Στη μέση της ερήμου, 12 γυναίκες με μαύρα μεταξωτά φορέματα και κόκκινες μπαλακλάβες στέκονται προσοχή καθώς ένα πορτρέτο του Βλαντιμίρ Πούτιν φλέγεται λίγο πιο δίπλα. Πρόκειται για ένα από τα πιο επαναστατικά τραγούδια των Pussy Riot, με μια αισθητική – αντιπαραθέτοντας τη στρατιωτική επιθετικότητα με την έκδηλη θηλυκότητα – που θυμίζει την πανκ περφόρμανς του 2012 στον Καθεδρικό Ναό του Χριστού Σωτήρος της Μόσχας που τις έκανε παγκοσμίως γνωστές. Αυτή τη φορά, όμως, δε μιλάμε απλώς για μια περφόρμανς. Το κάψιμοτου πορτρέτου ήταν στην πραγματικότητα ένα μαγικό τελετουργικό, σύμφωνα με τις ίδιες, που σκοπό είχε να εξουδετερώσει τον Ρώσο πρόεδρο.

Η συνιδρύτρια των Pussy Riot, Nadya Tolokonnikova διευκρινίζει ότι αυτό δεν είναι μεταφορά. «Νομίζω ότι η μαγεία είναι πραγματική», λέει. «Ελπίζουμε πραγματικά ότι ο Πούτιν θα πεθάνει».

Το 2021, η ρωσική κυβέρνηση χαρακτήρισε την Tolokonnikova ως «ξένη πράκτορα», κατατάσοντάς την ως σημαντικό πολιτικό στόχο και εθνική απειλή. Αυτό ακολουθεί τη φυλάκισή της το 2013 και τις «συνεχείς συλλήψεις» πολλών άλλων ακτιβιστριών των Pussy Riot στα ενδιάμεσα χρόνια. Ωστόσο, η Tolokonnikova αρνείται να υποχωρήσει. Στην πραγματικότητα, η επιρροή των Pussy Riot αυξάνεται εν όψει των επιθετικών κινήσεων του Πούτιν. Παράδειγμα: αυτή την Παρασκευή (27 Ιανουαρίου) η κολεκτίβα ανοίγει την πρώτη της ατομική έκθεση, στο Jeffrey Deitch του Λος Άντζελες, όπου η περφόρανς «Putin’s Ashes» θα παρουσιαστεί για πρώτη φορά στο κοινό μέσα από μια ομώνυμη ταινία.

Για τις Pussy Riot, αυτό σηματοδοτεί μια παράξενη καμπή. Από τη μια πλευρά, η έκθεση θα βοηθήσει να μεταδόσει τα αντιεξουσιαστικά τους μηνύματα σε νέους οπαδούς. Στην έκθεση υπάρχει ένα μεγάλο κόκκινο κουμπί με την ένδειξη «Αυτό το κουμπί εξουδετερώνει τον Βλαντιμίρ Πούτιν». Ένα άλλο γράφει «Αυτό το κουμπί εξουδετερώνει τον σεξισμό». Από την άλλη, έχει ενδιαφέρον να δούμε πώς οι Pussy Riot θα συνδυάσουν την αποδοχή του κοινού με τις αναρχικές και αποκεντρωμένες ρίζες τους. Πώς θα προσαρμόσουν το συγκρουσιακό στοιχείο της τέχνη τους, σε ένα περιβάλλον όπως αυτό μιας γκαλερί στο Λος Άντζελες.

Η Tolokonnikova παραδέχεται ότι υπάρχουν δυσκολίες κατά τη μετάφραση της περφόρμανς σε ένα «ελεγχόμενο περιβάλλον», όπως μια γκαλερί ή ένα μουσείο. «Το όλο θέμα με το performance art έγκειται στο ότι αλληλεπιδράς με το περιβάλλον και [το] περιβάλλον γίνεται ο συνδημιουργός σου», λέει. «Έχω εκπαιδευτεί από το 2007 σε αυτό το είδος τέχνης. Κάνεις μια παράσταση και μετά εμφανίζονται οι μπάτσοι και μετά εμφανίζονται άνθρωποι και αλληλεπιδρούν μαζί σου με τρόπους που δεν μπορείς να προβλέψεις. Και συμβαίνει η μαγεία». Ως αποτέλεσμα αυτής της εκπαίδευσης, αρχικά δυσκολεύτηκε να προσεγγίσει έναν πιο δομημένο τρόπο δημιουργίας. «Ακόμη και ένα βίντεο κλιπ ήταν μια μεγάλη πρόκληση για μένα», λέει. «Είπα: «Τι εννοείς ότι πρέπει να σκεφτώ τα πάντα, κάθε λεπτομέρεια;» Και πού είναι η μαγεία σε αυτό;»

Το στοίχημα, στην περίπτωση της έκθεσης των Pussy Riot, είναι να καταφέρουν να εισαγάγουν μέρος του απρόβλεπτου χαρακτήρα της τέχνης τους στον χώρο της γκαλερί. Το βράδυ των εγκαινίων, οι επισκέπτες θα μπορούν να εισέλθουν μόνο αν φορούν μπαλακλάβα (η Tolokonnikova έχει εκατοντάδες να μοιράσει στην πόρτα, αλλά ενθαρρύνει τους ανθρώπους να φέρουν τη δική τους σε περίπτωση που τελειώσουν). Μόλις μπουν μέσα, θα ακούσουν ένα τραγούδι ειδικά γραμμένο για την έκθεση, το οποίο θα συνοδεύεται από προβολές βίντεο που έχουν σκοπό να μιμηθούν το χάος και τον αυθορμητισμό μιας διαμαρτυρίας στο δρόμο. Σταδιακά, οι προβολές θα δώσουν τη θέση τους στην ταινία Putin’s Ashes, ενώ στο χώρο θα υπάρχει και η στάχτη που συλλέχθηκε από το κάψιμο του πορτρέτου. Τέλος, η βραδιά θα κλείσει με μια πραγματική διαμαρτυρία στον δρόμο εναντίον της ρωσικής κυβέρνησης. «Οι άνθρωποι καλούνται να εκφράσουν τον θυμό τους», λέει η Tolokonnikova. «Τρελαίνομαι».

Τελικά, η έκθεση της γκαλερί είναι «μια διαδικασία μύησης των ανθρώπων στις Pussy Riot», εξηγεί. «Πάντα λέμε ότι ο καθένας μπορεί να είναι μια Pussy Riot. Αν καταλαβαίνεις τον σκοπό της μπαλακλάβας, αν συμφωνείς ότι ο Πούτιν είναι ο πιο επικίνδυνος δικτάτορας στον πλανήτη σήμερα, ακούς τα τραγούδια μας, ορίστε, είσαι κι εσύ ένα μέλος των Pussy Riot.

Μέσα από τις δράσεις τους την περασμένη χρονιά, οι Pussy Riot κατάφερναν να συγκεντρώσει εκατομμύρια για την υποστήριξη της Ουκρανίας από το ξέσπασμα της εισβολής της Ρωσίας, με ένα φιλανθρωπικό ίδρυμα NFT σχεδιασμένο από τον Shepard Fairey να έρχεται παράλληλα με το σόου τους, Putin’s Ashes. Συνέβαλαν επίσης στην ανάπτυξη της συλλογικότητας πέρα ​​των ρωσικών συνόρων, με μια παγκόσμια κοινότητα που συγκεντρώνεται γύρω από κοινές ιδέες για τον φεμινισμό, τα δικαιώματα της LGBTQ+ κοινότητας και την αντιμετώπιση των οικονομικών ανισοτήτων.

«Δεν έχουμε κεντρική επιτροπή, ή οποιοδήποτε είδος οργάνου που να αποφασίζει εάν ένα άτομο είναι μέλος ή όχι. Αυτό είναι πραγματικά κάτι το οργανικό και ευέλικτο», εξηγεί η Tolokonnikova, προσθέτοντας ότι υπάρχει σχεδόν ένας μόνο κανόνας για τη συμμετοχή στο Pussy Riot: «Απλώς πρέπει να μην είσαι μαλάκας».

Τα όνειρα για την δημιουργία μιας τέτοιας κοινότητας χρονολογούνται από την εποχή που η Tolokonnikova σπούδαζε φιλοσοφία στο Κρατικό Πανεπιστήμιο της Μόσχας, και ενισχύθηκαν μόνο όταν στάλθηκε σε εξορία στη Σιβηρία και έγινε ένα παγκοσμίως αναγνωρισμένο πρόσωπο της ρωσικής αντίστασης. Με το Putin’s Ashes, βρήκε έναν νέο τρόπο να στρέψει τη φυλάκισή της εναντίον των απαγωγέων της, εντάσσοντας  δεξιότητες όπως το ράψιμο – που έμαθε κατά τη διάρκεια 12 ωρών χειρωνακτικής εργασίας χωρίς παύση για φαγητό ή ξεκούραση – στην τέχνη της. «Ήταν σημαντικό για μένα να δουλεύω με τα χέρια μου», λέει. «Δουλεύω πάνω στο τραύμα μου από τη φυλακή χρησιμοποιώντας αυτές τις δεξιότητες… Και είναι ένα «άντε γαμήσου» στο σωφρονιστικό σύστημα».

Η εργασία με τα χέρια της συνέβαλε επίσης στην αίσθηση του τελετουργικού όταν έκαιγε το προτρέτο του Πούτιν. «Έπρεπε να είναι κάτι σκόπιμο», λέει, προσθέτοντας ότι όλοι όσοι συμμετείχαν έπρεπε να έχουν έντονα συναισθήματα κατά της κυβέρνησης του Πούτιν και να πιστεύουν πραγματικά ότι πρέπει να απομακρυνθεί από την εξουσία. Ως αποτέλεσμα, πολλές από τις 12 γυναίκες που εμφανίζονται στο έργο τέχνης είναι μετασοβιετικής καταγωγής, συμπεριλαμβανομένων μερικών ανθρώπων που αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν την Ουκρανία λόγω του πολέμου. «Κρατούμε στους ώμους μας, ως άνθρωποι που γεννήθηκαν στη Ρωσία, μια τεράστια συλλογική ντροπή για αυτό που συμβαίνει στην Ουκρανία αυτή τη στιγμή», προσθέτει η Tolokonnikova. «Το να συμμετάσχουν οι Ουκρανοί και να συγκεντρωθούν για να αντιταχθούν στον Πούτιν ήταν πολύ σημαντικό».

Είναι αυτές οι συνδέσεις που κάνουν αυτήν την περφόρμανς ιδιαίτερα μαγική, για την Tolokonnikova; «Όταν μιλάω για μαγεία, μιλώ για αυτό το επιπλέον στρώμα που πρέπει να έχουμε κατά νου όταν σκεφτόμαστε ότι οι άνθρωποι αλληλεπιδρούν, τα έθνη αλληλεπιδρούν ή οι άνθρωποι αλληλεπιδρούν σε μεγάλα μαζικά κινήματα», εξηγεί. «Αυτό αποκαλώ μαγεία: τις διαπροσωπικές μας συνδέσεις ως άνθρωποι που ανήκουν σε αυτό το μεγάλο, οργανικό σώμα».

Είναι μια μαγεία που παρατηρεί η Tolokonnikova σε νεαρούς ακτιβιστές σήμερα, όπως η Γκρέτα Τούνμπεργκ και το κίνημα για το κλίμα που έχει οργανωθεί γύρω της, και την πηγαίνει πίσω στις πανεθνικές διαδηλώσεις κατά του Πούτιν το 2011. «Θα έβγαινα στο δρόμο, προφανώς για να διαμαρτυρηθώ», λέει, «αλλά και για να νιώσω αυτή τη μαγεία του να ανήκεις σε κάτι πολύ μεγαλύτερο από τον εαυτό σου».