Μαγεία σύμφωνα με το λεξικό Collins είναι η ικανότητα να χρησιμοποιείς υπερφυσικές δυνάμεις για να κάνεις αδύνατα πράγματα να συμβούν, όπως να εξαφανίσεις ανθρώπους ή να ελέγξεις τα γεγονότα στη φύση. Εναλλακτικά η μαγεία είναι «η τέχνη και η ικανότητα να εκτελείς μυστηριώδη κόλπα για να διασκεδάσεις τους ανθρώπους, για παράδειγμα κάνοντας πράγματα να φαίνονται και να εξαφανίζονται.» Η μαγεία όπως αναφέρει και το λεξικό είναι τέχνη. Απαιτεί ταλέντο, προσπάθεια, φαντασία και δουλειά για να καταφέρεις να δημιουργήσεις την απαιτούμενη ψευδαίσθηση στο κοινό. Από μικρή ηλικία, η ικανότητα ενός ανθρώπου να εξαφανίζει πράγματα, να μεταμορφώνει άλλα ή να μας κάνει να απορρούμε για την πραγματικότητα μας σαγήνευε και μας προκαλούσε δέος.

Η μαγεία θεωρείται ότι έρχεται κόντρα με την επιστημονική κοινότητα καθώς οι μάγοι παραβιάζουν τους νόμους της φυσικής και αλλάζουν τον κόσμο με τρόπους που οι απλοί άνθρωποι δεν μπορούν. Το μυαλό μας είναι ρυθμισμένο να βλέπει τον κόσμο ως μια αλυσίδα αιτίου και αποτελέσματος και δεν μπορεί να εξηγήσει λογικά την εξαφάνιση ενός λαγού και τη μεταμόρφωση ενός ανθρώπου. Οι μάγοι παρουσιάζουν θεατρικές ψευδαισθήσεις που προφανώς παραβιάζουν τους νόμους των φυσικών επιστημών. Ωστόσο, συχνά χρησιμοποιούν τις αρχές αυτών για να δημιουργήσουν αυτές τις ψευδαισθήσεις. Μία μαγική παράσταση χρησιμοπεί σχεδόν κάθε επιστήμη στην προσπάθειά τους να εκτελέσουν την τέχνη της εξαπάτησης.

Η τέχνη ορίζεται από περιορισμούς. Οι μουσικοί παίζουν ένα μαθηματικά καθορισμένο φάσμα τόνων, οι ηθοποιοί εκφράζουν το φάσμα των ανθρώπινων συναισθημάτων και οι ζωγράφοι έχουν μια παλέτα χρωμάτων. Με αυτά τα δομικά στοιχεία, αυτοί οι καλλιτέχνες μπορούν να δημιουργήσουν σπουδαία έργα τέχνης.

Οι μάγοι έχουν επίσης μια παλέτα από δυνατότητες να δημιουργήσουν την τέχνη τους. Πρώτον, ο αριθμός των μαγικών εφέ που μπορούν να εκτελέσουν περιορίζεται σε περίπου δεκαεπτά κατηγορίες, όπως εξαφανίσεις, αιώρηση, ανάγνωση μυαλού και άλλα φαινομενικά θαύματα. Οι μάγοι εκτελούν αυτά τα κόλπα χρησιμοποιώντας έναν μεγάλο αριθμό τεχνικών που χωρούν όλες σε τέσσερις κατηγορίες.

• Μυστικές ενέργειες (εικόνα)
• Κρυφή μηχανική (τεχνάσματα)
• Ψυχολογία (αποπροσανατολισμός)
• Νόμοι της φύσης (φυσικές και τυπικές επιστήμες)

Η ψυχολογία είναι αρχή σχεδόν σε κάθε μαγικό κόλπο καθώς ο ερμηνευτής χρειάζεται να διαχειρίζεται την προσοχή του θεατή. Η επιστήμη της αντίληψης είναι ένας ιδιαίτερος τομέας της ψυχολογίας που μελετά πώς αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο γύρω μας και πώς ερμηνεύουμε τις πληροφορίες που λαμβάνουμε στις αισθήσεις μας. Ο νους μας είναι επιρρεπής σε λάθη στο πώς αναδομεί τον κόσμο, κάτι που προκαλεί αποπροσανατολισμό και οπτικές ψευδαισθήσεις, που είναι μαγικά κόλπα της ίδιας της φύσης.

Η μαγεία είναι μια μοναδική τέχνη περφόρμανς που μπορεί να μας διδάξει πολλά για το πώς συνδέονται οι άνθρωποι με την πραγματικότητα. Αν και τα μαγικά κόλπα είναι πάντα ένα παιχνίδι εξυπνάδας μεταξύ του θεατή και του ερμηνευτή, ένα υπέροχο μαγικό σόου μεταφέρει ένα πιο βαθύ μήνυμα για τη σχέση μας με τον κόσμο, αποτελεί ουσιαστικά ένα παράθυρο στο ανθρώπινο μυαλό.

Η σχέση μεταξύ επιστήμης και μαγείας είναι επομένως αμφίδρομη

Οι μάγοι χρησιμοποιούν την επιστήμη για να δημιουργήσουν την ψευδαίσθηση της υπερφυσικής μαγείας, ενώ οι επιστήμονες μελετούν τους μάγους και την τέχνη τους για να μάθουν περισσότερα για τον κόσμο γύρω μας ενώ φωτίζει τους πολύπλοκους —και σχεδόν μαγικούς— μηχανισμούς που βρίσκονται κάτω από τις καθημερινές μας δραστηριότητες.

Παρόλο που υπάρχουν εφέ στη μαγεία που είναι τόσο εκπληκτικά όσο και αληθινά, η μεθοδικότητα του καλλιτέχνη βασίζεται στο να εξαπατήσει την αντίληψή μας. Λέγεται συχνά ότι το χέρι είναι πιο γρήγορο από το μάτι. Όμως, σύμφωνα με τον Gustav Kuhn, αυτό δεν είναι αλήθεια: «οι περισσότεροι χειρισμοί πραγματοποιούνται με κανονικό ρυθμό». Ο Kuhn είναι ένας γνωστικός επιστήμονας και ημι-επαγγελματίας μάγος που διευθύνει το εργαστήριο MAGIC  (Mind, Attention and General Illusory Cognition) στο Πανεπιστήμιο του Plymouth, το οποίο είναι αφιερωμένο στη μελέτη της επιστήμης της μαγείας, ή πώς, σύμφωνα με τα λόγια του, «τα περισσότερα μαγικά κόλπα βασίζονται στην εκμετάλλευση εκπληκτικών και ισχυρών γνωστικών λαθών».

Μπορεί να εκπλαγούμε όταν μάθουμε πόσο λίγο από τον κόσμο αντιλαμβανόμαστε πραγματικά, πόσο λίγο μπορούμε να εμπιστευτούμε αυτά που βλέπουμε και θυμόμαστε και πόσο λίγο είμαστε υπεύθυνοι για τις σκέψεις και τις πράξεις μας.

Η μαγεία βασίζεται σε ισχυρές ψυχολογικές ψευδαισθήσεις και οι μάγοι δημιουργούν τα κόλπα τους εκμεταλλευόμενοι τα κενά και τα λάθη στη συνειδητή μας εμπειρία. Για παράδειγμα, οι μάγοι χρησιμοποιούν τον αποπροσανατολισμό για να χειραγωγήσουν αυτό που προσέχετε και αυτό τους επιτρέπει να ελέγχουν τι βλέπετε – και τι χάνετε.

Καθώς μαθαίνουμε περισσότερα για το μυαλό, έχει γίνει φανερό ότι οι περισσότερες από τις εμπειρίες μας είναι μια ψευδαίσθηση. «Από όλες αυτές τις ψευδαισθήσεις, είναι η ψευδαίσθηση της ελεύθερης βούλησης που βρίσκω πιο ανησυχητική. Μας αρέσει η αίσθηση ότι είμαστε υπεύθυνοι των σκέψεων και των πράξεών μας και το να εγκαταλείπουμε την αίσθηση της ελεύθερης βούλησής μας νιώθουμε μάλλον άβολα. Ωστόσο, οι μάγοι έχουν αναπτύξει ισχυρούς τρόπους χειραγώγησης των σκέψεών σας και μπορούν να επηρεάσουν πολλές από τις επιλογές που κάνετε. Για παράδειγμα, ο μάγος μπορεί να σας ζητήσει να επιλέξετε ένα φύλλο από μια τράπουλα και ενώ αισθάνεστε ότι έχετε μια εντελώς ελεύθερη επιλογή, ο μάγος σας έβαλε να επιλέξετε ένα συγκεκριμένο φύλλο. Αυτό είναι γνωστό ως εξαναγκασμός και είναι μια αρχή με την οποία οι μάγοι σας καθοδηγούν κρυφά προς μια προκαθορισμένη επιλογή».

Η μαγεία, σύμφωνα με τον Kuhn  δημιουργεί μια γνωστική σύγκρουση μεταξύ αυτού που πιστεύουμε ότι είναι αληθινό (για παράδειγμα, ένα κουνέλι δεν θα μπορούσε να είναι σε αυτό το καπέλο) και αυτό που βιώνουμε (ένα κουνέλι μόλις βγήκε από αυτό το καπέλο!). Βασιζόμενος στην πιο πρόσφατη ψυχολογική, νευρολογική και φιλοσοφική έρευνα, προτείνει ότι ο αποπροσανατολισμός βρίσκεται στο επίκεντρο όλων των μαγικών τεχνασμάτων και προσφέρει μια επιστημονική θεωρία της εσφαλμένης κατεύθυνσης.

Η μελέτη της ευκολίας με την οποία ένας μάγος μπορεί να χειριστεί τη συνειδητή εμπειρία μας παρέχει ενδιαφέρουσες και, μερικές φορές, ανησυχητικές νέες ιδέες για το ανθρώπινο μυαλό. Οι επιστήμονες, μελετώντας τις αντδράσεις του κόσμου σε ένα μαγικό κόλπο μπορούν να ερευνήσουν μεταξύ άλλων θεμάτων, την ευπιστία μας, την ευκαμψία των αντιληπτικών μας εμπειριών, τη λήθη και την εσφαλμένη μνήμη, την ελεύθερη βούληση και τον έλεγχο του νου και πώς εφαρμόζεται η μαγεία έξω από την ψυχαγωγία, στην προπαγάνδα και τη χειραγώγηση για πολιτικούς και επιχειρηματικούς σκοπούς.

 

➪ Ακολουθήστε το OLAFAQ στο Facebook, Bluesky και Instagram.

 

 

Ακολουθήστε το OLAFAQ
στο Google News