Σύμφωνα με τη Βρετανική έκδοση του Wired, η Apple προσπαθεί από το 2017 να κατοχυρώσει το εμπορικό σήμα του μήλου στην Ελβετία, κάνοντας σχετική αίτηση στο Ελβετικό Ινστιτούτο Πνευματικής Ιδιοκτησίας (IPI) για τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας ασπρόμαυρων εικόνων μήλου τύπου Granny Smith. Το 2022, το IPI έκανε εν μέρει δεκτό το αίτημα της Apple, αναφέροντας ότι οι «γενικές εικόνες κοινών αντικειμένων θεωρούνται κοινό κτήμα».
Τώρα, η Apple άσκησε έφεση αλλά, σύμφωνα με το Mashable, η IPI δεν ήταν σε θέση να αποκαλύψει τα στοιχεία του αιτήματός της, δεδομένου ότι η υπόθεση βρίσκεται σε εξέλιξη και απαιτείτα η έγκριση της Apple για να προχωρήσει στην δημοσίευση των στοιχείων.
Αν αυτή η δικαστική μάχη βγάλει νικήτρια την Apple, θα πρόκειται για ένα ιστορικό γεγονός, το οποίο ξεπερνάει κατά πολύ τα όρια της τεχνολογικής βιομηχανίας.
Η Fruit Union Suisse (FUS), την οποία «στόχευσε» η Apple, ιδρύθηκε πριν 111 χρόνια. Στο μεγαλύτερο μέρος της ύπαρξής της είχε ως σήμα της ένα κόκκινο μήλο με λευκό σταυρό (την εθνική σημαία της Ελβετίας). Ωστόσο, ο παλαιότερος και μεγαλύτερος οργανισμός φρουτοκαλλιέργειας της Ελβετίας, ανησυχεί ότι ίσως χρειαστεί να τροποποιήσει το έμβλημά της επειδή η Big Tech εταιρεία επιδιώκει δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας για όλες τις εικόνες μήλων γενικά -όχι μόνο για το δαγκωμένο μήλο, που είναι διάσημο λογότυπο της Apple.
«Δυσκολευόμαστε να το καταλάβουμε αυτό, γιατί δεν προσπαθούν να προστατεύσουν το δαγκωμένο μήλο τους», δήλωσε στο Wired ο Jimmy Mariethoz, διευθυντής της FUS. «Ο στόχος τους εδώ είναι πραγματικά να αποκτήσουν τα δικαιώματα ενός πραγματικού μήλου, το οποίο, για εμάς, είναι κάτι που είναι πραγματικά σχεδόν καθολικό… που θα έπρεπε να είναι ελεύθερο για όλους να το χρησιμοποιούν».
Αν και η περίπτωση αυτή έχει προβληματίσει τους Ελβετούς παραγωγούς φρούτων, αποτελεί μέρος μιας παγκόσμιας τάσης. Η Apple έχει υποβάλει παρόμοια αιτήματα σε δεκάδες φορείς πνευματικής ιδιοκτησίας σε όλο τον κόσμο (Ιαπωνία, Τουρκία, Ισραήλ, Αρμενία), σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Πνευματικής Ιδιοκτησίας (WIPO). Η επιδίωξη της Apple να κατέχει τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας σε κάτι τόσο απλό, όσο ένα φρούτο, αντανακλά τη δυναμική του παγκόσμιου τομέα δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας που ακμάζει, ωθώντας τις εταιρείες να ανταγωνίζονται εμμονικά -πάντα τους μικρότερους- για εμπορικά σήματα που στην πραγματικότητα δεν χρειάζονται.
Ο Mariéthoz λέει ότι η FUS ανησυχεί επειδή «δεν υπάρχει σαφήνεια σχετικά με το ποιες χρήσεις του σχήματος του μήλου θα προσπαθήσει να προστατεύσει η Apple» και επειδή η εταιρεία «είναι πολύ επιθετική» στον τρόπο που αντιμετωπίζει το εμπορικό της σήμα. «Ανησυχούμε ότι οποιαδήποτε οπτική αναπαράσταση ενός μήλου θα μπορούσε ενδεχομένως να επηρεαστεί. Αυτό θα ήταν ένας πολύ, πολύ μεγάλος περιορισμός για εμάς», δήλωσε.
Το Tech Transparency Project, ένα ίδρυμα που μελετά τις Big Tech εταιρείες, ανακάλυψε το 2022 ότι μεταξύ 2019 και 2021, η Apple κατέθεσε περισσότερες ενστάσεις και εφέσεις για εμπορικά σήματα (προσπάθειες επιβολής της πνευματικής της ιδιοκτησίας έναντι άλλων εταιρειών) από ό,τι η Microsoft, το Facebook, η Amazon και η Google μαζί – αυτές οι εταιρείες έχουν επίσης κατοχυρώσει εμπορικά σήματα με φράσεις που περιλαμβάνουν λέξεις όπως “Windows” και “Prime”.
Όμως η Apple δεν είναι η πρώτη φορά που επιδιώκει κάτι τέτοιο στην Ελβετία. Το 2010 η εταιρεία, αξίας τρισεκατομμυρίων δολαρίων, έπεισε έναν μικρό ελβετικό συνεταιρισμό παντοπωλών να συνάψει (εκβιαστική) εξωδικαστική συμφωνία με την οποία θα δήλωνε ότι δεν θα πρόσθετε ποτέ ένα δάγκωμα στο λογότυπό της -ένα κατακόκκινο μήλο μέσα σε ένα καλαθάκι για ψώνια- κάτι που, σύμφωνα με τον τότε πρόεδρο του συνεταιρισμού, «δεν είχε προγραμματιστεί ποτέ».
Η Irene Calboli, καθηγήτρια στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Texas A&M και συνεργάτης στο Πανεπιστήμιο της Γενεύης, λέει ότι στην Ελβετία, όποιος μπορεί να αποδείξει προηγούμενη χρήση ενός λογότυπου καλύπτεται νομικά σε μια πιθανή διαμάχη για την χρήση του ως εμπορικό σήμα. Αυτό σημαίνει ότι μπορεί να είναι δύσκολο για την Apple να επιβάλει το εμπορικό της σήμα σε οργανισμούς που χρησιμοποιούν το μήλο εδώ και δεκαετίες στο λογότυπό τους.
Βέβαια, οι μεγάλες εταιρείες μπορούν να τρομοκρατήσουν τις μικρότερες επιχειρήσεις για να συμμορφωθούν στις απαιτήσεις τους. Το σύστημα είναι σε μεγάλο βαθμό υπέρ αυτών που έχουν περισσότερα χρήματα. Και μόνο στην προοπτική μιας δικαστικής διαμάχης, που συνήθως είναι άκρως δαπανηρή, οι μικρές εταιρείες κάνουν «πίσω» αφήνοντας τα μεγάλο κεφάλαιο να κάνει ό,τι θέλει και πάντα σε νόμιμο πλαίσιο.
Η ροή χρήματος σε αυτές τις περιπτώσεις είναι τόσο μεγάλη που σπάνια κάποιος θα αρνηθεί να συμμετάσχει. Από τις αρχές πνευματικής ιδιοκτησίας, μέχρι τους δικηγόρους και τους συμβολαιογράφους, όλοι χρειάζονται αυτά τα λεφτά προκειμένου να αυξήσουν τις καταθέσεις στους τραπεζικούς λογαριασμούς τους. Ακόμη και αν χρειαστεί να κατοχυρώσουν ένα… μήλο Granny Smith.
Για τους Ελβετούς καλλιεργητές μήλων, διακυβεύονται εκατομμύρια αν χρειαστεί να αλλάξουν το λογότυπό τους μετά από μια δικαστική απόφαση εις βάρους τους. «Δεν επιδιώκουμε να ανταγωνιστούμε την Apple. Δεν έχουμε καμία πρόθεση να μπούμε στον ίδιο τομέα με αυτήν», είπε ο Mariéthoz στο Wired UK, προσθέτοντας ότι ένα από τα μεγαλύτερα παράπονα των περίπου 8.000 μηλοπαραγωγών που εκπροσωπεί ο οργανισμός ήταν ότι:
«Ξέρετε, η Apple δεν εφηύρε τα μήλα… Έχουμε παρουσία εδώ και 111 χρόνια. Και νομίζω ότι τα μήλα υπάρχουν εδώ και μερικές χιλιάδες χρόνια».
Ποιες άλλες δικαστικές διαμάχες για πνευματικά δικαιώματα μπορεί να συναντήσουμε τα επόμενα χρόνια;
- Η Coca-Cola να κατοχυρώσει τον Άγιο Βασίλη
- Η Red Bull το παρκούρ
- Η Microsoft τα παράθυρα, γενικά, όπως η Apple το μήλο
- H Jeep τα τζιπ
- H KFC τους χαμογελαστούς παπούδες με μουσάκι
- Η Shell τα όστρακα
- H Toblerone τις βουνοκορφέες
- Η Domino’s το ντόμινο
- Η IBM τις γρίλιες
- Η Adidas το τρίφυλλο ή… τις τρείς γραμμές
- Η IKEA τις οδηγίες
- Το ΠΑΣΟΚ τον ήλιο κι ας μην είναι πράσινος
