Το ποπ μεγαθήριο πέθανε χθες, στα 83 της. Τα τελευταία χρόνια υπέφερε από προβλήματα υγείας, καθώς διαγνώστηκε με καρκίνο του εντέρου το 2016 και υποβλήθηκε σε μεταμόσχευση νεφρού το 2017.

Απλά η καλύτερη: Τίνα Τέρνερ – μια ζωή σαν ταινία

Η παρουσία της Τέρνερ υπήρξε ενδυναμωτική για τις μαύρες γυναίκες της ποπ βιομηχανία, καθορίζοντας εκείνη την εποχή της μουσικής σε τέτοιο βαθμό που ο Μικ Τζάγκερ παραδέχτηκε ότι εμπνεύστηκε από τις υψηλής έντασης εμφανίσεις της για τη σκηνική του περσόνα.

«Ήταν πραγματικά μια εξαιρετικά ταλαντούχα ερμηνεύτρια και τραγουδίστρια», έγραψε στο twitter ο Μικ Τζάγκερ, τον οποίο η Τέρνερ βοήθησε στη διαμόρφωση της δικής του δυναμικής σκηνικής παρουσίας. «Ήταν εμπνευσμένη, ζεστή, αστεία και γενναιόδωρη. Με βοήθησε τόσο πολύ όταν ήμουν νέος και δεν θα την ξεχάσω ποτέ».

Μετά από δύο δεκαετίες συνεργασίας με τον κακοποιητικό σύζυγό της, Άικ Τέρνερ, αποφάσισε να συνεχίσει σόλο και -μετά από μερικές λανθασμένα ξεκινήματα- κατόρθωσε να γίνει ένα από τα καθοριστικά ποπ είδωλα της δεκαετίας του 1980 με το άλμπουμ Private Dancer. Η ζωή της καταγράφηκε σε τρία απομνημονεύματα, μια βιογραφική ταινία, ένα μιούζικαλ, και το καταξιωμένο ντοκιμαντέρ του 2021, “Turner”.

Σε δήλωσή του το βράδυ της Τετάρτης, ο εκπρόσωπός της Bernard Doherty δήλωσε: «Η Τίνα Τέρνερ, η “βασίλισσα του Rock’n Roll” έφυγε σήμερα ειρηνικά, σε ηλικία 83 ετών, καθώς έδινε μάχη για την υγεία της εδώ και χρόνια. Πέθανε στο σπίτι της στο Küsnacht κοντά στη Ζυρίχη της Ελβετίας. Μαζί της, ο κόσμος χάνει έναν θρύλο της μουσικής και ένα πρότυπο», αναφέρει η ανακοίνωση.

Το 2018, η Daphne A Brooks έγραψε στον Guardian: «Ο μουσικός χαρακτήρας της Τέρνερ ήταν πάντα ένας φορτισμένος συνδυασμός μυστηρίου αλλά και φωτός, μελαγχολίας αναμεμειγμένης με μια άγρια ζωτικότητα που συχνά φλέρταρε με τον κίνδυνο».

Η Τέρνερ γεννήθηκε ως Άννα Μέι Μπούλοκ στις 26 Νοεμβρίου του 1939 και μεγάλωσε στο Νάτμπους του Τενεσί, όπου θυμάται ότι ως παιδί μάζευε βαμβάκι με την οικογένειά της, τραγουδούσε στην εκκλησιαστική χορωδία της μικρής πόλης, και ως έφηβη επιχείρησε να συμμετάσχει στο συγκρότημα του Άικ στο Σαιντ Λούις: Εκείνος αχικά είχε απορρίψει το αίτημά της να ενταχθεί, μέχρι που κατά τη διάρκεια μιας παράστασης των Kings of Rhythm εκείνη άρπαξε το μικρόφωνο και τραγούδησε μια εκτέλεση του You Know I Love You του BB King.

Αφού απέδειξε το φωνητικό της ταλέντο, ο Άικ της έδωσε το όνομα Τίνα Τέρνερ – και το κατοχύρωσε τα πνευματικά δικαιώματα – σε περίπτωση που τον εγκατέλειπε και ήθελε να την αντικαταστήσει στο σχήμα του. Γρήγορα έγινε βίαιος: όταν η Τέρνερ προσπάθησε να εγκαταλείψει το συγκρότημα, αφού από πολύ νωρίς είχε πάρει μια πρώτη γεύση για τον ασταθή χαρακτήρα του, τη χτύπησε με ένα ξύλινο κόκαλο παπουτσιών.

«Η σχέση μου με τον Άικ ήταν καταδικασμένη την ημέρα που κατάλαβε ότι γινόμουν η “χρηματοδότριά” του», έγραψε η Τέρνερ στη βιογραφία της My Love Story του 2018. «Είχε ανάγκη να με ελέγχει, οικονομικά και ψυχολογικά, ώστε να μην μπορέσω ποτέ να τον αφήσω».

Έκανε το δισκογραφικό της ντεμπούτο με αυτό το όνομα με το single A Fool in Love των Άικ και Τίνα Τέρνερ τον Ιούλιο του 1960, το οποίο μπήκε στο Top 30 των ΗΠΑ, εγκαινιάζοντας μια ακμάζουσα πορεία στα charts. Αλλά ήταν οι ζωντανές τους εμφανίσεις ήταν αυτές που τους έκανα ξεχωριστούς. Το 1964, υπέγραψαν συμβόλαιο με την Loma Records τηε Warner Bros, η οποία κυκλοφόρησε το πρώτο τους άλμπουμ που μπήκε στα charts:  “Live! The Ike & Tina Turner Show”.

Στο δεύτερο μισό της δεκαετίας του ’60, το δίδυμο φλέρταρε με τα περισσότερα από τα μεγαλύτερα ονόματα της ροκ. Ο Φιλ Σπέκτορ έκανε την παραγωγή του single River Deep – Mountain High του 1966- έπαιξαν μαζί με τους Rolling Stones στο Ηνωμένο Βασίλειο και αργότερα στις ΗΠΑ, και αστέρια της ποπ όπως ο Ντέιβιντ Μπάουι, ο Σλάι Στόουν, η Σερ, ο Έλβις Πρίσλεϊ και ο Έλτον Τζον, ταξίδεψαν στο στο Λας Βέγκας για να παρακολουθήσουν το σόου τους.

Στη δεκαετία του 1970 οι δυο τους σκαρφάλωναν στα charts και σάρωναν τα Grammy – μια πορεία που έφτασε στο τέλος της όταν το 1976 η Τέρνερ εγκατέλειψε τον ‘Αικ, ο οποίος παρέμεινε σταθερά βίαιος και άπιστος. Το τελευταίο της single με το συγκρότημα ήταν το Baby, Get It On, από την κινηματογραφική μεταφορά της ροκ όπερας Tommy των Who το 1975, στην οποία πρωταγωνίστησε ως Acid Queen, ομώνυμος χαρακτήρας του δεύτερου προσωπικού της άλμπουμ.

Στο διαζύγιο, που οριστικοποιήθηκε το 1978, η Τέρνερ έφυγε παίρνοντας μαζί της μόνο δύο αυτοκίνητα και τα δικαιώματα του καλλιτεχνικού της ονόματος. «Ο Άικ με πολέμησε για κάποιο καιρό γιατί ήξερε τι θα έκανα με αυτά», είπε στο ντοκιμαντέρ Τίνα.

Η Τέρνερ ήταν από τις πρώτες διασημότητες που μίλησαν ειλικρινά για την ενδοοικογενειακή βία, έγινε ηρωίδα για τις κακοποιημένες γυναίκες και σύμβολο αντοχής για όλους. Ο Άικ Τέρνερ δεν αρνήθηκε ότι την κακομεταχειριζόταν, αν και προσπάθησε να κατηγορήσει την Τίνα για τα προβλήματά τους. Όταν πέθανε, το 2007, ένας εκπρόσωπος της πρώην συζύγου του δήλωσε απλώς: «Η Τίνα γνωρίζει ότι ο Άικ απεβίωσε».

Αστέρες της ροκ την βοήθησαν να επιστρέψει. Ο Ροντ Στιούαρτ την έπεισε να τραγουδήσει μαζί του το Hot Legs στο Saturday Night Live και ο Τζάγκερ, ο οποίος είχε δανειστεί κάποιες από τις κινήσεις της Τέρνερ επί σκηνής, τραγούδησε μαζί της το Honky Tonk Women κατά τη διάρκεια της περιοδείας των Stones το 1981-82. Σε ένα πάρτι για το άλμπουμ του Let’s Dance το 1983, ο Ντέιβιντ Μπόουι είπε στους καλεσμένους ότι η Τέρνερ ήταν η αγαπημένη του τραγουδίστρια.

Η Τέρνερ, η οποία είχε ήδη κυκλοφορήσει δύο σόλο δίσκους, συνέχισε να ακολουθεί σόλο καριέρα, αν και θα χρειαζόταν να κυκλοφορήσει το πέμπτο άλμπουμ της, το Private Dancer του 1984, για να ανακτήσει αίγλη της παλιάς της εικόνας της τσαχπινιάρας ροκ εν ρολλέρ – και να γλιτώσει τον πρόωρο υποβιβασμό της στο κύκλωμα των oldies – με εκείνη την εικόνα της ισχυρής, αθλητικής γυναίκας με τα μυώδη πόδια, τη λιονταρίσια χαίτη και τα δερμάτινα ρούχα. Την εικόνα ενός τεράστιου ποπ ειδώλου.

Στο ντοκιμαντέρ “Tina:, περιέγραψε το Private Dancer ως το ντεμπούτο της. «Δεν το θεωρώ επιστροφή», είπε. «Η Τίνα δεν είχε φτάσει ποτέ».

Η Τέρνερ απέδωσε στον στην βουδιστική της πίστη και ιδιαίτερα στην πρακτική της ψαλμωδίας ότι επηρέασε θετικά τη ζωή της τη δεκαετία του 1980. Εκτός μουσικής, πρωταγωνίστησε στην ταινία Mad Max Beyond Thunderdome στο πλάι του Μελ Γκίμπσον το 1985. Δημοσίευσε τα πρώτα της απομνημονεύματα, το παγκόσμιο μπεστ σέλερ “I, Tina”, το 1986, το οποίο αργότερα μεταφέρθηκε στην ταινία What‘s Love Got to Do With It; του 1993 με πρωταγωνίστρια την Άντζελα Μπάσετ στο ρόλο της Τέρνερ. Το 1995, τραγούδησε το κεντρικό τραγούδι της ταινίας GoldenEye του Τζέιμς Μποντ.

Η Τέρνερ ανακοίνωσε την απόσυρσή της το 2000, ένα χρόνο μετά την κυκλοφορία του τελευταίου της σόλο άλμπουμ, Twenty Four Seven, αν και θα επέστρεφε στη σκηνή το 2008, εμφανιζόμενη στα βραβεία Grammy με την Μπιγιονσέ, και για μια τελευταία περιοδεία με αφορμή τα 50 χρόνια της καριέρας της.

Αυτό ήταν οριστικά το τέλος. «Είχα απλά κουραστεί να τραγουδάω και να τους κάνω όλους ευτυχισμένους», δήλωσε στους New York Times το 2019. «Αυτό ήταν το μόνο πράγμα που έκανα σε όλη μου τη ζωή».

Η Τέρνερ συνεργάστηκε στο μιούζικαλ Tina με τη Φιλλίντα Λόιντ, το οποίο έκανε πρεμιέρα το 2018 και κέρδισε τα βραβεία Λόρενς Ολίβιε και Τόνι για τις αντίστοιχες παραστάσεις στο West End και στο Μπρόντγουεϊ. «Αυτό το μιούζικαλ δεν έχει να κάνει με τη διασημότητά μου», δήλωσε η Τέρνερ για την παραγωγή. «Πρόκειται για το ταξίδι που έκανα για να φτάσω μέχρι εκεί. Αυτό που θέλω να κρατάνε οι θεατές από την παράσταση, είναι ότι μπορείς να μετατρέψεις το δηλητήριο σε φάρμακο».

Η Τέρνερ συχνά έλεγε ότι δεν ταυτίζεται με την «αήττητη» περσόνα που την χαρακτήριζαν. «Δεν θέλω απαραίτητα να είμαι ένα “δυνατό” άτομο», δήλωσε στους New York Times. «Έζησα μια τρομερή ζωή. Απλά συνέχισα να προχωράω. Απλώς συνεχίζεις και ελπίζεις ότι κάτι θα έρθει».

Το 2020, ένα remix της επιτυχίας της What’s Love Got to Do With It? του 1984 από τον Νορβηγό παραγωγό Κάιγκο έκανε την Τέρνερ την πρώτη καλλιτέχνιδα που είχε μια επιτυχία στο Top 40 του Ηνωμένου Βασιλείου για επτά συνεχόμενες δεκαετίες. Το 2021, εισήχθη στο Rock and Roll Hall of Fame ως σόλο καλλιτέχνης, 30 χρόνια μετά την είσοδο των Άικ και Τίνα Τέρνερ.

Η Τέρνερ είχε δύο γιους: Τον Κρεγκ, με τον σαξοφωνίστα Ρέιμοντ Χιλ, και τον Ρόναλντ, με τον Άικ Τέρνερ (ο Κρεγκ Τέρνερ βρέθηκε νεκρός το 2018, προφανώς από αυτοκτονία). Στα απομνημονεύματά της που δημοσιεύτηκαν αργότερα το 2018, με τίτλο Tina Turner: My Love Story, αποκάλυψε ότι είχε λάβει μεταμόσχευση νεφρού από τον δεύτερο σύζυγό της, τον πρώην διευθυντή της δισκογραφικής εταιρείας EMI Έργουιν Μπαχ.

Η ζωή της Τέρνερ έμοιαζε με επιχειρηματολογία κατά του γάμου, αλλά η ζωή της με τον Μπαχ ήταν μια ιστορία αγάπης που η νεότερη Τίνα δεν θα πίστευε ποτέ ότι ήταν δυνατή. Γνωρίστηκαν στα μέσα της δεκαετίας του 1980, όταν εκείνη πήγε στη Γερμανία για την προώθηση δίσκων και εκείνος την παρέλαβε από το αεροδρόμιο. Ήταν πάνω από μια δεκαετία νεότερός της – «το πιο όμορφο πρόσωπο», είπε γι’ αυτόν στο ντοκιμαντέρ του HBO – και η έλξη ήταν αμοιβαία. Παντρεύτηκε τον Μπαχ το 2013, ανταλλάσσοντας όρκους σε πολιτικό γάμο στην Ελβετία.

«Είναι αυτή η ευτυχία για την οποία μιλάνε οι άνθρωποι», δήλωσε τότε η Τέρνερ στον Τύπο, «όταν δεν εύχεσαι τίποτα, όταν μπορείς επιτέλους να πάρεις μια βαθιά ανάσα και να πεις: “Όλα είναι καλά”».

Το 2020, η Τέρνερ δήλωσε στον Guardian ότι παρά τα σοβαρά προβλήματα υγείας που αντιμετώπιζε, τα τελευταία 10 χρόνια της ζωής της είχαν ενσαρκώσει το ιδανικό όραμά της για την ευτυχία.

«Η αληθινή και διαρκής ευτυχία προέρχεται από την ύπαρξη ενός ακλόνητου, ελπιδοφόρου πνεύματος που μπορεί να λάμψει, ό,τι κι αν συμβαίνει», είπε. «Αυτό έχω πετύχει και η μεγαλύτερη επιθυμία μου να βοηθήσω και άλλους ανθρώπους να γίνουν πραγματικά ευτυχισμένοι».