Φαίνεται πως ο ασκός του Αιόλου για το «πράσινο ξέπλυμα» της μόδας, ξεκίνησε με εκείνη τη μήνυση της Chelsea Commodore κατά της H&M που κατατέθηκε στο ομοσπονδιακό δικαστήριο της Νέας Υόρκης τον Ιούλιο, και αφορούσε τις ψευδές διαφημίσεις του σουηδικού brand, σχετικά με τη βιωσιμότητα των ρούχων της και πιο συγκεκριμένα, την σειρά “Conscious”.
Τώρα, οι εξελίξεις που αφορούν συνολικά το θέμα του “greenwashing” έρχονται απ’ την Ολλανδία, αφού η H&M και η Decathlon, κινούνται προς την κατάργηση των ετικετών βιωσιμότητας απ’ τα προϊόντα τους.
Στα τέλη του 2021, η ACM, δηλαδή η Αρχή Καταναλωτικών Αγορών της χώρας, είχε ξεκινήσει να εξετάζει κατά πόσον οι περιγραφές που χρησιμοποιούν οι μεγάλες εταιρείες ρουχισμού και μόδας στα προϊόντα τους, γίνονται εύκολα κατανοητές απ’ τους καταναλωτές και ταυτόχρονα, αν αυτές οι ετικέτες βιωσιμότητας υποστηρίζονται από αξιόπιστα στοιχεία.
Η έρευνα της ACM ανέδειξε περιπτώσεις, όπου οι καταναλωτές δεν είχαν καμία διαθέσιμη πληροφορία σχετικά με το γιατί τα προϊόντα αυτά εντάσσονται σε eco κατηγορίες, όπως επίσης, ότι δεν υπήρχαν τα ποσοστά χρήσης βιολογικών ή ανακυκλωμένων υλικών για την παραγωγή τους. Το συμπέρασμα της ACM ήταν πως οι εταιρείες «θα έπρεπε να είχαν ενημερώσει τους καταναλωτές με μεγαλύτερη σαφήνεια για τις πτυχές της βιωσιμότητας των προϊόντων τους». Ωστόσο, δεν επέβαλε κάποιο πρόστιμο, ούτε κινήθηκε νομικά εναντίον τους προκειμένου να αλλάξουν τις ετικέτες τους.
Παρόλα αυτά, η H&M και η Decathlon – προφανώς κοιτάζοντας «μπροστά», συνειδητοποιώντας πως ο κλοιός σφίγγει γύρω τους – προχώρησαν εθελοντικά στην συμφωνία που αναφέρθηκε παραπάνω.
Επιπλέον, συμφώνησαν να κάνουν φιλανθρωπικές δωρεές σε πρότζεκτ που αφορούν τη βελτίωση της περιβαλλοντικής βιωσιμότητας στην «αλυσίδα της μόδας». Η H&M δεσμεύτηκε για 500.000 ευρώ και η Decathlon για 400.00 λίρες.
Στο Ηνωμένο Βασίλειο, η CMA (Αρχή Ανταγωνισμού και Αγορών), ανέφερε πρόσφατα ότι ολοκλήρωσε τη μελέτη της στο μάρκετινγκ και των ετικετών που χρησιμοποιούνται στον τομέα της μόδας, επιλέγοντας τις εταιρείες Asos, George at Asda και Boohoo, ως τις πρώτες που θα ερευνηθούν με βάση τον «Κώδικα Πράσινων Ισχυρισμών» [σ.σ. ένα πλαίσιο ελέγχου της CMA για τους περιβαλλοντικούς ισχυρισμούς των επιχειρήσεων].
Μπορούν όμως οι Αρχές και οι έλεγχοι να περιορίσουν το «πράσινο ξέπλυμα» και να γίνουν ριζικές αλλαγές στον χώρο της μαζικής παραγωγής ρούχων; Άραγε, πόσοι καταναλωτές θα επηρεαστούν απ’ την ανάδειξη του θέματος και πόσοι απ’ την Kourtney Kardashian που θα συνεργαστεί με την Boohoo, ως ο νέος ambassador βιωσιμότητας της εταιρείας;
Τέτοιου είδους συνεργασίες, αυτού του μεγέθους, που συνδυάζει εκατομμύρια followers και τεράστιο budget, είναι χρήσιμες για να αποσπάσουν την προσοχή των καταναλωτών απ’ τα περιβαλλοντικά και ηθικά ζητήματα που αφορούν τον χώρο της μόδας (όχι απαραίτητα αυτόν της υψηλής ραπτικής).
Η Boohoo με την Kardashian, εγκαινιάζουν μια νέα σειρά ρούχων 45 σχεδίων [σ.σ. η Boohoo έχει περίπου 40.000 σχέδια στον κατάλογό της], απ’ τα οποία τα 41 περιέχουν ένα ποσοστό ανακυκλωμένων ινών. Αυτό βέβαια δεν καθιστά τη συλλογή «βιώσιμη», καθώς ο ανακυκλωμένος πολυεστέρας που χρησιμοποιείται, αποβάλλει επιβλαβή μικροπλαστικά όταν πλένεται, και φυσικά, δεν βιοδιασπάται.
Ταυτόχρονα, η ηθική πλευρά του θέματος, αφορά την τεράστια διαφορά μεταξύ της αμοιβής της Kardashian – και όλων των ανάλογων ambassador – με τον μισθό των ανθρώπων που εργάζονται στις γραμμές παραγωγής των ρούχων, αλλά και τις συνθήκες εργασίας τους.
Συγκεκριμένα, η Boohoo υποστηρίζει πως 12 απ’ τα 45 σχέδια της νέας συλλογής της, κατασκευάζονται στο πρόσφατα εγκαινιασμένο εργοστάσιό της στο Ηνωμένο Βασίλειο, το οποίο χαρακτηρίζει ως ένα σύγχρονο κέντρο «αριστείας» για την βρετανική παραγωγή ενδυμάτων. Παράλληλα, αναφέρουν ότι προσφέρουν εξαιρετικές αμοιβές και πακέτα παροχών στους εργαζομένους, ενώ τρέχουν σεμινάρια κατάρτισης και ανάπτυξης των ικανοτήτων τους.
Όμως, το 2020, η Boohoo βρέθηκε στο επίκεντρο μιας έρευνας, που διαπίστωσε ότι οι εργαζόμενοι στο εργοστάσιό της στο Leicester, άμειβε τους υπαλλήλους της με 3,5 λίρες την ώρα [σ.σ. απ’ το 2021, η μέση αμοιβή στο Ηνωμένο Βασίλειο είναι 9,5 λίρες/ώρα] και πως οι συνθήκες εργασίας κατά την διάρκεια της πανδημίας δεν ήταν ασφαλείς. Σύμφωνα με την Vogue, ένας εκπρόσωπος της Boohoo είχε δηλώσει τότε: «Διασφαλίζουμε πως κάθε εργαζόμενός μας στην γραμμή παραγωγής των ενδυμάτων μας, πληρώνεται όπως πρέπει και πάντα σύμφωνα με τις αξίες μας. Παρόλο που δεν έχουμε άλλα εργοστάσια δικά μας, εκτός απ’ αυτό το μικρό στο Leicester, αντιλαμβανόμαστε πλήρως την ευθύνη μας στο να παραμείνουμε σταθεροί στα υψηλά επίπεδα των προτύπων μας».
Η Boohoo σχετικά με το «πράσινο ξέπλυμα» και τη βιωσιμότητα των προϊόντων της, ουσιαστικά, δεν παίρνει κάποια θέση που να διευκρινίζει τις προθέσεις της και αποποιείται των ευθυνών της σχετικά με το περιβαλλοντικό της αποτύπωμα, μέσω φιλοσοφικών δηλώσεων. «Δεν προβάλλουμε κανέναν ισχυρισμό. Στην πραγματικότητα δηλώνουμε ότι δεν έχουμε όλες τις απαντήσεις. Άλλωστε, ποιος τις έχει;», είχε δηλώσει ένας εκπρόσωπος της εταιρείας στη Vogue.
Όσον αφορά την συνεργασία τους με την Kourtney Kardashian, η εταιρεία υποστηρίζει ότι δεν «προβάλλει αξιώσεις» σχετικά με την οικολογική κατεύθυνση που πρέπει να πάρει ο τομέας της «γρήγορης μόδας». Αλλά δύσκολα κάποιος δεν μπορεί να σκεφτεί πως τα οικονομικά οφέλη της λαμπερής συνεργασίας, θα είναι χαμηλότερα απ’ τα περιβαλλοντικά.
Η εταιρεία έχει θέσει ως στόχο να διασφαλίσει ότι όλα τα προϊόντα της θα περιέχουν ανακυκλωμένα ή πιο βιώσιμα υλικά μέχρι το 2025, ενώ μέχρι το 2030, θέλουν όλα τα υλικά τους να είναι βιώσιμης προέλευσης. Ποιες όμως θα είναι αυτές οι πιστοποιήσεις που θα χρησιμοποιήσει η Boohoo για να καταφέρει κάτι τέτοιο, δεν είναι γνωστές, ούτε έχουν δημοσιοποιηθεί.
Ακόμα μια εταιρεία μαζικού ρουχισμού που τραβάει τα βλέμματα επάνω της, η Shein, φέτος αποτιμήθηκε στα 100 δισεκατομμύρια δολάρια και δημοσίευσε την πρώτη της έκθεση βιωσιμότητας.
Είναι όμως εφικτό κολοσσοί όπως η Shein, με περισσότερα από 6.000 σχέδια, να έχουν βιώσιμα προϊόντα και το εργασιακό περιβάλλον τους να είναι ανθρώπινο;
Η Κινέζικη εταιρεία μόδας, τον Ιούνιο, δημιούργησε ένα ταμείο «διευρυμένης ευθύνης», ύψους 50 εκατομμυρίων δολαρίων, με σκοπό να βοηθήσει στην διαχείριση των αποβλήτων από κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα. Αρχικά, δόθηκαν 15 εκατομμύρια δολάρια στο “The OR Foundation”, μια ΜΚΟ που βρίσκεται στην Kantamanto της Γκάνας, όπου εκεί φτάνουν κάθε εβδομάδα 15 εκατομμύρια ρούχα.
Τα αχρείαστα ρούχα του Βορρά, η απόβλητη μόδα του σύγχρονου πολιτισμού, αυτά που επιστρέφουν οι καταναλωτές στις εταιρείες ρουχισμού για «ανακύκλωση» και εκείνα που δεν πουλήθηκαν, καταλήγουν σε διάφορα μέρη της Αφρικής και της Λατινικής Αμερικής, κυρίως σε Γκάνα και Χιλή αντίστοιχα, δημιουργώντας τεράστιους λόφους από μπλούζες, τζιν, μπουφάν, παπούτσια και ότι άλλο μπορούμε να βρούμε στην ντουλάπα μας ή σε ένα κατάστημα λιανικής με ρούχα.
Παρόλο που τα χρήματα αυτά της Shein θα βοηθήσουν την τοπική κοινότητα της Kantamanto, οι άνθρωποί της – και κυρίως νεαρές γυναίκες – θα συνεχίσουν να πληρώνονται με μόλις 3 δολάρια την ημέρα για να τοποθετούν στο κεφάλι τεράστιους όγκους απορριμμάτων (ρούχα δηλαδή) και να τους μεταφέρουν.
Οι φιλανθρωπίες και οι ανάλογες ενέργειες βελτίωσης και υποστήριξης τοπικών κοινωνιών απ’ τις εταιρείες μόδας, δεν είναι τρόπος αντιμετώπισης του μεγάλου προβλήματος των τεράστιων ποσοτήτων ρούχων που παράγουν [σ.σ. οι έρευνες μιλάνε για 150 δισεκατομμύρια ρούχα κάθε χρόνο] και της περιβαλλοντικής ρύπανσης που προκαλούν, αλλά είναι στάχτη στα μάτια. Στα μάτια ενός κόσμου που θαμπώνεται – ίσως και δικαιολογημένα – από διάσημους ambassador, eco ετικέτες και πολύχρωμες καμπάνιες μόδας.
Και όσο ο «πόλεμος» για το την βιωσιμότητα των ρούχων μαίνεται, όλο αυτό, μου θυμίζει ένα το σύνθημα σε πλακάτ που είχα δει, όταν οι Η.Π.Α. εισέβαλαν στο Ιράκ το 2003:
“War for peace is like fucking for virginity”
