Η συναυλία των Queen στο Wembley Stadium, στις 13 Ιουλίου 1985 για το Live Aid, είναι μια από εκείνες τις στιγμές που έχουν γραφτεί με χρυσά γράμματα στο βιβλίο της pop κουλτούρας. Ο Freddie Mercury άφησε στην άκρη το μεγαλοπρεπές στέμμα, το σκήπτρο και την κάπα και αρκέστηκε σε ένα απλό, λιτό μπλουζάκι που θα ζήλευε κάθε μεροκαματιάρης βγαλμένος από ελληνική ταινία του ’60.
Κι όμως, το λευκό φανελάκι δεν είναι τόσο κοινό όσο φαίνεται στα μάτια των θνητών. Σηματοδοτεί πολύ περισσότερα από ένα απλό εσώρουχο που μας ανάγκαζαν οι μαμάδες να φοράμε τις μέρες της γυμναστικής στο σχολείο.
Σχεδόν 40 χρόνια μετά το Live Aid παραμένει σήμα κατατεθέν για μουσικούς και καλλιτέχνες κάθε φύλου και σεξουαλικότητας. Δεν ήταν όμως μόνο ο Freddie Mercury το μοναδικό music icon που συνέδεσε την queer ταυτότητά του με αυτό το κομμάτι. Το λευκό tank top εμφανίστηκε στο ομώνυμο άλμπουμ της Whitney Houston, στο μουσικό βίντεο του “Just Dance” της Lady Gaga (αποκαλύπτοντας φυσικά ένα σουτιέν-ντισκομπάλα), στη σκηνή των VMA του 2000 με τη Jennifer Lopez και ήταν αναπόσπαστο κομμάτι της άτυπης στολής των WHAM!.
Περνώντας από τη μουσική σκηνή στον κινηματογράφο, το φανελάκι έγινε σύμβολο για αρσενικά pin-ups αλλά και δυναμικούς γυναικείους χαρακτήρες. Πριν, όμως, συνδεθεί με την queer κοινότητα, στιγματίστηκε με το όνομα «wife beater», όταν ο James Hartford Jr. συνελήφθη επειδή χτύπησε θανάσιμα τη γυναίκα του. Στο αστυνομικό τμήμα φωτογραφήθηκε φορώντας ένα λευκό γιλέκο, λερωμένο με λεκέδες από ψημένα φασόλια.
Την ίδια χρονιά, ο Marlon Brando θα εμφανιζόταν για πρώτη φορά ως Stanley Kowalski στο “A Streetcar Named Desire”, ένας ρόλος που τον έκανε διάσημο υποδυόμενος έναν άντρα που ασκούσε σωματική και ψυχολογική βία. Δεν είναι τυχαίο ότι ο Brando φορούσε το λευκό γιλέκο που θα ταυτιζόταν με την ωμή αρρενωπότητα.
Τη δεκαετία του ’70, η κοινότητα των gay ανδρών υιοθέτησε ρούχα που θεωρούνταν στερεοτυπικά «ανδρικά». Όπως ο Stanley Kowalski, έτσι και οι κλώνοι του Castro (που πήραν το όνομά τους από τη διάσημη γκέι γειτονιά του Σαν Φρανσίσκο) ενσάρκωναν τον υπερβολικό ανδρισμό με camp διάθεση. Παράλληλα, λεσβίες, queer γυναίκες, άτομα με ρευστό φύλο και μη δυαδικά άτομα υιοθετούσαν τυπικά αντρικά κομμάτια ως μέσο έκφρασης ταυτότητας και απόρριψης στερεοτύπων. Ο Gentleman Jack —(που πρόσφατα έφερε στη ζωή η Suranne Jones στη σειρά του BBC) είναι από τις πρώτες καταγεγραμμένες λεσβίες που φόρεσαν ανδρικά ρούχα, αλλά σίγουρα όχι η τελευταία.
Πιο πρόσφατα, το camp στοιχείο απογειώθηκε στο franchise του Magic Mike, με τον Channing Tatum να φορά λευκή φανέλα και άφθονο λάδι σώματος. Η Lara Croft της Angelina Jolie και η Letty του Fast and Furious συνδέθηκαν κι αυτές με τις bisexual αναφορές, εντάσσοντας το φανελάκι στη γκαρνταρόμπα τους. Σε όποια ταινία με queer αισθητική κι αν σταθείς, το λευκό μπλουζάκι θα είναι πάντα εκεί, είτε σε macho, twink, butch είτε σε femme χαρακτήρες.
Όπως ήταν αναμενόμενο, το φανελάκι δεν έμεινε στην οθόνη αλλά ξεχύθηκε στους δρόμους, μέσα από εμβληματικές διαφημίσεις της Levi’s και fashion καμπάνιες από τον Calvin Klein μέχρι τον Gucci. Το 2022 ο οίκος Bottega Veneta το επανέφερε σε μια σύγχρονη εκδοχή με τζιν παντελόνι, πυροδοτώντας το normcore στις πολυτελείς πασαρέλες. Το τρανς μοντέλο και ηθοποιός Hunter Schafer το εκτόξευσε ακόμη ψηλότερα για τον οίκο Prada, όταν έκλεισε την πασαρέλα φορώντας το.
Τι κάνει αυτό το φαινομενικά απλό κομμάτι να ξεχωρίζει;
Δεν σημαίνει φυσικά ότι όποιος φοράει λευκό φανελάκι αυτοπροσδιορίζεται ως queer. Παρά τις αντιρρήσεις LGBTQ+ φωνών στα social media, το έχουν αγαπήσει το ίδιο και οι straight. Η ορατότητα δεν έχει να κάνει μόνο με το να σε βλέπουν, αλλά με το να σε αποδέχεται η κοινότητά σου. Αυτός, όπως και πολλοί άλλοι ενδυματολογικοί κώδικες, είναι σημαντικός για το αίσθημα του ανήκειν. Εκείνο το αίσθημα που χαρίζει πραγματική ασφάλεια, όχι την ψευδαίσθηση που πλασάρουν τα Pride Months και οι εταιρείες που ποντάρουν στη ροζ οικονομία. Ένα trend που έχει απομακρυνθεί από τον αρχικό του στόχο και εξυπηρετεί κυρίως την κερδοφορία των δήθεν «συμπονετικών» μεγάλων brands.
➪Ακολουθήστε το OLAFAQ στο Facebook, Bluesky και Inst
