Αυτό είναι ένα κείμενο για το καλό φαγητό (που πρέπει να συζητήσουμε από την αρχή τι είναι), ένα κείμενο για τα χέρια (τα δικά μας και των αγαπημένων μας), ένα κείμενο που αν δεν ήταν η δημοσιογράφος Ισαβέλλα Ζαμπετάκη δεν θα μπορούσε ποτέ να γραφτεί.

Όλα ξεκίνησαν από μια λινοστρωμένη ροτόντα στο λατρευτό εστιατόριο του Κεραμεικού, το Aleria, ένα μεσημέρι. Έξω στον δρόμο, η ζωή μαίνεται και μέσα, στον πρώτο όροφο του εστιατορίου μερικοί άνθρωποι ακούν την Ισαβέλλα να αφηγείται ιστορίες και να σερβίρει λάδι σε ποτήρια, αλάτι σε ζουμερές πορτοκαλόφετες και να σπάει χαρούπια στα δύο.

Αλλά, για όλα ευθύνεται η «Χειροποίητη Κρήτη»

Η «Χειροποίητη Κρήτη», ένα concept book της ταξιδιωτικής δημοσιογράφου Ισαβέλλας Ζαμπετάκη, πραγματεύεται την έννοια του αυθεντικού μέσα από κείμενα και εικόνες του Γιώργου Αναστασάκη. Ο δίγλωσσος περιηγητικός τόμος παρουσιάζει 26 τέχνες καθώς και τέσσερις διαδρομές σε σημεία του νησιού όπου μπορεί κανείς να διακρίνει το στοιχείο του χειροποίητου στο σήμερα και στο χθες: από τους αμπελώνες και τα λαξευτά πατητήρια του Ηρακλείου, μέχρι τα οροπέδια και τους ανεμόμυλους του Λασιθίου. Και από τους καλλιτέχνες και τους βοσκούς των Ανωγείων, μέχρι τις φάμπρικες ελαιολάδου και τα ενετικά υπέρθυρα των χωριών του Αποκόρωνα. Οι τέχνες και οι τόποι που παρουσιάζονται στην πρωτότυπη αυτή περιηγητική έκδοση έχουν στόχο να εμπνεύσουν τον αναγνώστη να αναζητήσει τους πολλούς χειροποίητους θησαυρούς του νησιού.

Η δημοσιογράφος γύρισε ολόκληρη την Κρήτη για να μπορέσει να ζήσει αυτήν την εμπειρία και ,επειδή δεν της αρκεί η απλή της καταγραφή και απεικόνιση στο concept book, σκέφτηκε να την αφηγηθεί, έστω κατά μέρος, μέσω του Herbs in her Pockets. Τι είναι αυτό; Μια βιωματική εμπειρία που θα παρέχεται σε επιλεγμένα σημεία (ξενοδοχεία, εστιατόρια κτλ), ενώ η ίδια θεματική παρουσιάζεται με τη μορφή ομιλίας σε διεθνή συνέδρια που αφορούν τη γαστρονομία, τη βιωσιμότητα και την ευεξία. Πλέον, η εμπειρία είναι επισήμως διαθέσιμη προς απόλαυση στο κοινό. Πού; Στο εστιατόριο Aleria, φυσικά, με την συνοδεία 4-course dinner και wine-pairing και με κόστος 200 ευρώ/άτομο.

Η Ισαβέλλα μάς διηγείται την ιστορία πίσω από κάθε υλικό που έχει στο καλάθι της, καλώντας μας να το μυρίσουμε, να το αγγίξουμε και να το γευτούμε. Μας καλεί, ουσιαστικά, σε μια απανεφεύρεση της έννοιας Φαγητό και, ακόμα περισσότερο, της έννοιας καλό φαγητό. Οι πρώτες ύλες συλλέγονται και παράγονται με πάθος, με κόπο και αφοσίωση. Το τυρί, τα ζαρζαβατικά, το λάδι, το αλάτι δεν είναι γεμίσματα συσκευασιών στο σούπερ μάρκετ, αλλά παράγωγα της γης και της δουλειάς των ανθρώπων που μοχθούν για αυτήν και σε αυτήν. Η εμπειρία ξεκινά με τα μυρωδικά και τα βότανα -συσκευασμένα σε πουγκάκια, φτιαγμένα στον αργαλειό στον Ζαρό- που γυρίζουν στο τραπέζι, ώστε ναμυρίσουμε τα αρώματα που σε λίγο θα καταλήξουν στην κούπα τους. Η Ισαβέλλα μάς μιλά για τον αλάδανο και τα χαρούπια, τα οποία έχει φέρει να γευτούμε σε 3 διαφορετικές εκδοχές: παξιμάδια και οι βέροι, πραγματικοί καρποί όπως τους έκοψε η ίδια από το δέντρο. «Η γεύση του καρπού που τρως κάτω από το δέντρο από το οποίο τον έχεις κόψει δεν συγκρίνεται», μας λέει.

Σειρά έχει το εξαιρετικό, παρθένο ελαιόλαδο και η Ισαβέλλα μάς προσφέρει δύο διαφορετικά: ένα από κορωνέικη ελιά και ένα από τσουνάτη. Τα δοκιμάζουμε σκέτα, από το ποτήρι, βουτάμε τοματίνι, ραντίζουμε το ψωμία από ζέα, αλλά κυρίως απολαμβάνουμε την γεύση του πορτοκαλιού με χοντρό αλάτι και λάδι. Κάθε ένα από τα δύο ελαιόλαδα οδηγεί σε διαφορετικό γευστικό αποτέλεσμα. Φάγαμε και μαύρη σοκολάτα με σύκο και μέλι, ραντισμένη επίσης με λίγο λάδι και ο ουρανίσκος έκανε γιορτή.

Η Ισαβέλλα μοιράζεται μαζί μας την εμπειρία της με τον κύριο Σήφη στα Σφακιά, τον οποίο ακολούθησε ένα χάραμα για να παρακολουθήσει πώς τυροκομεί. Επισκέφθηκε μαζί του, μέσα από μια σιωπηλή διαδρομή προς το ορεινό μιτάτο, τα κατσίκια του και μπήκε στον σκιερό, δροσερό χώρο όπου φυλάσσονται τα κεφάλια της γραβιέρας. Ξημέρωσε για καλά όταν ο κύριος Σήφης έβγαλε ένα ολόκληρο κεφάλι τυρί και το απίθωσε στο τραπέζι μπροστά της, έξω στην ύπαιθρο, με όλα τα συναρπαστικά αρώματα της φύσης τριγύρω, με μια κίνηση από φυσικού της ιεροτελεστική. «Όπως μόνο άνθρωποι σαν τον κύριο Σήφη μπορούν να κάνουν». Ο άνθρωπος αυτός που δεν είχα βγάλει άχνα σχεδόν σε όλη την διαδρομή και μετά στην διαδικασία του ανακατέματος του γάλακτος («το λένε τυρί, γιατί είναι τυραννία να το φτιάχνεις»), άνοιξε το στόμα του και είπε:

«Είναι δύσκολη η ζωή, αλλά τα καταφέρνουμε. Δόξα το Θεό, δόξα τα χέρια μου».

Συγκινηθήκαμε βαθιά. Κι η Ισαβέλλα, δηλαδή, συγκινήθηκε κι ας την έχει πει αυτή την ιστορία κάμποσες φορές. Δεν θα μπορέσω ποτέ να δω γραβιέρα και να μην σκεφτώ αυτή την αφήγηση, αυτές τις σημαντικές, ιερές κουβέντες. Το φαγητό που τρώμε μηχανικά, για να βγάλουμε τη μέρα, έχει ιστορία, έχει προέλευση. Και όταν κάτι μάς φαίνεται ακριβό και προτιμάμε, για μερικά ευρώ πιο κάτω, ένα τυποποιημένο ή αμφιβόλου προέλευσης, μοιάζει να γυρνάμε την πλάτη στον μόχθο ανθρώπων όπως ο κύριος Σήφης. Μοιάζει να υποτιμάμε την θεϊκή δύναμη που έχουν τα χέρια τους, σκληροτράχηλα, μαθημένα σε κάθε λογής εργασία που, η μια πίσω από την άλλη, δημιουργεί το προϊόν που καταφθάνει στο τραπέζι μας.

Θα ήταν πολύ χρήσιμο να σκέφτονταν τα σχολεία να καλέσουν ανθρώπους όπως η Ισαβέλλα Ζαμπετάκη. Η Ισαβέλλα αποτελεί τον ιδανικό σύνδεσμο ανάμεσα στον αγρότη, παραγωγό, τυροκόμο, μελισσοκόμο και σε ένα νέο παιδί της πόλης, που δεν έχει άμεσα την δυνατότητα να ξημερωθεί πλάι σε ένα μαντρί και ιδίοις όμμασι να παρακολουθήσει διαδικασίες που κρατάνε ώρες. Το γάλα για να πήξει ο κύριος Σήφης και κάθε τυροκόμος χρειάζεται να το ανακατεύει για δύο ώρες. Δ ύ ο ώρες. Τουλάχιστον. Για σκεφτείτε το αυτό…

Στο τέλος της γεμάτης γεύσεις και αφηγήσεις εμπειρίας μας, πήραμε ως δώρο ένα χειροποίητο σαπούνι, το «Fragrant Story», από εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο, που περιέχει Κοτσιφάλι, δίκταμο και κόκκινη άργιλο από την Κρήτη και συνοδεύεται από ένα podcast με τις ιστορίες των τριών παραγωγών που συνεργάστηκαν για να δημιουργηθεί.

Ανανεώνουμε το ραντεβού στην Aleria για περισσότερη νοστιμιά και συγκίνηση. Ισαβέλλα, το Olafaq σε ευχαριστεί για την πρόσκληση, θα μείνει αξέχαστο αυτό το μεσημέρι με γεύση λαδιού, αλατιού και αγάπης.