Ο κόσμος γύρω μας έχει αλλάξει με τρόπο που κανείς δεν περίμενε. Τα πρόσωπα φίλων, οι επιλεγμένες στιγμές, τα φίλτρα, τα stories, τα likes, τα views έχουν πάρει εξέχουσα θέση στην καθημερινότητά μας. Όλα έχουν γίνει κομμάτια αντικατοπρισμού μιας φαντασιακής πραγματικότητας, μιας ζωής που ποτέ δεν ήταν ακριβώς δική μας, αλλά μας υποχρεώνει να συγκρίνουμε τον εαυτό μας μαζί της. Σε αυτές τις συνθήκες γεννιέται η “νόσος της εικόνας”, μια αόρατη, αλλά διαρκώς παρούσα, διαταραχή της αντίληψης του εαυτού. 

Η καθημερινότητα μας πλέον μετράται σε pixels. Ο κόσμος που ζούμε, οι σχέσεις μας, οι στιγμές που θα θυμόμαστε, περνούν μέσα από οθόνες πριν καν γίνουν εμπειρία. Κοιτάμε τον εαυτό μας σε βίντεο κλήσεις, σε selfies, σε stories που θα μείνουν εκεί για λίγες ώρες ή για πάντα. Η εικόνα γίνεται σημείο αναφοράς, όχι η εμπειρία. Αυτή η νέα επικρατούσα πραγματικότητα εισάγει μια αίσθηση διαρκούς σύγκρισης, κρίσης και τελικά … ενοχής. Η αίσθηση ότι δεν αρκούμε, ότι η πραγματικότητα μας είναι πάντα λιγότερο ενδιαφέρουσα, λιγότερο επιτυχημένη, λιγότερο όμορφη από αυτή που δείχνουν οι άλλοι. 

Η κοινωνική πίεση, η ανάγκη για αποδοχή, η συνεχής μέτρηση της επιτυχίας μέσω των metrics των μέσων κοινωνικής δικτύωσης γίνεται πλέον αναπόσπαστο μέρος της ζωής. Ο χρόνος που αφιερώνουμε μπροστά στις οθόνες αυξάνεται, αλλά αντί να νιώθουμε συνδεδεμένοι συχνά αισθανόμαστε απομονωμένοι. Το feed δεν είναι μόνο μια συλλογή εικόνων, αλλά μια συνεχή υπενθύμιση ότι δεν είμαστε αρκετοί, ότι κάτι λείπει από εμάς, ότι ο χρόνος μας δεν επαρκεί. 

Δεν είναι υπερβολή να πούμε ότι η εικόνα έχει γίνει νόσος. Βλέπουμε τον εαυτό μας μέσα από φίλτρα και καρέ, όχι μέσα από τα μάτια μας. Κάθε selfie, κάθε story, κάθε post είναι μια προσπάθεια να ανασυνθέσουμε τον εαυτό μας σύμφωνα με τα πρότυπα που έχουμε αποδεχτεί ή που μας έχουν επιβληθεί και η αλήθεια είναι ότι αυτά τα πρότυπα δεν ανταποκρίνονται πάντα στην πραγματικότητα. 

Το φαινόμενο δεν περιορίζεται μόνο στην εφήμερη ανασφάλεια. Οδηγεί σε μια διαρκή σύγκρουση με τον εαυτό μας, στην αίσθηση ότι ποτέ δεν είμαστε αρκετά καλοί. Επηρεάζει τη διάθεση, την αυτοεκτίμηση, ακόμα και τις σχέσεις μας. Τα likes και τα views γίνονται μέτρο της αξίας μας, η επιβεβαίωση της ύπαρξής μας εξαρτάται από την αποδοχή ενός κόσμου που βλέπουμε μόνο μέσα από οθόνες. Αυτή η εξάρτηση από την εικόνα είναι αθόρυβη, αλλά οι συνέπειες είναι ορατές: άγχος, κατάθλιψη, μοναξιά, υπερβολική αυτοκριτική. 

Οι επεξεργασίες, τα φίλτρα, οι προσεκτικά επιλεγμένες πόζες, δε φέρνουν γαλήνη, αλλά αυξάνουν την πίεση. Το πρόσωπο που βλέπουμε στην οθόνη δεν είναι το δικό μας, αλλά μια κατασκευή που απαιτεί συνεχή συντήρηση. Κάθε στιγμιαία παραμέληση, κάθε χαλαρή στιγμή, κάθε αυθόρμητη φωτογραφία γίνεται απειλή για αυτή την κατασκευή.  

Η νόσος της εικόνας δεν αφορά μόνο τη νεολαία. Οι ενήλικες, ακόμα και αυτοί που ζουν μακριά από τα social media, υιοθετούν τις ίδιες συμπεριφορές: συγκρίνουν, μετρούν, αξιολογούν. Τα μέσα επικοινωνίας, η διαφήμιση, οι lifestyle influencers όλοι συμμετέχουν σε αυτή την άτυπη πανδημία. Ο εαυτός μας, η ζωή μας, η επιτυχία μας γίνονται προϊόν προς αξιολόγηση. 

Η θεραπεία δεν είναι εύκολη, γιατί η εικόνα είναι παντού και η αλληλεπίδραση με αυτήν αδύνατον να αποφευχθεί πλήρως. Απαιτεί συνειδητή προσπάθεια, απομάκρυνση από την υπερβολική έκθεση, επανεκτίμηση της αξίας του εαυτού μας πέρα από το φαίνεσθαι. Είναι η επιστροφή στο βλέμμα που δεν κρίνει, στο βλέμμα που νιώθει, στο βλέμμα που ζει. Να δούμε τον εαυτό μας όπως πραγματικά είμαστε, όχι όπως επιβάλλει μια οθόνη ή μια τάση. 

Συζητάμε για ένα σύμπτωμα μιας κοινωνίας που έχει μπερδέψει το φαίνεσθαι με το είναι. Θέλουμε ,ια ζωή όπου η αξία μας δεν καθορίζεται από την ποσότητα των likes, ούτε από το πόσες φορές αναπαράγεται η εικόνα μας. Μια ζωή όπου η αλήθεια της ύπαρξής μας μετράει περισσότερο από την επιβεβαίωση ενός ψηφιακού κόσμου. 

Η νόσος της εικόνας είναι σύγχρονη, αόρατη και διαρκής, αλλά η αναγνώριση της είναι το πρώτο βήμα για να απελευθερωθούμε από αυτή. Να κλείσουμε τις οθόνες για λίγο, να δούμε τον εαυτό μας στον καθρέφτη και όχι στο feed. Να νιώσουμε το σώμα μας, την ανάσα μας, τη στιγμή μας, χωρίς φίλτρα και χωρίς σύγκριση. Να θυμηθούμε ότι η ζωή δεν είναι εικόνα προς έγκριση. Μόνο τότε θα βρεθεί χώρος για αλήθεια, ηρεμία και γνήσια παρουσία που θα μας δώσουν την ευκαιρία να έρθουμε πιο κοντά στην επιθυμητή έκκριση ντοπαμίνης. 

 

 

➪ Ακολουθήστε το OLAFAQ στο Facebook, Bluesky και Instagram.