Η τεχνολογία έχει την τάση να υπόσχεται …  το τέλος: τέλος των εφημερίδων, τέλος των βιβλίων, τέλος των CD και των DVD. Μόνο που η πραγματικότητα δεν υπακούει ποτέ τόσο καθαρά στις προβλέψεις μας. Το 2025 μες στο τοπίο των ατελείωτων streaming υπηρεσιών, των συνδρομών, των αλγορίθμων και της ψηφιακής κούρασης, ένα φαινομενικά παράδοξο επανεμφανίζεται: τα DVD και τα CD γίνονται ξανά “κουλ”. Μια επιστροφή που δεν αφορά τη μάζα, αλλά μια διάθεση και αυτή αξίζει να την πάρουμε στα σοβαρά. 

Η εικόνα ενός σαλονιού γεμάτου φυσικούς δίσκους μοιάζει, για όσους μεγάλωσαν με Netflix και Spotify σχεδόν εξωτική. Κάποιοι άνθρωποι όμως νιώθουν ότι η συλλογή τους δεν είναι απλώς απόθεμα αντικειμένων, αλλά κομμάτι ταυτότητας. Ο Μίλτος δεν έχει 500 DVD επειδή δεν έχει πρόσβαση στις πλατφόρμες, έχει 500 DVD επειδή του λένε κάτι για τον ίδιο κι αυτό το συναίσθημα ξαφνικά συναντά ένα νέο κοινό. 

Η Gen Z βλέπει στα CD και τα DVD κάτι που δεν είδε ποτέ στην αρχική τους εποχή: vintage αισθητική. Μια τελετουργία. Την αφή του δίσκου, το εξώφυλλο, τα ένθετα με τους στίχους, το τελετουργικό του να ανοίγεις ένα κουτί. Νέοι κάτω των 20 που δεν έζησαν τον κόσμο των βιντεοκλάμπ ή του CD player βρίσκουν απρόσμενο ρομαντισμό σε αυτό που για την προηγούμενη γενιά ήταν απλώς καθημερινότητα. Η νοσταλγία είναι για μια αίσθηση που λείπει στο παρόν. 

Από την άλλη πλευρά οι millennials επιστρέφουν όχι από περιέργεια, αλλά από κόπωση. Το streaming υποσχέθηκε ευκολία και απεριόριστη πρόσβαση, αλλά μέσα σε μία δεκαετία έγινε συνδυασμός κόστους, κόπωσης και ενοχής. Δέκα συνδρομές, διαρκείς αυξήσεις τιμών, περιεχόμενο που εξαφανίζεται από τη μια μέρα στην άλλη, ατέρμονο browsing. Αυτό που κάποτε ήταν απελευθερωτικό έγινε υπερκορεσμός, μια μόνιμη αίσθηση “έλλειψης επιλογής μέσα στην υπεραφθονία”. 

Εκεί εμφανίζεται ξανά η αξία της φυσικής ιδιοκτησίας. Ο κόσμος ανακαλύπτει ότι είναι συχνά φθηνότερο να αγοράσεις ένα DVD με λίγα ευρώ παρά να πληρώσεις για την ψηφιακή του εκδοχή. Ότι τα CD κοστίζουν λιγότερο από πολλές μηνιαίες συνδρομές. Ότι το να έχεις κάτι στο ράφι σου σημαίνει πως κανένα update όρου χρήσης δεν μπορεί να στο πάρει πίσω. Η κυριαρχία του streaming στηρίχθηκε στην υπόσχεση ότι το “ownership” δεν έχει σημασία, γιατί το streaming είναι πιο ευέλικτο, πιο πρακτικό, πιο σύγχρονο. Σήμερα αυτή η υπόσχεση αντιμετωπίζει ρωγμές. 

Όταν το Discogs καταγράφει αύξηση 8% στις αγορές CD, όταν οι χρήστες που χτίζουν ψηφιακή λίστα των φυσικών συλλογών τους αυξάνονται 26% σε δύο χρόνια, όταν το subreddit CD Collectors εκτοξεύεται 820% από το 2020, έχουμε αυτό που λέμε shifting perception: μια αλλαγή αντίληψης για το τι σημαίνει συλλογή, για το τι σημαίνει κατοχή, για το τι σημαίνει σχέση με την τέχνη. 

Τα DVD και τα CD επέστρεψαν επειδή κουβαλούν εμπειρία. Υπάρχει διαφορά ανάμεσα στο “βρίσκω κάτι στο Netflix” και στο “βλέπω κάτι που επέλεξα από το ράφι μου”. Διαφορά ανάμεσα στη διαρκή ανακύκλωση ενός αλγορίθμου και στη μνήμη που κουβαλάει ένα αντικείμενο. Το streaming είναι πρόσβαση, οι δίσκοι είναι σχέση. Κάτι ανάλογο ισχύει και με το βιβλίο, αλλά αυτό θα αναλυθεί σύντομα σε νέο θέμα. 

Σε μια κοινωνία εξαντλημένη από την άυλη πληροφορία, η υλικότητα επιστρέφει σαν ανάσα. Το να βάλεις έναν δίσκο σε συσκευή δεν είναι απλώς κίνηση, είναι ρυθμός. Όταν η μουσική ή η ταινία δεν αλλάζει πλατφόρμα κάθε έξι μήνες, όταν δεν χρειάζεται να ψάξεις σε menus και recommendations, όταν δεν είσαι εγκλωβισμένος σε επιλογές που άλλοι έκαναν για εσένα, δημιουργείται μια νέα ηρεμία. Για κάποιον μπορεί να φαίνεται περίεργο, αλλά το physical format το άγγιγμα, η μυρωδιά, το βάρος λειτουργεί σαν αντίδοτο στην ψηφιακή υπερφόρτωση.  

Το πιο ενδιαφέρον είναι η κουλτούρα. Η Gen Z αντιμετωπίζει τα CD όπως αντιμετώπιζαν οι 20άρηδες του ’90 τα βινύλια: ως κάτι κωδικοποιημένο, σχεδόν μυθικό, που δημιουργεί κοινότητα. Movie nights με DVD, μουσικές ανταλλαγές, χτίσιμο συλλογών, συζήτηση γύρω από παραγωγές και remasters. Είναι νεύμα ότι “αυτό με εκφράζει”. Η pop κουλτούρα το έχει καταλάβει. Η Taylor Swift, η Ariana Grande, η Lady Gaga επενδύουν ξανά σε physical editions. Η βιομηχανία επανεκδίδει θησαυρούς σε box sets. Η συλλεκτική αγορά δεν έχει να κάνει με οικονομία, αλλά με φροντίδα. 

Το streaming μας έλυσε προβλήματα: χώρο, κόστος, πρόσβαση. Μας δημιούργησε όμως άλλα: άγχος επιλογής, κόπωση πληροφορίας, απώλεια μνήμης. Τα DVD και τα CD επανεμφανίζονται ως ψυχολογική αντίσταση. Μια ήσυχη διεκδίκηση χώρου, χρόνου και ταυτότητας. Αυτό είναι το πραγματικά “κουλ” στοιχείο. Ότι μέσα σε έναν κόσμο υπερβολής, οι άνθρωποι ξαναμαθαίνουν την αξία του συγκεκριμένου. Ότι δεν χρειαζόμαστε πάντα περισσότερο. Μερικές φορές χρειάζεται απλώς κάτι να ακουμπάει στα χέρια μας.  

Όσο η κοινωνία θα συνεχίσει να πιέζεται, όσο η πληροφορία θα διογκώνεται, όσο η ζωή θα γίνεται πιο ψηφιακή, το παράδοξο θα γίνεται πιο συχνό: κάποιοι θα ανεβάζουν ταχύτητα και άλλοι θα επιστρέφουν στη στιγμή που μπορούν να την ελέγξουν. Σε ένα CD, σε ένα DVD. Σε κάτι παλιό που είναι καινούργιο γιατί μας θυμίζει κάτι που ξεχάσαμε: ότι ο τρόπος που καταναλώνουμε τέχνη είναι μέρος του τρόπου που ζούμε.  

*Με στοιχεία από Washington Post 

 

 

➪ Ακολουθήστε το OLAFAQ στο Facebook, Bluesky και Instagram.