Tα 4/5 των ανθρώπων ζουν σε μεγαλουπόλεις που μας κουράζουν πριν καν τις περπατήσουμε. Σε πόλεις που κατοικούμε χωρίς να τις ζούμε. Σε πόλεις όπου οι αποστάσεις δε μετριούνται σε χιλιόμετρα, αλλά σε χαμένα χρόνια. Στην Αθήνα ο χρόνος εξατμίζεται στα φανάρια. Μπορεί να είναι λύση μία «Πόλη των 30 Λεπτών»; Ένας αστικός οργανισμός που σου υπόσχεται πως ό,τι χρειάζεσαι (δουλειά, σχολείο, υγεία, καθημερινές υπηρεσίες, πολιτισμό, ψυχαγωγία) μπορεί να βρίσκεται σε μια ακτίνα 30 λεπτών με τα πόδια ή με ένα ποδήλατο. 

Κάθε τέτοια ιδέα ουτοπική. Μπορεί αυτή η αρχιτεκτονική ουτοπία να εφαρμοστεί σε πόλεις με βαριά ιστορία και αποτυχημένη ρυμοτομία όπως η Αθήνα; 

Η Αθήνα είναι μια πόλη που προέκυψε με τη μορφή που τη συναντάμε σήμερα. Μια συσσώρευση αυθορμητισμού, ένα στρώμα πάνω σε στρώμα από κοινωνικές ανάγκες, αυθαίρετα, νόμους που άλλαζαν πιο γρήγορα από τις χρήσεις γης. Είναι μια πόλη που χτίστηκε από την προσφυγιά, από την αντιπαροχή, από το φόβο του αύριο. 

Η πρωτεύουσα της Ελλάδας έχει δρόμους, αλλά όχι διαδρομές. Η απόσταση από τη δουλειά ως το σπίτι είναι συχνά μια εχθρική σχέση. Ο πεζός δεν είναι κάτοικος, είναι εμπόδιο. Η μετακίνηση δεν είναι εμπειρία, είναι επιβίωση με υψηλός κόστος. Σε αυτό το πλαίσιο η «Πόλη των 30 Λεπτών» μοιάζει με ειρωνεία. Ποια 30 λεπτά; Μία ώρα για να πας και άλλη μία για να γυρίσεις. Η Αθήνα σου τρώει τη ζωή και προσφέρει σε αντάλλαγμα θέα … 

Η ιδέα της πόλης των 30 λεπτών δεν είναι πολεοδομική τάση, είναι κοινωνική μετατόπιση. Δεν αλλάζει μόνο τον χάρτη, αλλά τη σχέση μας με την καθημερινότητα. Αντί να μεγεθύνει την πόλη, τη μικραίνει. Αντί να φτιάχνει δρόμους, δημιουργεί επιλογές. Υπόσχεται εγγύτητα. Είναι η μετάβαση από την πόλη-κέντρο στην πόλη-δίκτυο. Από το Σύνταγμα και το Κολωνάκι ως “το παν” στη γειτονιά ως αυτόνομη μονάδα. 

Η Αθήνα, όπως και πολλές ιστορικές πόλεις του Νότου χρειάζεται “ανακατανομή λειτουργιών”. Δεν είναι θέμα αρχιτεκτονικής, αλλά πολιτικών αποφάσεων και νέων χρήσεων του υπάρχοντος χώρου. Η προοπτική δε βρίσκεται σε νέους δρόμους, αλλά στις εξής αλλαγές: 

• Μικρή λιανική και μικρές υπηρεσίες σε κάθε γειτονιά. 

• Επαναδραστηριοποίηση εγκαταλελειμμένων χώρων για κοινωνικές χρήσεις. 

• Τοπική εργασία με hubs και coworking μέσα σε κατοικίες. 

• Συνεχείς πράσινες διαδρομές αντί για μεμονωμένα πάρκα. 

• Προτεραιότητα στον πεζό αντί στην ιδιοκτησία αυτοκινήτου. 

• Μεικτές χρήσεις αντί της μονοκατοικίας ή της μονοεπιχείρησης. 

Η πόλη των 30 λεπτών δε θέλει ουρανοξύστες. Θέλει απλά βήματα. Θέλει χώρο για πεζοδρόμιο, θέλει το σχολείο να μην είναι 3 χιλιόμετρα μακριά. Θέλει την αγορά μέσα στη ζωή, όχι μόνο στους κεντρικούς άξονες. Παρά τις παθογένειες της η Αθήνα έχει κάτι που πολλές πόλεις ζηλεύουν: μικρή κλίμακα, μικρά οικοδομικά τετράγωνα, πυκνές μικροδομές. Στην ουσία, η Αθήνα μπορεί να γίνει πόλη των 30 λεπτών χωρίς να χτιστεί από την αρχή αρκεί να απελευθερωθεί από τα 6.000.000 αυτοκίνητα που έχεις στους δρόμους της. Η Αθήνα είναι μια πόλη κοντινών αποστάσεων που εξαναγκάστηκε να μοιάζει απέραντη. 

Σε έναν κόσμο που μας έχει μάθει ότι το σημαντικό βρίσκεται πάντα αλλού, η πόλη των 30 λεπτών αντιστρέφει τη φιλοσοφία: Το σημαντικό πρέπει να είναι εδώ. Στη γειτονιά. 

 

 

➪ Ακολουθήστε το OLAFAQ στο Facebook, Bluesky και Instagram.