Για αυτό το καλοκαίρι, λοιπόν, έκλεισα ένα ταπεινό ταξιδάκι στην Ρώμη, γιατί πόσο να αντέξει κανείς την ελληνική πραγματικότητα με τους 43 βαθμούς, τα “ευέλικτα ωράρια” και το Wi-Fi που λιώνει πριν από εσένα. Έκλεισα εισιτήρια, διαμονή και, φυσικά, έστησα ένα πρόχειρο, μα απολύτως φιλόδοξο, πλάνο: από aperitivo σε piazza μέχρι υποχρεωτικές εμφανίσεις σε τουλάχιστον δύο εκθέσεις τέχνης που δεν θα καταλάβω, αλλά σίγουρα κάτι θα ποστάρω.
Κι εκεί, αμέσως μετά τον ενθουσιασμό, ήρθε η κρίση ταυτότητας: τι στο καλό θα φορέσω; Άνοιξα την ντουλάπα και με κοίταξαν πίσω μπλουζάκια που ουρλιάζουν και παντελόνια που φωνάζουν «Μην με πας Ιταλία, θα με προσβάλλουν». Καμία σχέση με το αίσθημα που θα ‘θελα να έχω στην αιώνια πόλη, αυτό το ύφος του “τυχαία κομψή”, “γεννήθηκα με γούστο”, “φωτογραφίζομαι σαν να μην το ήθελα, αλλά πάντα έτοιμη”.
Αλλά φυσικά, δεν είμαι η μόνη. Η ψυχαναγκαστική επιθυμία να φοράμε “το σωστό” στα ταξίδια μας είναι τόσο διαχρονική, που φτάνει πίσω στον 19ο αιώνα, όταν εμφανίστηκε η έννοια της “holiday wardrobe”. Δηλαδή, μαζί με την άμαξα και τις βαλίτσες, οι πρώτοι τουρίστες μετέφεραν και μια πλήρη μεταμόρφωση του εαυτού τους. Γιατί, κακά τα ψέματα: αν δεν αλλάξεις τουλάχιστον δέρμα, τι σόι απόδραση είναι αυτή;
Όπως λέει και η Marta Franceschini του European Fashion Heritage Association (όνομα που μόνο και μόνο σε πείθει ότι ξέρει να δένει μαντίλι): πριν από τα ταξίδια αναψυχής, οι άνθρωποι ταξίδευαν για να δουλέψουν, να προσκυνήσουν ή να πολεμήσουν. Σήμερα; Το προσκύνημα γίνεται στην πόρτα ενός concept store στη Via del Corso, και η μάχη αφορά το ποιος θα βγάλει την πιο “nonchalant” εμφάνιση κάτω από τους 38 βαθμούς.
Εν ολίγοις: δεν ετοιμάζουμε βαλίτσα. Ετοιμάζουμε ρόλο. Κι αν η αισθητική της Ιταλίας είναι σινεμά, εγώ δεν θα είμαι κομπάρσος. Έστω κι αν χρειαστεί να κάψω ό,τι βρίσκεται αυτή τη στιγμή στη ντουλάπα μου.
Σύμφωνα με την Franceschini, η ανάπτυξη της μεσαίας τάξης και η επέκταση των σιδηροδρόμων στην Ευρώπη στα μέσα της δεκαετίας του 1800 σήμαινε ότι τα παραθαλάσσια θέρετρα έγιναν οι πιο πολυσύχναστοι προορισμοί, προκαλώντας την ανάπτυξη των cruise collections που συνδύαζαν την κομψότητα με την άνεση. Ο ζεστός καιρός απαιτούσε ελαφρύτερα υφάσματα όπως το λινό και το μετάξι. Μάλιστα, μετά την περίοδο του μεσοπολέμου, σχεδιαστές όπως η Coco Chanel κανονικοποίησαν ένα πιο χαλαρό στυλ όπως τα casual πλεκτά, τα μαγιό και τα παντελόνια με φαρδιά γραμμή.
«Η οικονομική άνθιση μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, σε συνδυασμό με την έλευση της εμπορικής αεροπορίας, εκδημοκράτισε περαιτέρω τα ταξίδια», πρόσθεσε η Franceschini. «Από τη δεκαετία του 1950 έως τη δεκαετία του ’70, τα ρούχα αναψυχής εξελίχθηκαν σε ένα ξεχωριστό είδος: Τα παντελόνια κάπρι, τα καφτάνια και οι cruise συλλογές έγιναν βασικά είδη».
Η τάση των ανθρώπων να οικειοποιούνται έναν διαφορετικό ενδυματολογικό χαρακτήρα κατά τη διάρκεια των διακοπών τους ονομάζεται «ενδυματολογική μιμητική». Ο καθένας συλλέγει εμπειρίες και επιθυμίες και δημιουργεί ένα είδους καμουφλάζ, το οποίο του χαρίζει απλόχερα το αίσθημα του ανήκειν σε μια μη οικεία περιοχή. Ένα τέτοιο παράδειγμα είναι τα πουά φορέματα και τα capri παντελόνια για ένα ταξίδι στην Ιταλία.
Και μην νομίζεις ότι φταίει μόνο η πολιτισμική ταύτιση με την la dolce vita. Έχει παίξει τον ρόλο του κι ένας άλλος παγκόσμιος θεσμός: το Instagram. Εκεί, όπου η πραγματικότητα έχει περάσει από οχτώ φίλτρα, έχει φορέσει σετάκι σε παλέτα «Αιγαιοπελαγίτικο λυκόφως» και κρατάει cocktail με βάση το ροζ πιπέρι, πάντα σε boomerang.
Influencers, celebrities και κάθε λογής αλαφροΐσκιωτοι της ψηφιακής ματαιότητας, ανεβάζουν καθημερινά φωτογραφίες από εξωτικούς προορισμούς με χαμόγελο τύπου “είμαι ξυπόλητη στην άμμο αλλά το μαγιό μου κάνει όσο το ενοίκιο σου”. Κάθε post κι ένα κεφάλαιο στη μεγάλη βιβλιοθήκη του FOMO. Κάθε outfit κι ένας λόγος να αναθεωρήσεις τη σχέση σου με τα ρούχα, την αυτοεκτίμηση και το σώμα σου.
Γιατί πλέον δεν πας απλώς διακοπές. Πρωταγωνιστείς σε μια σειρά διακοπών που μεταδίδεται live στους followers σου. Κι αν δεν έχεις outfit για κάθε ώρα της μέρας, καλύτερα να μην πας καθόλου. Τι να κάνεις άλλωστε σε ένα νησί αν δεν μπορείς να φωτογραφηθείς σαν να σε έβγαλε ο Helmut Newton για καμπάνια resort wear;
Αυτό, λοιπόν, το προϊόν δημιουργεί προσδοκίες και απαιτήσεις, αλλάζοντας ολοκληρωτικά τους στιλιστικούς κώδικες του καθενός. Αν δεις φωτογραφίες από το ταξίδι κάποιου influencer θα διαπιστώσεις ότι όλα είναι τόσο καλά μελετημένα που μοιάζουν να έχουν βγει από το εξώφυλλο κάποιου περιοδικού. Με λίγα λόγια σου λένε ότι αν δεν έχεις το τέλειο outfit δεν μπορείς να απολαύσεις πραγματικά τις διακοπές σου.
Και κάπως έτσι φτάνουμε στο πικρό φινάλε: όχι, δεν φωτογραφίζουμε πια για να θυμόμαστε. Φωτογραφίζουμε για να φανούμε. Δεν απαθανατίζουμε στιγμές, απαθανατίζουμε εκδοχές του εαυτού μας που θα πάρουν καρδούλες. Δεν ψάχνουμε το φως — ψάχνουμε το like. Και δεν κοιτάμε πια το τοπίο απέναντι, αλλά την κάμερα που το καδράρει με εμάς μέσα.
Δυστυχώς, η απόλυτη απόδειξη είναι αυτή: εκεί που κάποτε διαλέγαμε ρούχα για να αισθανθούμε άνετα ή όμορφα, τώρα τα διαλέγουμε για να αποδώσουν καλά στο feed. Δεν θυμόμαστε πού πήγαμε, αλλά θυμόμαστε πόσα reactions πήρε το φόρεμα που φορέσαμε εκεί.
Κι αν αυτό δεν είναι ένα σχόλιο πάνω στη σύγχρονη κατάθλιψη που βαφτίσαμε lifestyle, τότε τι είναι;
➪ Ακολουθήστε το OLAFAQ στο Facebook, Bluesky και Instagram.
Για αυτό το καλοκαίρι, λοιπόν, έκλεισα ένα ταπεινό ταξιδάκι στην Ρώμη, γιατί πόσο να αντέξει κανείς την ελληνική πραγματικότητα με τους 43 βαθμούς, τα “ευέλικτα ωράρια” και το Wi-Fi που λιώνει πριν από εσένα. Έκλεισα εισιτήρια, διαμονή και, φυσικά, έστησα ένα πρόχειρο, μα απολύτως φιλόδοξο, πλάνο: από aperitivo σε piazza μέχρι υποχρεωτικές εμφανίσεις σε τουλάχιστον δύο εκθέσεις τέχνης που δεν θα καταλάβω, αλλά σίγουρα κάτι θα ποστάρω.
Κι εκεί, αμέσως μετά τον ενθουσιασμό, ήρθε η κρίση ταυτότητας: τι στο καλό θα φορέσω; Άνοιξα την ντουλάπα και με κοίταξαν πίσω μπλουζάκια που ουρλιάζουν και παντελόνια που φωνάζουν «Μην με πας Ιταλία, θα με προσβάλλουν». Καμία σχέση με το αίσθημα που θα ‘θελα να έχω στην αιώνια πόλη, αυτό το ύφος του “τυχαία κομψή”, “γεννήθηκα με γούστο”, “φωτογραφίζομαι σαν να μην το ήθελα, αλλά πάντα έτοιμη”.
Αλλά φυσικά, δεν είμαι η μόνη. Η ψυχαναγκαστική επιθυμία να φοράμε “το σωστό” στα ταξίδια μας είναι τόσο διαχρονική, που φτάνει πίσω στον 19ο αιώνα, όταν εμφανίστηκε η έννοια της “holiday wardrobe”. Δηλαδή, μαζί με την άμαξα και τις βαλίτσες, οι πρώτοι τουρίστες μετέφεραν και μια πλήρη μεταμόρφωση του εαυτού τους. Γιατί, κακά τα ψέματα: αν δεν αλλάξεις τουλάχιστον δέρμα, τι σόι απόδραση είναι αυτή;
Όπως λέει και η Marta Franceschini του European Fashion Heritage Association (όνομα που μόνο και μόνο σε πείθει ότι ξέρει να δένει μαντίλι): πριν από τα ταξίδια αναψυχής, οι άνθρωποι ταξίδευαν για να δουλέψουν, να προσκυνήσουν ή να πολεμήσουν. Σήμερα; Το προσκύνημα γίνεται στην πόρτα ενός concept store στη Via del Corso, και η μάχη αφορά το ποιος θα βγάλει την πιο “nonchalant” εμφάνιση κάτω από τους 38 βαθμούς.
Εν ολίγοις: δεν ετοιμάζουμε βαλίτσα. Ετοιμάζουμε ρόλο. Κι αν η αισθητική της Ιταλίας είναι σινεμά, εγώ δεν θα είμαι κομπάρσος. Έστω κι αν χρειαστεί να κάψω ό,τι βρίσκεται αυτή τη στιγμή στη ντουλάπα μου.
Σύμφωνα με την Franceschini, η ανάπτυξη της μεσαίας τάξης και η επέκταση των σιδηροδρόμων στην Ευρώπη στα μέσα της δεκαετίας του 1800 σήμαινε ότι τα παραθαλάσσια θέρετρα έγιναν οι πιο πολυσύχναστοι προορισμοί, προκαλώντας την ανάπτυξη των cruise collections που συνδύαζαν την κομψότητα με την άνεση. Ο ζεστός καιρός απαιτούσε ελαφρύτερα υφάσματα όπως το λινό και το μετάξι. Μάλιστα, μετά την περίοδο του μεσοπολέμου, σχεδιαστές όπως η Coco Chanel κανονικοποίησαν ένα πιο χαλαρό στυλ όπως τα casual πλεκτά, τα μαγιό και τα παντελόνια με φαρδιά γραμμή.
«Η οικονομική άνθιση μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, σε συνδυασμό με την έλευση της εμπορικής αεροπορίας, εκδημοκράτισε περαιτέρω τα ταξίδια», πρόσθεσε η Franceschini. «Από τη δεκαετία του 1950 έως τη δεκαετία του ’70, τα ρούχα αναψυχής εξελίχθηκαν σε ένα ξεχωριστό είδος: Τα παντελόνια κάπρι, τα καφτάνια και οι cruise συλλογές έγιναν βασικά είδη».
Η τάση των ανθρώπων να οικειοποιούνται έναν διαφορετικό ενδυματολογικό χαρακτήρα κατά τη διάρκεια των διακοπών τους ονομάζεται «ενδυματολογική μιμητική». Ο καθένας συλλέγει εμπειρίες και επιθυμίες και δημιουργεί ένα είδους καμουφλάζ, το οποίο του χαρίζει απλόχερα το αίσθημα του ανήκειν σε μια μη οικεία περιοχή. Ένα τέτοιο παράδειγμα είναι τα πουά φορέματα και τα capri παντελόνια για ένα ταξίδι στην Ιταλία.
Και μην νομίζεις ότι φταίει μόνο η πολιτισμική ταύτιση με την la dolce vita. Έχει παίξει τον ρόλο του κι ένας άλλος παγκόσμιος θεσμός: το Instagram. Εκεί, όπου η πραγματικότητα έχει περάσει από οχτώ φίλτρα, έχει φορέσει σετάκι σε παλέτα «Αιγαιοπελαγίτικο λυκόφως» και κρατάει cocktail με βάση το ροζ πιπέρι, πάντα σε boomerang.
Influencers, celebrities και κάθε λογής αλαφροΐσκιωτοι της ψηφιακής ματαιότητας, ανεβάζουν καθημερινά φωτογραφίες από εξωτικούς προορισμούς με χαμόγελο τύπου “είμαι ξυπόλητη στην άμμο αλλά το μαγιό μου κάνει όσο το ενοίκιο σου”. Κάθε post κι ένα κεφάλαιο στη μεγάλη βιβλιοθήκη του FOMO. Κάθε outfit κι ένας λόγος να αναθεωρήσεις τη σχέση σου με τα ρούχα, την αυτοεκτίμηση και το σώμα σου.
Γιατί πλέον δεν πας απλώς διακοπές. Πρωταγωνιστείς σε μια σειρά διακοπών που μεταδίδεται live στους followers σου. Κι αν δεν έχεις outfit για κάθε ώρα της μέρας, καλύτερα να μην πας καθόλου. Τι να κάνεις άλλωστε σε ένα νησί αν δεν μπορείς να φωτογραφηθείς σαν να σε έβγαλε ο Helmut Newton για καμπάνια resort wear;
Αυτό, λοιπόν, το προϊόν δημιουργεί προσδοκίες και απαιτήσεις, αλλάζοντας ολοκληρωτικά τους στιλιστικούς κώδικες του καθενός. Αν δεις φωτογραφίες από το ταξίδι κάποιου influencer θα διαπιστώσεις ότι όλα είναι τόσο καλά μελετημένα που μοιάζουν να έχουν βγει από το εξώφυλλο κάποιου περιοδικού. Με λίγα λόγια σου λένε ότι αν δεν έχεις το τέλειο outfit δεν μπορείς να απολαύσεις πραγματικά τις διακοπές σου.
Και κάπως έτσι φτάνουμε στο πικρό φινάλε: όχι, δεν φωτογραφίζουμε πια για να θυμόμαστε. Φωτογραφίζουμε για να φανούμε. Δεν απαθανατίζουμε στιγμές, απαθανατίζουμε εκδοχές του εαυτού μας που θα πάρουν καρδούλες. Δεν ψάχνουμε το φως — ψάχνουμε το like. Και δεν κοιτάμε πια το τοπίο απέναντι, αλλά την κάμερα που το καδράρει με εμάς μέσα.
Δυστυχώς, η απόλυτη απόδειξη είναι αυτή: εκεί που κάποτε διαλέγαμε ρούχα για να αισθανθούμε άνετα ή όμορφα, τώρα τα διαλέγουμε για να αποδώσουν καλά στο feed. Δεν θυμόμαστε πού πήγαμε, αλλά θυμόμαστε πόσα reactions πήρε το φόρεμα που φορέσαμε εκεί.
Κι αν αυτό δεν είναι ένα σχόλιο πάνω στη σύγχρονη κατάθλιψη που βαφτίσαμε lifestyle, τότε τι είναι;
➪ Ακολουθήστε το OLAFAQ στο Facebook, Bluesky και Instagram.
