Το διαζύγιο είναι πλέον μία συνηθισμένη διαδικασία, όμως, δεν ήταν πάντοτε έτσι. Το διαζύγιο, ένας νομικός μηχανισμός που υπάρχει εδώ και αιώνες, έχει συχνά οδηγήσει τους συζύγους να τα “βγάλουν όλα στη φορά” για να δικαιωθούν, σε βίαια περιστατικά, ακόμη και σε θανάτους.

Τα διαζύγια, ακόμη και σήμερα, είναι πιθανό να συνοδεύονται από αρκετό δράμα, αλλά σπάνια είναι τόσο όσο αυτά τα πιο σκανδαλώδη διαζύγια που έμειναν στην ιστορία. Προσοχή: υπάρχουν περιγραφές που μπορεί να ενοχλήσουν.

Καίσαρας και Πομπήια

Η γυναίκα του Καίσαρα, Πομπηία

Σήμερα ο Καίσαρας μνημονεύεται ως ένας από τους μεγαλύτερους Ρωμαίους ηγέτες που κατάφερε να μετατρέψει τη Ρώμη σε αυτοκρατορία, αλλά πρώτα ήταν απλά ένας πολιτικός. Και το να είσαι πολιτικός σημαίνει να διατηρείς τα προσχήματα.

Το 69 π.Χ. πέθανε η πρώτη σύζυγος του Καίσαρα και έφυγε από τη Ρώμη για να υπηρετήσει ως quaestor (ένα είδος κυβερνήτη) στην Ισπανία. Όταν επέστρεψε, παντρεύτηκε μια γυναίκα που ονομαζόταν Πομπηία με πολιτικό γάμο (είχε πολύ καλές διασυνδέσεις). Αμέσως μετά, ο Καίσαρας εξελέγη να υπηρετήσει ως pontifex maximus (αρχιερέας της Ρώμης) και αυτό σήμαινε ότι τόσο αυτός αλλά και όλοι όσοι ήταν μέρος της ζωής του έπρεπε να είναι πέραν πάσης μομφής.

Το 62 π.Χ. η Πομπηία διοργάνωσε τη γιορτή της Bona Dea, μια σημαντική θρησκευτική τελετή στην οποία μπορούσαν να παρευρεθούν μόνο γυναίκες, αλλά τα πράγματα δεν εξελίχθηκαν και τόσο καλά. Με κάποιο τρόπο  ένας πολιτικός αντίπαλος του Καίσαρα κατάφερε να παρευρεθεί στη γιορτή και να μη γίνει αντιληπτός, αφού είχε μεταμφιεστεί σε γυναίκα. Το κοινό του Αριστοφάνη μπορεί να γελούσε με αυτή τη συνθήκη, αλλά μάλλον για τον  Καίσαρα δεν πρέπει να ήταν αστείο.

Σύντομα, οι Ρωμαίοι άρχισαν να διαδίδουν ότι η Πομπηία είχε διοργανώσει τη γιορτή για να περάσει χρόνο με τον εραστή της και αυτό ήταν αρκετό για να κλονιστεί η φήμη της. Αν και αυτές ήταν μόνο φήμες, και δεν υπήρχε καμία απόδειξη ότι η Πομπηία ήταν οτιδήποτε άλλο πέρα από μια υπάκουη σύζυγος, ο Καίσαρας μη μπορώντας να ακούει για την υποτιθέμενη απιστία της γυναίκας του, τη χώρισε.

Το διαζύγιο του Καίσαρα με την Πομπηία συνέβαλε μόνο στην ενίσχυση των φημών και δημιούργησε μεγάλο σκάνδαλο. Γιατί να τη χωρίσει αφού δεν ήταν ένοχη; Ορισμένοι πολιτικοί αντίπαλοι θεώρησαν τον χειρισμό του σκανδάλου ως ένδειξη αδυναμίας. Αν και η καριέρα του Καίσαρα ανέκαμψε γρήγορα, ήταν ένας σπάνιος λάθος υπολογισμός που έγινε από ένα μεγαλειώδες στρατηγικό μυαλό.

Ο βασιλιάς Ερρίκος Η’ και η Αικατερίνη της Αραγωνίας

Ο Ερρίκος Η’ και η Αικατερίνη της Αραγωνίας Φωτ: Εθνική Πινακοθήκη Πορτραίτων

Ο Ερρίκος Η΄ βαριόταν τόσο τη γυναίκα του, που άλλαξε τη θρησκεία της χώρας του και τα έβαλε με τον πιο ισχυρό άνδρα στον κόσμο. Τον εκνεύριζε ιδιαίτερα το γεγονός ότι στο διάστημα των 24 ετών που ήταν παντρεμένος με την Αικατερίνη της Αραγωνίας, εκείνη είχε επανειλημμένα αποτύχει να του δώσει τον πολυπόθητο αρσενικό διάδοχο. Μετά από δύο δεκαετίες είχε καταλήξει στο συμπέρασμα ότι η Αικατερίνη απλώς δεν ήταν ικανή να γεννήσει το διάδοχο που τόσο ήθελε. Έτσι, το 1527 άρχισε να επιδιώκει την ακύρωση της σχέσης του. Οι λόγοι που επικαλέστηκε ήταν ότι εκείνη είχε προηγουμένως παντρευτεί τον αδελφό του, γεγονός που καθιστούσε τον δικό του γάμο άκυρο. Δυστυχώς γι’ αυτόν, Πάπας αντιλήφθηκε το τέχνασμά του και αρνήθηκε να ακυρώσει το γάμο.

Αυτό το «όχι» ήταν καθοριστικό για να δημιουργηθεί διαμάχη ανάμεσα σε έναν βασιλιά που είχε συνηθίσει να κάνει το δικό του και μιας Καθολικής Εκκλησίας που είχε επίσης συνηθίσει να κάνει το δικό της. Ωστόσο, κανείς δεν ήταν μεγαλύτερος από την εκκλησία. Γι’αυτό ο Ερρίκος αποκόπηκε από την εκκλησία και δημιούργησε τη δική του, την Εκκλησία της Αγγλίας, με τον εαυτό του επικεφαλής της. Στη συνέχεια, ακύρωσε ο ίδιος την αίτησή του και παντρεύτηκε την Άννα Μπολέιν, η οποία του χάρισε τον αρσενικό διάδοχό του.

Μέχρι το θάνατό του το 1547, ο Ερρίκος είχε αποκτήσει 6 συζύγους, αλλά το διαζύγιό του με την Αικατερίνη της Αραγωνίας ήταν ο σημαντικότερος χωρισμός του. Εξαιτίας αυτού έγινε η αγγλική Μεταρρύθμιση και η ίδρυση της Εκκλησίας της Αγγλίας. Μετά το θάνατό του, χιλιάδες άνθρωποι πέθαιναν καθώς διάφορες χριστιανικές αιρέσεις προσπαθούσαν να αποκτήσουν τον έλεγχο της Αγγλίας.

Ο Νέρωνας και η Κλαυδία Οκτάβια

Πίνακας του Giovanni Muzzioli (1876), Η Ποππαία φέρνει το κεφάλι της Οκταβίας στον Νέρωνα

Ο Νέρωνας έχει μείνει δικαίως στην ιστορία ως ένας από τους χειρότερους και πιο τρελούς Ρωμαίους αυτοκράτορες. Ο κατάλογος των σκανδάλων του είναι εξαιρετικά μεγάλος. Μεταξύ αυτών είναι και το διαζύγιό του από την πρώτη του σύζυγο, την Κλαυδία Οκταβία, κόρη του Κλαύδιου, του προκατόχου του Νέρωνα.

Οι δυο τους παντρεύτηκαν όταν ο Νέρωνας ήταν μόλις 16 ετών και ήταν ένας γάμος με ξεκάθαρο πολιτικό χαρακτήρα, αλλά δεν ήταν ποτέ ευτυχισμένος. Ο Νέρωνας ήταν γνωστός για τον “σπάταλο” τρόπο ζωής του και τις σχέσεις του με άλλες γυναίκες. Η Κλαυδία, από την άλλη πλευρά, ήταν μια πιο συγκρατημένη και παραδοσιακή Ρωμαία σύζυγος. Παρόλα αυτά, παρέμεινε πιστή στον σύζυγό της, εκτελώντας υπάκουα τον ρόλο της ως αυτοκράτειρα.

Ο Νέρωνας βαρέθηκε τη σύζυγό του και ξετρελάθηκε με μια άλλη γυναίκα, την Ποππαία, η οποία σύντομα έμεινε έγκυος. Αμέσως χώρισε τη σύζυγό του για να μπορέσει να παντρευτεί τη νέα του αγάπη (την παντρεύτηκε 12 μέρες μετά το χωρισμό του). Ισχυριζόμενος ότι η Κλαυδία δεν του έφερε τον κληρονόμο λόγω στηρότητας την εξόρισε στην Καμπανία. Με τον κόσμο να διαδηλώνει για την άδικη απόφασή του, ο Νέρωνας την κατηγόρησε στη συνέχεια και για μοιχεία την οποία είχε καλύψει με έκτρωση, παρόλο που αρχικά είχε ισχυριστεί ότι ήταν στείρα. Ωστόσο δεν έμεινε μόνο στις ψευδείς κατηγορίες. Την εξόρισε σε άλλο μέρος αυτή τη φορά, στο μικρό νησί της Παντατέριας, όπου της έκοψαν τις φλέβες για να φανεί ότι αυτοκτόνησε, αλλά επειδή έπαιρνε πολύ χρόνο τη μετέφεραν σε ένα δωμάτιο με καυτό ατμό, μέχρι να σταματήσει να αναπνέει, όπως κι έγινε. Στη συνέχεια έκοψαν το κεφάλι της και το πήγαν πίσω στην Ποππαία.

Μετά το θάνατο της Κλαυδίας, ο Νέρωνας έγινε αντιδημοφιλής ως αυτοκράτορας. Ωστόσο, ούτε η Ποππαία έζησε έναν ευτυχισμένο γάμο, ούτε η ίδια είχε καλή κατάληξη, αφού λέγεται ότι τη σκότωσε κατά τη διάρκεια ενός καυγά. Τελικά ο Νέρωνας κηρύχθηκε εχθρός του κράτους και αναγκάστηκε να αυτοκτονήσει το 68 μ.Χ.

Ο αυτοκράτορας Κωνσταντίνος και η Φαύστα 

Λεπτομέρεια από την ταπισερί που απεικονίζει το γάμο του Κωνσταντίνου και της Φαύστας του Peter Paul Rubens

Όπως και στις περιπτώσεις του Νέρωνα και του Καίσαρα, αυτός είναι άλλος ένας πολιτικός γάμος. Η Φαύστα ήταν κόρη του Μαξιμιανού, συναυτοκράτορα του Κωνσταντίνου, και ο γάμος τους κανονίστηκε ώστε να έρθουν κοντά οι δύο ισχυροί άνδρες. Παρά το γεγονός ότι επρόκειτο για έναν απίστευτα δυστυχισμένο γάμο, απέκτησαν αρκετά παιδιά.

Και οι δύο τους ήταν άπιστοι, αλλά το σκάνδαλο ήταν η ταυτότητα των προσώπων με τα οποία απατούσαν ο ένας τον άλλον. Φαίνεται ότι και οι δύο ήθελαν να κρατούν τις σχέσεις τους μέσα στην οικογένεια. Η Φαύστα είχε δεσμό με τον γιο του Κωνσταντίνου, τον Κρίσπο, ενώ ο Κωνσταντίνος διατηρούσε σχέση με τη μητριά της Φαύστας. Το αν οι φήμες ήταν αληθινές ή όχι είναι άγνωστο. Θα μπορούσε να έχουν διαδοθεί από τους εχθρούς του Κωνσταντίνου για να τον υπονομεύσουν, ή θα μπορούσε τις είχε διαδώσει η ίδια η Φαύστα για τον εκδικηθεί για τις απιστίες του. Το μόνο βέβαιο είναι ότι οι φήμες είχαν θανατηφόρες συνέπειες.

Ο Κωνσταντίνος έβαλε να θανατώσουν τον Κρίσπο κάποια στιγμή μεταξύ Μαΐου και Ιουνίου του 326 μ.Χ., και στη συνέχεια “χώρισε” τη Φαύστα όταν την έπνιξε κατά τη διάρκεια του λουτρού της τον επόμενο Ιούλιο. Πρόκειται για ένα μεγάλο σκάνδαλο που έβλαψε τη φήμη του Κωνσταντίνου, ιδίως στη ρωμαϊκή αριστοκρατία. Το περιστατικό προκάλεσε επίσης ένταση μεταξύ του Κωνσταντίνου και του πρώην συναυτοκράτορά του, Μαξιμιανού, ο οποίος ήταν πατέρας της Φαύστας.

Ο Καρλομάγνος και η δεύτερη σύζυγός του

Πίνακας του 1846 “Το διαζύγιο” του Jan Hendrik van de Laar

Θα πρέπει να είναι πλέον απολύτως σαφές ότι στους αρχαίους ηγέτες άρεσε να χρησιμοποιούν τον γάμο ως πολιτικό εργαλείο. Ο Καρλομάγνος, ήταν μία από τις πολλές περιπτώσεις αρχαίων ηγετών που του άρεσε να χρησιμοποιεί τον γάμο ως πολιτικό εργαλείο. Μάλιστα, φαίνεται ότι ήταν τόσο αδιάφορος για το ποια ήταν η πραγματική του σύζυγος, ώστε το όνομα της δεύτερης συζύγου του δεν μπήκε ποτέ στα βιβλία της ιστορίας.

Ο Καρλομάγνος, ο πρώτος αυτοκράτορας της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, παντρεύτηκε τη δεύτερη σύζυγό του το 771 μ.Χ. Γι’ αυτόν δεν ήταν τίποτα άλλο παρά μια καθαρά πολιτική υπόθεση. Εκείνη την περίοδο, προσπαθούσε να οικοδομήσει μια συμμαχία με τους Λογγοβάρδους (η δεύτερη σύζυγός του ήταν Λογγοβάρδος) και τον Πάπα εναντίον του ίδιου του αδελφού του, Καρλομάνου και ο γάμος ήταν το μέσο για να επιτευχθεί. Ο γάμος τους όχι μόνο δεν ευτυχισμένος, αλλά ο Καρλομάγνος θεωρούσε τη σύζυγό του εξαιρετικά αντιπαθητική. Τόσο ώστε να την αποκαλεί συχνά «γουρούνα». Μαζί απέκτησαν ένα παιδί, τον Πεπίνο, αλλά ο γάμος τους δεν κράτησε πολύ.

Ο Καρλομάνος πέθανε το 771 μ.Χ., πράγμα που σήμαινε ότι ο Καρλομάγνος δεν χρειαζόταν πλέον την πολιτική συμμαχία ή την αντιπαθητική σύζυγό του. Αντί να περάσει από τις κατάλληλες νομικές οδούς, ο Καρλομάγνος απλώς ανακοίνωσε ότι χώρισε και έστειλε τη σύζυγό του πίσω στους Λογγοβάρδους. Μία εξαιρετικά προσβλητική κίνηση που οδήγησε τις οικογένειες σε μία διαμάχη δεκαετιών. Ο Καρλομάγνος συνέχισε να παντρεύεται και να παίρνει διαζύγιο αρκετές ακόμη φορές. Όλοι ήταν πολιτικοί γάμοι και κανένας τους δεν είχε καλή κατάληξη.

Πηγή: Ancient Origins