έλλειψη, αλλά σαν συνειδητή επιλογή. 

 

 

 

➪ Ακολουθήστε το OLAFAQ στο Facebook, Bluesky και Instagram.