Ο Pierre de Frédy, Baron de Coubertin (1 Ιανουαρίου 1863 – 2 Σεπτεμβρίου 1937) είναι γνωστός ως ο ιδρυτής και πρόεδρος της Διεθνούς Ολυμπιακής Επιτροπής και ως ο πατέρας των σύγχρονων Ολυμπιακών Αγώνων.

Καθώς όμως πλησιάζει η ημερομηνία έναρξης των Ολυμπιακών Αγώνων στο Παρίσι, σε ένα μήνα, το «Παρίσι 2024» κρατά όλο και περισσότερες αποστάσεις από τον Pierre de Coubertin, τον άνθρωπο που διοργάνωσε τους πρώτους σύγχρονους Ολυμπιακούς Αγώνες στην Αθήνα, καθώς ήταν θαυμαστής του Χίτλερ και φανατικός αποικιοκράτης.

Όλα ξεκίνησαν όταν διέρρευσε μια επιστολή προς τον Αδόλφο Χίτλερ από τον Ντε Κουμπερτέν. Ο γάλλος βαρόνος εξήρε «τη θαυμάσια επιτυχία» των Αγώνων του Βερολίνου το 1936 και παράλληλα εκφράζει και τη «βαθιά αφοσίωσή» του στον Φύρερ σε μια επιστολή του η οποία βρέθηκε στα αρχεία του Τρίτου Ράιχ και αναπαράγεται σε ένα νέο βιβλίο του δημοσιογράφου Αϊμερίκ Μαντού.

Η εμφάνιση της επιστολής του Κουμπερτέν προβλημάτισε την Επιτροπή των Ολυμπιακών του Παρισιού. Κανονικά η Γαλλία θα γιόρταζε τον Ντε Κουμπερτέν, αλλά η όλη απόπειρα πλέον έχει αμαυρωθεί από τις ρατσιστικές απόψεις του βαρόνου.

«Οι φυλές έχουν διαφορετικές αξίες και όλες οι άλλες πρέπει να αποδίδουν πίστη στη λευκή φυλή, η οποία είναι ουσιαστικά ανώτερη», είχε πει, ενώ περιέγραφε τον εαυτό του και ως «φανατικό αποικιοκράτη». Πίστευε ότι οι Ολυμπιακοί Αγώνες πρέπει να προάγουν την αρετή και να «παραμείνουν αποκλειστικά για τους άνδρες καθώς μια γυναικεία Ολυμπιάδα θα ήταν αντιαισθητική και χωρίς ενδιαφέρον».

Πάντως, και παρά την αντίθεσή του στη συμμετοχή των γυναικών, ο βαρόνος δεν επιχείρησε να τις εμποδίσει όταν τους επετράπη να αγωνιστούν στο τένις, την ιστιοπλοΐα, το κροκέ, την ιππασία και το γκολφ, στους αγώνες του Παρισιού το 1900, σημειώνει η ίδια η ΔΟΕ.

Ποιος ήταν ο Pierre de Coubertin

Γεννήθηκε στο Παρίσι από αριστοκρατική οικογένεια και ήταν το τέταρτο παιδί του Charles Louis de Frédy, βαρόνου ντε Κουμπερτέν, και της Marie-Marcelle Gigault de Crisenoy. Η οικογενειακή παράδοση υποστήριζε ότι το όνομα Frédy είχε εμφανιστεί για πρώτη φορά στη Γαλλία στις αρχές του 15ου αιώνα και ότι ο πρώτος καταγεγραμμένος τίτλος ευγενείας που αποδόθηκε στην οικογένεια δόθηκε από τον Λουδοβίκο XI σε έναν πρόγονο της οικογένειας, που ονομαζόταν και αυτός Pierre de Frédy, το 1477. Άλλα παρακλάδια του οικογενειακού δέντρου του ντε Κουμπερτέν προχώρησαν ακόμα περισσότερο στη γαλλική ιστορία και υποστήριξαν ότι οι πρόγονοι και των δυο γονιών του περιλάμβαναν ευγενείς, στρατιωτικούς ηγέτες και συνεργάτες των διαφόρων βασιλιάδων της Γαλλίας.

Ο πατέρας του Charles ήταν ένας σθεναρός βασιλιάς και ένας καταξιωμένος καλλιτέχνης. Τα έργα του εκτέθηκαν και έλαβαν βραβεία στα παριζιάνικα σαλόνια, τουλάχιστον σε εκείνα τα χρόνια που δεν απουσίαζαν οι διαμαρτυρίες για τη γρήγορη άνοδο του Ναπολέοντα στην εξουσία. Οι πίνακές του συχνά επικεντρώνονταν σε θέματα σχετικά με τη ρωμαιοκαθολική εκκλησία και τον κλασικισμό, θέματα που αντανακλούσαν τα πράγματα τα οποία θεωρούσε σημαντικότερα. Σε ένα μετέπειτα αυτοβιογραφικό έργο, με τον τίτλο Le Roman d’un rallié, ο Κουμπερτέν περιγράφει τη σχέση του και με τους δυο γονείς του, η οποία είχε κάπως διαταραχθεί κατά τη διάρκεια της παιδικής και εφηβικής του ηλικίας. Τα απομνημονεύματά του παρουσίασαν περισσότερες πληροφορίες και περιέγραψαν ως σημαντική στιγμή της ζωής του την απογοήτευσή του κατά τη συνάντησή του με τον Henri, κόμη του Chambord, τον οποίο ο γηραιότερος Κουμπερτέν θεωρούσε ως τον νόμιμο βασιλιά.

Ο Κουμπερτέν μεγάλωσε σε μια εποχή βαθιάς αλλαγής στη Γαλλία: γνώρισε την ήττα της Γαλλίας στον Γαλλο-Πρωσικό πόλεμο, την Παρισινή Κομμούνα και την ίδρυση της Τρίτης Γαλλικής Δημοκρατίας αλλά και την Υπόθεση Ντρέιφους. Ωστόσο ενώ τα γεγονότα αυτά αποτέλεσαν το σκηνικό της παιδικής του ηλικίας, οι εμπειρίες του στο σχολείο ήταν το ίδιο μορφοποιητικές. Τον Οκτώβριο του 1874, οι γονείς του εντάχθηκαν στο σχολείο Ιησουϊτών με τον τίτλο Externat de la rue de Vienne, το οποίο δεν είχε διαμορφωθεί πλήρως κατά τα πέντε πρώτα χρόνια της συμμετοχής της οικογένειας Κουμπερτέν σε αυτό. Ενώ πολλοί από τους μαθητές του εν λόγω σχολείου ήταν φοιτητές, ο Κουμπερτέν συμμετείχε στο σχολείο υπό την επίβλεψη ενός Ιησουΐτη ιερέα, για τον οποίο οι γονείς του πίστευαν ότι θα μπορούσε να μεταδώσει στον νεαρό Κουμπερτέν μια ισχυρή ηθική και θρησκευτική εκπαίδευση. Ο Κουμπερτέν ήταν ένας από τους τρεις κορυφαίους σπουδαστές στην τάξη του και ένας από τους αξιωματικούς της ελίτ του σχολείου, ελίτ η οποία αποτελούνταν από τα καλύτερα και λαμπρότερα μυαλά της εποχής. Αυτό υποδηλώνει ότι παρά την ανυπακοή του στο σπίτι, ο Κουμπερτέν προσαρμόστηκε καλά στις αυστηρές δυσκολίες της εκπαίδευσης των Ιησουϊτών.

Ως αριστοκράτης, ο Κουμπερτέν είχε μια ποικιλία επιλογών για σταδιοδρομία από τις οποίες μπορούσε να επιλέξει, μεταξύ των οποίων κάποιες σημαντικές θέσεις στον στρατό ή την πολιτική. Ωστόσο επέλεξε να ακολουθήσει μια καριέρα ως διανοούμενος, να σπουδάσει και να γράψει πάνω σε ένα ευρύ φάσμα θεμάτων – συμπεριλαμβανομένης της εκπαίδευσης, της ιστορίας, της λογοτεχνίας και της κοινωνιολογίας.

Με έντονο ενδιαφέρον με όσα είχε διαβάσει για τα δημόσια σχολεία της Αγγλίας, το 1883, σε ηλικία 20 ετών, ο Κουμπερτέν πήγε στο Rugby School και σε άλλα σχολεία της Αγγλίας ώστε να τα δει ο ίδιος από κοντά. Περιέγραψε τα αποτελέσματα της έρευνάς του στο βιβλίο L’Education en Angleterre που δημοσιεύθηκε στο Παρίσι το 1888. Ο ήρωας του βιβλίου του είναι ο Thomas Arnold. Στη δεύτερη επίσκεψή του στην Αγγλία το 1886, ο Κουμπερτέν παρουσίασε την επιρροή που άσκησε ο Arnold στο παρεκκλήσι του Rugby School.

Αυτό που είδε ο Κουμπερτέν στα αθλητικά στάδια του Rugby School και των άλλων αγγλικών σχολείων που επισκέφτηκε ήταν το “πώς ο οργανωμένος αθλητισμός μπορεί να δημιουργήσει ηθική και κοινωνική δύναμη”. Τα οργανωμένα παιχνίδια όχι μόνο βοηθούσαν στην εξισορρόπηση του μυαλού και του σώματος αλλά παράλληλα απέτρεπαν τον χρόνο να ξοδεύεται διαφορετικά. Αρχικά ανεπτυγμένα από τους αρχαίους Έλληνες, τα οργανωμένα παιχνίδια αποτελούσαν μια προσέγγιση στην εκπαίδευση για την οποία πίστευε πως είχε ξεχαστεί και αποφάσισε να αφιερώσει την υπόλοιπη ζωή του στην αναγέννησή τους.

Ως ιστορικός και διανοούμενος της εκπαίδευσης, ο Κουμπερτέν μυθιστοριοποίησε την αρχαία Ελλάδα. Έτσι, όταν ξεκίνησε να αναπτύσσει τη θεωρία του πάνω στην εκπαίδευση, έλαβε ως παράδειγμα την ιδέα του αθηναϊκού γυμνασίου, ενός εκπαιδευτικού συστήματος που ενθάρρυνε τόσο τη φυσική όσο και τη διανοητική ανάπτυξη. Ο Κουμπερτέν είδε σε αυτό το γυμνάσιο μια τριπλή ενότητα ανάμεσα στο παλιό και στο νέο, ανάμεσα στην πειθαρχία και ανάμεσα σε διαφορετικές κατηγορίες ανθρώπων, εννοώντας ανάμεσα σε αυτούς των οποίων η εργασία ήταν θεωρητικής φύσεως και σε αυτούς των οποίων η εργασία ήταν χειρωνακτικής φύσεως. Ο Κουμπερτέν υποστήριξε ότι αυτές οι έννοιες και η τριπλή ενότητα πρέπει να εισαχθούν στα σχολεία.

Ωστόσο ενώ ο Κουμπερτέν ήταν μυθιστοριογράφος, και ενώ το όραμά του για την αρχαία Ελλάδα θα τον οδηγούσε στην ιδέα των Ολυμπιακών Αγώνων, η υποστήριξή του στη φυσική αγωγή βασιζόταν και σε πρακτικές ανησυχίες. Πίστευε ότι οι άνδρες που λάμβαναν μια εκπαίδευση πάνω στη φυσική αγωγή θα ήταν καλύτερα προετοιμασμένοι για να πολεμήσουν στους πολέμους και θα ήταν καλύτερα ικανοί να κερδίσουν μάχες όπως τον Γαλλο-Πρωσικό πόλεμο, στον οποίο η Γαλλία ηττήθηκε.

Δυστυχώς για τον Κουμπερτέν, οι προσπάθειές του να εισαχθούν περισσότερα μαθήματα φυσικής αγωγής στα γαλλικά σχολεία απέτυχαν. Ωστόσο, η αποτυχία της πρωτοβουλίας αυτής ακολουθήθηκε στενά από την ανάπτυξη μιας νέας ιδέας: την αναγέννηση των αρχαίων Ολυμπιακών Αγώνων, υπό τη μορφή μιας διεθνούς αθλητικής διοργάνωσης.

Οι θερινοί Ολυμπιακοί Αγώνες του 1906 αναβίωσαν την ώθησή τους και οι Ολυμπιακοί Αγώνες έχουν θεωρηθεί ως η σημαντικότερη αθλητική διοργάνωση στον κόσμο. Ο Coubertin δημιούργησε το μοντέρνο πένταθλο για τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1912 και στη συνέχεια παραιτήθηκε από την προεδρία της ΔΟΕ μετά τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1924 στο Παρίσι, που αποδείχθηκαν πολύ πιο επιτυχημένοι από την πρώτη προσπάθεια στην πόλη αυτή το 1900. Τον διαδέχτηκε ως πρόεδρος το 1925 ο Βέλγος Henri de Baillet-Latour.