Μόλις μισή ώρα από το κέντρο της Αθήνας, στην ανατολική πλευρά του Υμηττού, βρίσκεται ένα σπήλαιο 2.000.000 ετών! Το μοναδικό καθολικά προσβάσιμο σπήλαιο, με την ονομασία “Κουτούκι“, βρίσκεται 4 χιλιόμετρα έξω από την Παιανία, σε ύψος 510 μέτρων πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας. Ο εντυπωσιακός διάκοσμος που συναντάται στο εσωτερικό του, οι σταλακτίτες που κρέμονται από το ταβάνι και οι σταλαγμίτες που αυξάνονται από το έδαφος, συνιστούν λόγοι προκειμένου να χαρακτηριστεί ως ένα από τα πιο όμορφα “διαμάντια” της Αττικής.
«Ως το 1926 το ήξεραν μόνο οι τσοπάνηδες σαν βάραθρο, ένα πηγάδι με το όνομα “Κουτούκι”. Το καλοκαίρι του 1926 μια συντροφιά από 10 Λιοπεσιώτες, ανάμεσά τους και ο σημερινός Πρόεδρος της Κοινότητας Νικ. Δάβαρης ανηφορίσε προς το “Κουτούκι” εφοδιασμένο με τα απαραίτητα σύνεργα για να βγάλουν ένα κατσίκι που είχε πέσει μέσα στο βάραθρο. Ο ειδικός λαγουμιτζής Στέφανος Βήχος από την Κερατιά, ωπλισμένος με το θάρρος της δουλειάς του, δέθηκε πρόχειρα με το σκοινί, πέρασε το στόμιο του βαράθρου και κατέβαινε σαν κουβάς στο άγνωστο σε βάθος πηγάδι. Σαν πάτησε το δάπεδο βρήκε το κατσικάκι ψόφιο, μα ψαχουλεύοντας με τη βοήθεια ενός σπάγγου και μιας λάμπας ασετυλίνης γύρισε το σπήλαιο μένοντας κατάπληκτος από το θέαμα που αντίκρυσε. Η συντροφιά γύρισε στο Λιόπεσι κι’ ο κόσμος μάθαινε πως εκεί στην πλαγιά, μέσα στο “Κουτούκι”, ήταν κλεισμένος ένας κόσμος παραμυθένιας ομορφιάς. Αυτή ήταν η αρχή.», όπως περιγράφεται στον “Οδηγό Σπηλαίου “Αττικού” Παιανίας” Αθήνα 1967.
Δύο χρόνια αργότερα, ο δημοσιογράφος Δημήτρης Χατζόπουλος συνοδευόμενος από κατοίκους της Αττικής, έκανε καταρρίχηση και στη συνέχεια δημοσίευσε περιγραφή του σπηλαίου στον “Ελληνικό Ταχυδρόμο” στις 10/2/1928. Τη χαρτογράφησή του έκαναν το 1954 οι σπηλαιολόγοι Ιωάννης και Άννα Πετροχείλου. Χάρη στον πλούσιο λιθωματικό του διάκοσμο, το Κουτούκι αναδείχθηκε τουριστικά στις αρχές της δεκαετίας του ΄60 από τον Ελληνικό Οργανισμό Τουρισμού (Ε.Ο.Τ.). Το 2000 η χρήση του χώρου αποδόθηκε στο Υπουργείο Πολιτισμού.
Η μέση θερμοκρασίου σπηλαίου καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου είναι 17 βαθμοί Κελσίου και υγρασία στο 90%. Ο πλούσιος λιθωματικός διάκοσμος, με την ποικιλία των σταλακτικών σχηματισμών και των χρωματισμών οι οποίοι οφείλονται στην επενεργεία οξειδίων, δημιουργεί μία υποβλητική ατμόσφαιρα που κατά το παρελθόν ενέπνευσε διάφορα ονόματα στις αίθουσες, τους εξώστες, τις πλατείες, τους διαδρόμους και τους ποικίλους σχηματισμούς του σπηλαίου: Ολυμπιακή Δάδα, Βωμοί, Κοράλλια, Αρμόνιο, Κόκκινος Καταρράκτης κ.α. Οι σταλακτίτες και οι σταλαγμίτες σε αρκετά σημεία του σπηλαίου ενώνονται, δημιουργώντας μεγαλεπίβολες κολώνες προκαλώντας δέος στον επισκέπτη.
Το Κουτούκι οφείλει τη δημιουργία του στο υπόγειο καρστικό φαινόμενο -στη διαδικασία δηλαδή της διάλυσης του ασβεστολίθου από το νερό, όταν αυτό περιέχει διαλύμενο διοξείδιο του άνθρακα (CO2)- σε συνδυασμό με τεκτονικές διεργασίες. Σύμφωνα με στοιχεία, το σπήλαιο στο παρελθόν ήταν τυφλό. Η μεγάλη κάθετη διάκλαση-ρωγμή του πετρώματος, που οφείλεται σε τεκτονικά φαινόμενα, έγινε η αιτία να διανοιχθεί η αρχική φυσική είσοδος στην οροφή του σπηλαίου σε ύψος 38,5 μέτρων. Σε αυτή εγκλωβίστηκε το προαναφερθές κατσίκι του βοσκού. Σήμερα η πρόσβαση στο σπήλαιο γίνεται από τεχνητή σήραγγα μήκους 17 μέτρων, που κατασκευάστηκε για να προσβάσιμο στους επισκέπτες.
Το σπήλαιο αποτελείται από μία αίθουσα διαστάσεων περίπου 60 επί 60 μέτρων, η οποία χωρίζεται εσωτερικά με κολώνες και πέτρινα παραπετάσματα. Το χαμηλότερο σημείο της αίθουσας βρίσκεται στα ανατολικά, σε υψόμετρο 504,4 μέτρα και στο ψηλότερο στα δυτικά, σε ύψος 525,2 μέτρων. Το σπήλαιο χαρακτηρίζεται από την ύπαρξη κολώνων, οι οποίες αποτελούν το κύριο διάκοσμό του από πλευράς όγκου. Το σπήλαιο διαθέτει συνολικά 55 κολώνες. Δεδομένου ότι υπάρχει διαρκής παρουσία ανθρώπων και συνεχής φωτισμός, οι πιθανότητες ύπαρξης νυχτερίδων εντός του σπηλαίου, είναι ελάχιστες. Ωστόσο, αναγνωρίστηκε από τους ερευνητές ένα νέο είδος αράχνης, το Sulcia kratochvil ή Sulcia kanellisi, το οποίο υπάγεται στην οικογένεια Λεπτονεπτίδες.
Από τον Νοέμβριο μέχρι και τον Μάρτιο η τιμή του εισιτηρίου είναι στα 2€, ενώ τους υπόλοιπους μήνες μόνο το μειωμένο παραμένει στην ίδια τιμή, ενώ το ολόκληρο είναι στα 4€. Καθημερινά πραγματοποιούνται ξεναγήσεις από τις 8:30 το πρωί, ανά μία ώρα, μέχρι και τις 14:30.
Πληροφορίες: odysseus.culture.gr
