Τον τελευταίο αιώνα, στην αγορά του καφέ κυριαρχούν δύο είδη: Η ποικιλία Arabica που κατέχει το 55% της παγκόσμιας παραγωγής και η Robusta με το 45% αντίστοιχα. Οι ακριβότεροι, γλυκύτεροι κόκκοι Arabica χρησιμοποιούνται συνήθως σε πιο mainstream ροφήματα έναντι των πιο πικρών κόκκων Robusta, οι οποίοι περιέχουν διπλάσια καφεΐνη. Καθώς όμως το κλίμα αλλάζει, ένα σπάνιο είδος θα μπορούσε να ωθήσει αυτά τα δύο βασικά είδη στη μειοψηφία.
Όπως περιγράφει μια ομάδα φυτικών επιστημόνων από το Ηνωμένο Βασίλειο και την Ουγκάντα σε σχόλιο που δημοσιεύθηκε την Πέμπτη στο Nature Plants, η Coffea liberica, πιο απλά γνωστή ως Liberica, δεν ήταν πάντα στην αφάνεια που βρίσκεται σήμερα. Στην αυγή του 20ού αιώνα, ήταν το δεύτερο πιο εμπορεύσιμο είδος, πίσω από τη πάντα δημοφιλής Arabica. Στιβαρή και υψηλής απόδοσης, με αντοχή σε παράσιτα και ασθένειες, καθώς και ικανότητα να ανέχεται τις θερμότερες θερμοκρασίες, η Liberica άκμασε, ιδιαίτερα στη νότια Ασία.
Είχε όμως ένα μειονέκτημα που οδήγησε στην παρακμή της: δεν είχε πολύ καλή γεύση.
«Τα γευστικά προβλήματα και η χαμηλή ποιότητα ήταν σε μεγάλο βαθμό αποτέλεσμα των δυσκολιών στη διαλογή της, λόγω του μεγάλου μεγέθους του καρπού, της παχιάς σκληρής φλούδας του και του παχύρρευστου πολτού», έγραψαν οι επιστήμονες της έρευνας.
Αλλά τώρα, υποστηρίζουν πως ένα σύνολο παραγόντων θα μπορούσε να φέρει πίσω τον καφέ Liberica. Οι μέθοδοι επεξεργασίας έχουν βελτιωθεί κατά πολύ τον τελευταίο αιώνα, η κλιματική αλλαγή αυξάνει τις θερμοκρασίες παγκοσμίως – αναγκάζοντας τους καλλιεργητές Arabica να μεταφερθούν σε μεγαλύτερα υψόμετρα), και μια νέα ποικιλία Liberica που ονομάζεται Excelsa έχει έρθει στο προσκήνιο, η οποία διατηρεί τα βασικά χαρακτηριστικά του είδους, ενώ έχει πολύ καλύτερη γεύση.
Όπως περιγράφουν οι ερευνητές, ο Excelsa είναι ένας «ήπιος, απαλός, ευχάριστος καφές με χαμηλή έως μέτρια οξύτητα και χαμηλής έντασης πικράδα. Οι γευστικές νότες περιλαμβάνουν ίνες κακάο, φυστικοβούτυρο, αποξηραμένα φρούτα, ζάχαρη Demerara και σιρόπι σφενδάμου». Επιπλέον, η περιεκτικότητα σε καφεΐνη και το μέγεθος των κόκκων του Excelsa είναι παρόμοια με αυτά του Arabica.
Ο καφές Excelsa γνωρίζει ήδη ταχεία διάδοση στην Ουγκάντα, όπου περισσότερες από 200 φάρμες πλέον τον καλλιεργούν. Το είδος αντικαθιστά κυρίως τη Robusta, η οποία προσελκύει χαμηλότερη τιμή σε σύγκριση με την Arabica και είναι όλο και πιο ευάλωτη σε παράσιτα, ασθένειες και ξηρασία.
Παρόλο που ο Excelsa πολλαπλασιάζεται, έχει πολύ δρόμο να διανύσει μέχρι να πλησιάσει και να εκθρονίσει είτε τον καφέ Arabica είτε τον καφέ Robusta. Σε αντίθεση με αυτά τα είδη, δεν διαθέτει ακόμη μια δική του αγορά/σειρά προϊόντων. Επιπλέον, ο Excelsa αναπτύσσεται ως δέντρο και όχι ως θάμνος, φτάνοντας σε ύψος τα 15 μέτρα, απαιτώντας περισσότερη εργασία για τη διαχείρισή του και αυξάνοντας έτσι το κόστος.
Ωστόσο, η κλιματική αλλαγή θα μπορούσε να αλλάξει ριζικά την κατάσταση υπέρ της Excelsa. Μια μελέτη που δημοσιεύθηκε στις αρχές του έτους προέβλεψε ότι η άνοδος της θερμοκρασίας θα μειώσει την έκταση που είναι κατάλληλη για την καλλιέργεια καφέ κατά 50% έως το 2050. Οι επηρεαζόμενοι καλλιεργητές, που βρίσκονται κυρίως στη Βραζιλία, το Βιετνάμ, την Ινδονησία και την Κολομβία, θα πρέπει είτε να μετακινηθούν σταδιακά είτε να καλλιεργήσουν κάτι διαφορετικό. Η γενετική τροποποίηση του καφέ Arabica θα μπορούσε να είναι μια λύση, αλλά και η φύτευση Liberica, ιδιαίτερα της ποικιλίας Excelsa.
«Η Liberica προσφέρει τη δυνατότητα να καλλιεργηθεί εμπορικά βιώσιμος και ίσως υψηλής αξίας καφές σε πολύ θερμότερες συνθήκες (και σε χαμηλότερα υψόμετρα) από την Arabica, και μπορεί να προσφέρει βελτιωμένη κλιματική ανθεκτικότητα σε σχέση με τη Robusta», γράφουν οι ερευνητές. «Τελικά, η κλίμακα της υιοθέτησης της Liberica (συμπεριλαμβανομένης της Excelsa) θα εξαρτηθεί από την κλίμακα της ζήτησης, η οποία θα περιλαμβάνει τη ζήτηση από τους καταναλωτές αλλά και από τον τομέα του καφέ στο σύνολό του».
Πηγή: Big Think
