Όταν ο αστέρας του τένις Fred Perry λάνσαρε το polo shirt τη δεκαετία του 1950, είχε σαν στόχο να ντύσει τις εμφανίσεις των παικτών στο γήπεδο. Δεν φανταζόταν ότι θα γινόταν μέρος της βρετανικής πολιτιστικής ιστορίας, ότι με την πάροδο των δεκαετιών θα φορούσαν όλοι τις δύο χιαστί δάφνες, από τους mods μέχρι οπαδούς της ska, εκκεντρικούς fashionistas και ποπ σταρ.

«Τόσοι πολλοί άνθρωποι έχουν φορέσει το πουκάμισο Fred Perry», λέει η Dominique Fenn, εμπορική διευθύντρια της εταιρείας. «Όταν πηγαίνεις σε μια συναυλία, για παράδειγμα, δεν είναι μόνο οι άνθρωποι στη σκηνή που το φοράνε, είναι οι roadies, είναι ο τύπος πίσω από το μπαρ, είναι το πλήθος. Τις πρώτες δύο εβδομάδες μου στη Fred Perry, κάναμε μια ζωντανή συναυλία με τους Specials και, ειλικρινά, ένιωσα σαν να είχα ενταχθεί σε μια αίρεση. Ήταν τόσο παράξενο».

Το μπλουζάκι πόλο με το δάφνινο στεφάνι γιορτάζει την 70ή επέτειό του με μια νέα έκθεση, «Fred Perry: A British Icon», στο Design Museum. Όπως αποδεικνύει η έκθεση, αυτή η δημοτικότητα δεν περιορίζεται στις συναυλίες των Specials – ή ακόμη στη μουσική. «Είναι εξίσου πιθανό να δεις έναν καλλιτέχνη του grime να το φοράει, όπως και κάποιον που ασχολείται με την R&B ή την indie μουσική της δεκαετίας του 1960, αλλά και κάποιον που συχνάζει στις κερκίδες των ποδοσφαιρικών γηπέδων» λέει η Liza Betts, λέκτορας στο London College of Fashion, UAL. Η Betts προσθέτει: «Είναι ένα brand που λειτουργεί σε όλες τις γενιές. Ο 80χρονος πατέρας μου το φοράει, όπως και η έφηβη κόρη μου και οι φίλες της».

Ο απλός σχεδιασμός υποκρύπτει την πολύπλοκη ιστορία του polo shirt. «Έχει οικειοποιηθεί και επανα-οικειοποιηθεί και απορριφθεί και οικειοποιηθεί ξανά», λέει η Betts, «και κάθε φορά η μυθολογία του αποκτά μεγαλύτερη έλξη. Σε κάθε γενιά, υιοθετείται από κάποιον που αποτελεί σύμβολο του coolness (Paul Weller, Amy Winehouse, Arctic Monkeys) και μιλάει στην καρδιά ζωηρών ανθρώπων και υιοθετείται εκ νέου».

Δεν ήταν το πρώτο ή το μοναδικό πουκάμισο πόλο με ένα cool λογότυπο – ο Γάλλος τενίστας René Lacoste λάνσαρε τη δική του εκδοχή με το κροκοδειλάκι το 1933 και ο Αμερικανός σχεδιαστής μόδας Ralph Lauren τον ιππέα με το άλογο 1972. Τι έφερε λοιπόν ο Perry, ο τρεις φορές πρωταθλητής του Wimbledon, στο στυλ όταν λάνσαρε τις δάφνες του το 1952;

Πρώτον, στο λογότυπο υπάρχει το σύμβολο της νίκης – «ένα είδος branding που επιτρέπει στον καταναλωτή να επανερμηνεύσει αυτό το νόημα μέσα στη δική του ζωή», λέει η Maria McLintock, επιμελήτρια της έκθεσης – είτε «παίζετε τένις, είτε είστε επικεφαλής ενός φεστιβάλ, είτε παρακολουθείτε μια συναυλία, είτε πηγαίνετε σε μια συνέντευξη για δουλειά».

Οι νίκες του ίδιου του Πέρι – οι οκτώ κατακτήσεις του σε γκραν σλαμ τον καθιστούν τον πιο επιτυχημένο Βρετανό τενίστα όλων των εποχών – ήταν ακόμη πιο εντυπωσιακές δεδομένου ότι ήταν αυτοδίδακτος. Ως γιος ενός εργάτη εργοστασίου στο Στόκπορτ που έγινε βουλευτής των Εργατικών, «δεν προερχόταν από τη μεσαία τάξη ή από πλούσιο περιβάλλον», λέει η Betts, «και παρόλα αυτά κατάφερε να γίνει πολύ επιτυχημένος σε ένα άθλημα που έχει μια πολύ ιδιαίτερη ταξική δυναμική. Υπάρχει μια μυθολογία γύρω από όλο αυτό».

Το γεγονός ότι έβγαινε με αρκετές σταρ του Χόλιγουντ, μεταξύ των οποίων η Marlene Dietrich και η Jean Harlow, δεν βλάπτει το μήνυμα του brand -αντιθέτως.

Ήταν αυτό το πνεύμα «η εργατική τάξη τα κατάφερε», όπως το θέτει η Betts, που άρεσε στους mods της δεκαετίας του 1960. Αυτοί οι νέοι, λευκοί άντρες της εργατικής τάξης φορούσαν το πουκάμισο κουμπωμένο μέχρι πάνω, με στενά τζιν και μπότες, ενώ σύντομα οικειοποιήθηκε από το κίνημα των skinheads, μία παρερμηνεία της δύναμης του brand. «Το polo shirt Fred Perry ταιριάζει απόλυτα με την ανάγκη των mod για μία “στιλπνή ζωή κάτω από δύσκολες συνθήκες» λέει η Betts. «Φαίνεται κομψό και περιποιημένο, αλλά είναι προσιτό, είναι εφικτό».

Η McLintock λέει ότι «έσκαψε και έσκαψε» για να αποκαλύψει πότε οι mods υιοθέτησαν για πρώτη φορά το τοπ: «Το κλαμπ Flamingo στο Soho ήταν στη γωνία, λίγο πιο ‘κει από τα πρώτα κεντρικά γραφεία του Fred Perry. Ο θρύλος λέει ότι μια ομάδα mods εισέβαλε, έκλεψε μερικά μπλουζάκια πόλο και τα μοίρασε στην παρέα της. Και τα υπόλοιπα είναι ιστορία».

Η σύνδεση με την ποδοσφαιρική κουλτούρα ξεκίνησε, σύμφωνα με την McLintock, όταν ένας οπαδός της Γουέστ Χαμ ζήτησε από το κατάστημα αθλητικών ειδών Lillywhites -που διέθετε το λευκό μπλουζάκι- να σχεδιάσει πάνω του με καφέ και μπλε χρώμα. «Τότε ήταν που έγινε καμβάς για πολλαπλούς χρωματικούς συνδυασμούς» εξηγεί.

Φυσικά, μια τέτοια φαινομενικά καθολική απήχηση δεν μπορεί να εγγυηθεί μόνο θετικές επιδοκιμασίες. Τη δεκαετία του 1960, το πόλο Fred Perry είχε κάποιες λιγότερο επιθυμητές συσχετίσεις, όταν ορισμένοι skinheads που το είχαν στην γκαρνταρόμπα τους πέρασαν σε νεοφασιστικές ομάδες όπως το Εθνικό Μέτωπο, και πιο πρόσφατα με βίαιες ακροδεξιές ομάδες όπως οι Proud Boys στη Βόρεια Αμερική.

Το 2020, η Fred Perry απέσυρε το μαύρο και κίτρινο χρώμα – τη στολή που υιοθέτησαν οι Proud Boys – δηλώνοντας δημόσια ότι το brand αντιπροσωπεύει τη «συμμετοχικότητα, τη διαφορετικότητα και την ανεξαρτησία».

Η μάρκα, η οποία εξακολουθεί να έχει έδρα τη Βρετανία, αλλά ανήκει στην Ιαπωνία, αφού ο γιος του Perry, o David, την πούλησε το 1995 (τη χρονιά που πέθανε ο πατέρας του), εργάστηκε σκληρά για να διαφοροποιήσει την εικόνα της «συνεργαζόμενος στενά με μουσικούς για δύο δεκαετίες», λέει η McLintock. Οι συνεργασίες με καλλιτέχνες και σχεδιαστές μόδας έχουν συμπεριλάβει τους Amy Winehouse, Gorillaz, Gwen Stefani, Comme des Garçons, Charles Jeffrey και Raf Simons.

Εβδομήντα χρόνια μετά, τι σημαίνει πλέον το polo shirt Fred Perry; Αποτελεί ακόμη πολιτική δήλωση; «Είναι συνώνυμο της ιδέας της αντίστασης, οπότε για πολλούς θα έχει πολιτική απήχηση», λέει η Betts. «Ωστόσο, δεν σημαίνει τίποτα από μόνη του. Είναι το πλαίσιο της χρήσης του που δημιουργεί το νόημα». Η Betts προειδοποιεί ότι, όπως ακριβώς η μαύρη και κίτρινη εκδοχή έφτασε να αντιπροσωπεύει τον ακροδεξιό εξτρεμισμό, υπάρχει μια «μυστική γλώσσα» κωδικοποιημένη στους διάφορους χρωματικούς συνδυασμούς: «Είναι φορτισμένα σύμβολα που σε συνδέουν με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, κάτι που δεν γνωρίζουν όλοι».

Εν τέλει, αυτό το έξυπνο αλλά ταυτόχρονα καθημερινό τοπ είναι ένας εξαιρετικά προσαρμόσιμος λευκός καμβάς. «Το φοράς για να ξεχωρίζεις, το φοράς για να ταιριάζεις», λέει η Fenn. «Ειλικρινά δεν ξέρω καμία άλλη μάρκα που να το έχει αυτό το εφέ».

Και προσθέτει: «Αν το καλοσκεφτείς, είναι απλώς ένα πουκάμισο πόλο».

 

*Μια νέα έκθεση του Design Museum αναβιώνει την πλούσια πολιτιστική ιστορία του Fred Perry.