Η εικόνα της Dua Lipa με ένα τσιγάρο στα χείλη δεν είναι απλώς μια φωτογραφία. Aποτελεί μία στιγμή που παγώνει στο άπειρο του Instagram, ένας αναστεναγμός με στυλ, ένα βλέμμα που μοιάζει να λέει: «Όλα καίγονται, οπότε γιατί όχι;». Μπορεί να μην είναι η πρώτη φορά που μια σταρ κρατάει τσιγάρο, αλλά είναι η πρώτη φορά μετά από δεκαετίες που αυτή η εικόνα μοιάζει ξανά αποδεκτή, σχεδόν γοητευτική. Η Gen Z, εκείνοι που γεννήθηκαν μέσα στο ίντερνετ, στις οθόνες και στην υπερπληροφόρηση φαίνεται να βάζει νέες-παλιές εικόνες δίπλα στον ορισμό του “cool”. Κάπου ανάμεσα στα φίλτρα, τα story και τα reels, το τσιγάρο επιστρέφει. 

Ο 26χρονος Καναδός Τζάρεντ Όβιατ όταν είδε τις φωτογραφίες της Dua ένιωσε πως κάτι αλλάζει … Έτσι δημιούργησε τον λογαριασμό “Cigfluencers”, μια ψηφιακή πινακοθήκη όπου οι διάσημοι ποζάρουν με τσιγάρα. Το προφίλ του με πάνω από 80.000 ακόλουθους έγινε σε λίγους μήνες μια παρατήρηση πάνω στην ποπ κουλτούρα: πότε ακριβώς το κάπνισμα σταμάτησε να είναι “απαγορευμένο” και ξανάγινε “αισθητική”; 

Η απάντηση βρίσκεται στο ίδιο το βλέμμα της Gen Z. Αυτή η γενιά που μεγάλωσε βλέποντας γονείς να απαγορεύουν το κάπνισμα, κυβερνήσεις να το δαιμονοποιούν, συμμαθητές να προτιμούν τα vapes, τώρα ανακαλύπτει ότι το παλιό αναλογικό τσιγάρο κουβαλά κάτι που λείπει από τη ζωή τους: μια αίσθηση υφής, ιεροτελεστίας, μελαγχολικής κομψότητας. 

Είναι κάτι σαν ένα μικρό διάλειμμα από τον υπερσυνδεδεμένο κόσμο. Ένα σημάδι αντίστασης απέναντι στην αποστείρωση της τεχνολογίας. Το άναμμα του τσιγάρου γίνεται τελετουργία, μια πράξη σχεδόν αναλογικής νοσταλγίας, όπως το να βάλεις έναν δίσκο βινυλίου ή να γράψεις με μολύβι. 

Αυτή η ρομαντικοποίηση του καπνίσματος δεν έρχεται από την άγνοια. Οι νέοι γνωρίζουν τους κινδύνους. Ξέρουν για τον καρκίνο, την εξάρτηση, τα στατιστικά. Όμως, όπως σημειώνει η κοινωνική ψυχολόγος Erin Vogel, «η εικόνα επηρεάζει τη συμπεριφορά». Στα social media, όπου η εικόνα είναι το νόμισμα του status, ένα τσιγάρο μπορεί να μοιάζει πιο “αληθινό” από ένα φίλτρο. 

Το παράδοξο είναι πως η Gen Z είναι τόσο μοναχική. Παρά τις ατελείωτες ώρες online, οι νέοι αισθάνονται πιο απομονωμένοι από ποτέ. Σε αυτό το πλαίσιο το τσιγάρο αποκτά νέα λειτουργία: γίνεται κοινωνικό εργαλείο. Μια δικαιολογία για να βγεις έξω, να σταθείς με άλλους, να ζητήσεις φωτιά. Κάτι που ούτε το TikTok ούτε το Instagram μπορούν να σου προσφέρουν. 

Πολλοί νέοι στρέφονται σε ό,τι θυμίζει τον “παλιό κόσμο”: δίσκοι, Polaroid, ρούχα vintage. Μέσα σε αυτό το ρεύμα αναλογικής νοσταλγίας, το τσιγάρο λειτουργεί σαν ένα αντικείμενο εποχής.  Όπως υπενθυμίζει η Grace Kong από το Yale School of Medicine, «τα συμβατικά τσιγάρα παραμένουν το πιο επιβλαβές προϊόν καπνού». Η επιστροφή της αισθητικής του καπνίσματος σημαίνει την επιστροφή ενός εθισμού που κόστισε εκατομμύρια ζωές και η εξάρτηση αυτή δεν χρειάζεται χρόνια για να εδραιωθεί. Ένας έφηβος μπορεί να “δεθεί” με τη νικοτίνη μέσα σε λίγες μόλις δοκιμές. 

Η ειρωνεία είναι ότι η δημόσια υγεία στην προσπάθειά της να καταπολεμήσει το vaping γύρισε άθελά της την πλάτη στο παραδοσιακό τσιγάρο. Τα τελευταία χρόνια, οι αντικαπνιστικές καμπάνιες εστίασαν κυρίως στα ηλεκτρονικά τσιγάρα, αφήνοντας χώρο για τον “Marlboro Man” να επιστρέψει ντυμένος με τον μανδύα της vintage κουλτούρας. 

Πώς φτάσαμε στο σημείο να ξαναθεωρείται “όμορφο” κάτι τόσο θανατηφόρο; 

Όταν ζεις σε μια εποχή όπου η Τεχνητή Νοημοσύνη απειλεί τη δουλειά σου, η πολιτική μοιάζει ανέκφραστη και το περιβάλλον καταρρέει, το να ανάψεις ένα τσιγάρο μοιάζει σαν μια μικρή πράξη ελέγχου πάνω στο χάος. Οι καπνοβιομηχανίες το ξέρουν καλά. Στοχεύουν ξανά στους νέους με διακριτικά, καλλιτεχνικά μηνύματα, με vintage αισθητική και “cool” vibes. Η πραγματική επανάσταση, λοιπόν, δεν είναι να κρατάς ένα τσιγάρο, αλλά να το απορρίπτεις. 

Η Gen Ζ είναι ευφυής, ανήσυχη και γεμάτη αντίφασεις. Αναζητά αυθεντικότητα, αλλά συχνά τη συγχέει με την πρόκληση. Το κάπνισμα είναι η πιο εύκολη πρόκληση: μυρίζει επανάσταση, αλλά είναι βαθιά συντηρητικό. Είναι μια πράξη που ανήκει στο παρελθόν, όσο κι αν προσπαθεί να μεταμφιεστεί σε μόδα. 

*Mε στοιχεία από το Bloomberg 

 

 

➪ Ακολουθήστε το OLAFAQ στο Facebook, Bluesky και Instagram.