Καλοκαίρι. Η εποχή που ο ήλιος μας σφυροκοπά με φως και προσδοκία. Η εποχή που οι παραλίες γεμίζουν, οι ώμοι κοκκινίζουν και η φράση «βάλε αντηλιακό» ακούγεται σχεδόν όσο συχνά όσο το «τι ώρα θα φάμε;» κι όμως πίσω από τον φαινομενικά αθώο σωληνάριο προστασίας, μια κουβέντα φουσκώνει και απλώνεται σαν τα σύννεφα που κρύβουν τον ήλιο: Είναι, τελικά, ασφαλές και πόσο ασφαλές είναι το αντηλιακό; 

Η επιστήμη τονίζει πως είναι μέρος της προστασίας. Οι δερματολόγοι επιμένουν πως η χρήση αντηλιακού μειώνει τον κίνδυνο μελανώματος, προστατεύει από τη φωτογήρανση και λειτουργεί σαν ασπίδα απέναντι σε έναν ήλιο που έχει πάψει προ πολλού να είναι αθώος. Όμως, η ίδια η επιστήμη είναι που έχει αρχίσει να θέτει ερωτήματα. Γιατί κάποια συστατικά των αντηλιακών δείχνουν να εισχωρούν στο αίμα και εκεί αρχίζει ο προβληματισμός. 

Τα αντηλιακά χωρίζονται σε δύο βασικές κατηγορίες: εκείνα με φυσικά φίλτρα, όπως το οξείδιο του ψευδαργύρου ή το διοξείδιο του τιτανίου που αντανακλούν τις υπεριώδεις ακτίνες μακριά από την επιδερμίδα και τα χημικά φίλτρα, όπως η oxybenzone, η avobenzone, η octinoxate και άλλες ουσίες που απορροφούν την ηλιακή ακτινοβολία πριν προλάβει να προκαλέσει βλάβη. 

Εδώ ξεκινούν τα δύσκολα. Ο Αμερικανικός Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) δηλώνει καθαρά ότι μόνο τα φυσικά φίλτρα, ψευδάργυρος και τιτάνιο θεωρούνται επίσημα ασφαλή και αποτελεσματικά. Για όλα τα άλλα ζητά περισσότερες αποδείξεις κι αυτό διότι ορισμένα από τα χημικά αυτά φίλτρα απορροφώνται από το δέρμα και ανιχνεύονται στο αίμα, ακόμη και μέρες μετά την εφαρμογή. Το ερώτημα δεν είναι αν απορροφώνται, το κάνουν. Το ερώτημα είναι: τι σημαίνει αυτό; 

Μέχρι στιγμής δεν υπάρχουν σαφείς αποδείξεις ότι τα επίπεδα αυτά προκαλούν βλάβη στον ανθρώπινο οργανισμό. Δεν έχουμε χειροπιαστές ενδείξεις ότι κάποιος έπαθε κακό επειδή έβαζε αντηλιακό. Υπάρχει όμως μία υπόκωφη αμφιβολία που δεν λέει να φύγει. 

Σαν να μην έφτανε αυτό, ήρθαν και οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις να πυκνώσουν τη σκιά. Στις ΗΠΑ και σε άλλα μέρη απαγορεύτηκαν προϊόντα με oxybenzone και octinoxate γιατί βρέθηκαν υπεύθυνα για καταστροφή κοραλλιογενών υφάλων. Το 2021 βρέθηκαν ίχνη βενζολίου, γνωστού καρκινογόνου σε μερικά αντηλιακά, οδηγώντας σε ανακλήσεις και σοβαρές συζητήσεις που έφεραν αναστάτωση. Δεν υπάρχει καπνός χωρίς φωτιά; Ή μήπως μας τύλιξε ο πανικός της πληροφορίας; 

Η αλήθεια, όπως συνήθως βρίσκεται κάπου στη μέση. Ο ήλιος είναι αποδεδειγμένα επικίνδυνος. Ο καρκίνος του δέρματος είναι ο πιο συχνός καρκίνος στον κόσμο. Τα αντηλιακά, όπως και να το κάνουμε, είναι οχυρό. Ίσως όχι τέλειο. Ίσως όχι αλώβητο. Αλλά αναγκαίο. Η σύγχρονη ιατρική κοινότητα συνεχίζει να υποστηρίζει τη χρήση αντηλιακού, ιδίως με δείκτη προστασίας (SPF) 30 και πάνω, με φάσμα προστασίας τόσο από UVA όσο και από UVB ακτίνες. 

Η λύση, λοιπόν, δεν είναι να πετάξουμε το αντηλιακό στη θάλασσα. Είναι να το επιλέγουμε πιο συνειδητά. Να διαβάζουμε τις ετικέτες. Να προτιμάμε φυσικά φίλτρα, αν θέλουμε να αποφύγουμε τα χημικά. Να αποφεύγουμε προϊόντα με oxybenzone και octinoxate, ιδίως αν βρισκόμαστε κοντά σε ευαίσθητα οικοσυστήματα. Να θυμόμαστε ότι το αντηλιακό δεν είναι η μόνη μας άμυνα: φοράμε καπέλο, μένουμε στη σκιά, αποφεύγουμε τον ήλιο τις μεσημεριανές ώρες. 

Το να προστατεύουμε το δέρμα μας δεν είναι πράξη φόβου. Είναι πράξη φροντίδας κι αν πρέπει να διαλέξουμε ανάμεσα στον ήλιο που καίει και στο σωληνάριο που ίσως μάς ανησυχεί, τότε ας διαλέξουμε το σωληνάριο με σύνεση. Όχι τυφλά. Όχι με ψευδαισθήσεις, αλλά με γνώση. 

Γιατί η αλήθεια δεν βρίσκεται ούτε στο «το αντηλιακό είναι δηλητήριο», ούτε στο «βάλε ό,τι να ‘ναι και μην ασχολείσαι». Η αλήθεια όπως κάθε τι σημαντικό, απαιτεί να σταθούμε για λίγο στη μέση του δρόμου, να κοιτάξουμε και δεξιά και αριστερά και μετά να προχωρήσουμε με σύνεση και υπομονή. Ιδανικά στη σκιά …

*Με στοιχεία από το ΤΙΜΕ. 

 

➪ Ακολουθήστε το OLAFAQ στο Facebook, Bluesky και Instagram.