Από μικρή άκουγα ροκ εν ρολ. Φανατικά και ενθουσιωδώς! Και ακόμα συνεχίζω να ακούω και σίγουρα όχι σαν παθητικός δέκτης, ούτε αποτελεί απλά το σάουντρακ της ζωής μου, αλλά κατά κάποιο τρόπο, υπήρξε σχολείο για μένα, μέσα από το οποίο διαπαιδαγωγήθηκα, ενηλικιώθηκα, και μέσα από τα στιχουργικά και μουσικά του πρίσματα, έμαθα να βιώνω τον κόσμο και να ερμηνεύω την πραγματικότητα. Μεγαλώνοντας βέβαια, άρχισα να διαβάζω τους στίχους λίγο πιο καχύποπτα, και να παρατηρώ πιο προσεκτικά τις σχέσεις των αντρών ροκ σταρς με τις συντρόφους τους. Άρχισα λοιπόν με μεγάλη μου απογοήτευση να συνειδητοποιώ ότι ο σεξισμός δεν έχει αφήσει ανεπηρέαστη και την αγαπημένη μου μουσική, καθώς επανειλημμένα οι γυναίκες χαρακτηρίζονταν ως γκρούπι, ή αντικειμενοποιούνταν ως τρόπαια και αντιμετωπίζονταν σαν αντιπερισπασμός από τη σοβαρή δουλειά της στιχουργίας και των απαιτητικών ηχογραφήσεων του ροκ εν ρολ! Κι έτσι σιγά-σιγά τα είδωλά μου άρχισαν να γκρεμίζονται ένα προς ένα (με ελάχιστες εξαιρέσεις), κι εγώ να ξυπνάω από τον βαθύ ψυχεδελικό ύπνο του ροκ εν ρολ.

Ο θάνατος της Anita Pallenberg  σε ηλικία 75 ετών πριν από 4 χρόνια, σηματοδότησε το τέλος ενός πραγματικού ειδώλου της δεκαετίας του 1960, του οποίου ο ρόλος ως μούσα των Rolling Stones είναι δύσκολο να εκτιμηθεί. Λίγες ημέρες αργότερα, αναφέρθηκε ότι μια άλλη εξέχουσα μούσα, ίσως η πιο διάσημη από όλες – η Yoko Ono – επρόκειτο να λάβει το δικαίωμα να γράψει το Imagine, το οποίο προηγουμένως αποδιδόταν ως εξολοκλήρου δημιουργία του  John Lennon.

Η Pallenberg ήταν περισσότερο γνωστή για το γεγονός ότι έβγαινε με όχι ένα, αλλά δύο μέλη των Rolling Stones (Keith Richards και Brian Jones). Πιστεύεται επίσης ευρέως ότι έκανε σεξ με τον Mick Jagger κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων της ταινίας του Nic Roeg. Η Marianne Faithfull, πρώην σύντροφος του Jagger, με την ανακοίνωση του θανάτου της, έγραψε στο Facebook:

«Η Anita συνήθιζε να λέει ότι εμείς οι δυο προηγούμαστε έτη φωτός από τους Rolling Stones. Πνευματώδες και μάλλον αληθινό!»

Γεννημένη στην Ιταλία, η Pallenberg ανήκε στο πλήθος της dolce vita και έκανε παρέα με τον Andy Warhol στη Νέα Υόρκη προτού δημιουργηθεί η σχέση με τον Jones, τον πιο μουσικά πειραματικό και αιθέριο Rolling Stone. Η Faithfull, εν τω μεταξύ, κατάγεται από την αυστριακή αριστοκρατία (ο μαζοχισμός προέκυψε ως λέξη λόγω του θείου της γιαγιάς της, Leopold von Sacher-Masoch – του συγγραφέα του Venus in Furs). Η ιδιόμορφη προφορά της και το γενεαλογικό της δέντρο αρκούν από μόνα τους για να μετατρέψουν την ερμηνεία της στο Working-Class Hero του John Lennon στην πιο ιδιαίτερη ίσως διασκευή στη ροκ σκηνή.

Οι Stones δεν ακούγονταν ποτέ τόσο καλά όσο όταν η Pallenberg και η Faithfull συγχρονίστηκαν στην τροχιά τους – μια σχετικά σύντομη περίοδος που διήρκεσε από το Beggar’s Banquet του 1968 μέχρι το Exile on Main St το 1972. Η μουσική και στιχουργική παλέτα του συγκροτήματος διευρύνθηκε από την Faithfull και την Pallenberg, οι οποίες τους εισήγαγαν σε κοσμοπολίτικες ευρωπαϊκές πολιτιστικές αναφορές, παρέχοντας ένα αποτελεσματικό αντίβαρο στη δική τους παράδοση των αμερικάνικων μπλουζ. Αν δεν με πιστεύετε, ακούστε ξανά το Sympathy for the Devil (1968).

Η Faithfull, η οποία χώρισε με τον Jagger το 1970, δεν είχε αναγνωριστεί ως συνστιχουργός του Sister Morphine στην αρχική έκδοση του άλμπουμ Sticky Fingers (1971) των Stones – μια παράλειψη που διορθώθηκε μόνο με την remastered έκδοση του άλμπουμ το 1994. Η Faithful δεν αποτελεί το μόνο θύμα της αποτελεσματικής πολιτικής πατενταρίσματος των  Jagger  και Keith Richards  που αφορούν τα credits στις συνθέσεις των κομματιών των Stones – ανεξάρτητα από τη συμβολή τους στη δημιουργία των τραγουδιών. Αλλά οποιαδήποτε συζήτηση για τη συμβολή της Faithfull, της Pallenberg ή της Bianca Jagger (συζύγου του Mick από το 1971 έως το 1979) θα μπορούσε να έχει γίνει, υποβαθμίζεται από τη συστηματική αντικειμενοποίηση των (θηλυκών) ερωτικών συντρόφων των ροκ σταρς.

Η ύπαρξη του θεσμικού σεξισμού της ροκ έχει επανειλημμένα συκοφαντήσειι τις γυναίκες ως γκρούπι, τις έχει αντικειμενοποιήσει ως τρόπαια αλλά και ως και αντιπερισπασμό από τη σοβαρή δουλειά της στιχουργίας και των απαιτητικών ηχογραφήσεων του ροκ εν ρολ. Ένα playlist μισογυνισμού θα μπορούσε να γεμίσει το iPod σας για έναν μαραθώνιο τρέξιμο – αλλά απλά τσεκάρετε τους στίχους στο Beth των Kiss, το All Night Long των Rainbow ή και το Star Star των Rolling Stones, και θα καταλάβετε τι εννοώ.

Yeah, Ali McGraw got mad with you

For givin’ head to Steve McQueen

Yeah, you and me we made a pretty pair

Fallin’ through the silver screen

Honey, I’m open to anythin’

I don’t know where to draw the line

Yeah, I’m makin’ bets that you gonna get

John Wayne before he dies

Yeah, you’re a star fucker, star fucker, star fucker, star fucker, star

Yeah, a star fucker, star fucker, star fucker, star fucker, star

A star fucker, star fucker, star fucker, star fucker, star

Αν και φαινομενικά η grunge επεδίωξε να ανατρέψει τα macho πρότυπα της προηγούμενης γενιάς της ροκ, η σχέση της Courtney Love και του Kurt Cobain ερμηνεύτηκε μέσα από παραδοσιακά πρότυπα. Η Love ήταν η πιο διάσημη από τους δύο όταν γνωρίστηκαν – αλλά η τραγουδίστρια των Hole (την οποία ο frontman των Nirvana ανέφερε ως γνωστόν ως «το καλύτερο γαμήσι στον κόσμο») παρουσιάστηκε συχνά ως μια σύγχρονη Yoko Ono, ένα παράσιτο που τρέφεται από το ταλέντο του.

Σε ποιον ανήκουν τα credits

Οποιονδήποτε δικηγόρο διαζυγίων κι αν ρωτήσετε, θα σας επιβεβαιώσει το πόσο δύσκολη διαδικασία είναι το να αποδειχθεί το μερίδιο συμβολής ενός συντρόφου σε μια σχέση, αλλά ο Tom Waits και η Kathleen Brennan αποτελούν ένα πολύ σπάνιο παράδειγμα (η Alfreda Benge και ο Robert Wyatt έρχονται επίσης στο μυαλό μας) ενός άνδρα τραγουδοποιού που αναγνωρίζει στη γυναίκα του ότι ικανοποιεί τις δημιουργικές αλλά και τις συναισθηματικές και σεξουαλικές του ανάγκες. Τόσο στις δημόσιες δηλώσεις όσο και στα πνευματικά δικαιώματα, ο Waits υπήρξε αρκετά ειλικρινής ώστε να αναγνωρίσει ότι πειραματική στροφή στη μουσική του μεταξύ του Heartattack and Vine (1980) και του Swordfishtrombones (1983), ουσιαστικά οφείλεται στην Kathleen Brennan.

Αν αυτό αποτελεί μάλλον την εξαίρεση παρά τον κανόνα, τα γενικά πρότυπα εγγράφονται σε μια ευρύτερη τάση υποβάθμισης της γυναικείας επιρροής στους άνδρες μουσικούς. Η Ann Powers, η ροκ συγγραφέας των LA Times, έχει δώσει το παράδειγμα της Janis Joplin, η οποία είχε μια απίστευτη επιρροή στο heavy metal που έχει μείνει σε μεγάλο βαθμό παραγνωρισμένη. Μια παρόμοια περίπτωση θα μπορούσε να γίνει και για την Tina Turner. Το σχεδόν αυτοβιογραφικό τραγούδι της Nutbush City Limits παραμένει βασικό συναυλιακό κομμάτι για τον ροκά του Ντιτρόιτ, Bob Seger, και χρησιμοποιήθηκε για την οντισιόν του Ιρλανδού τραγουδιστή Brian Johnson, όταν οι Αυστραλοί σούπερ μεταλάδες AC/DC, έψαχναν για νέο τραγουδιστή μετά τον θάνατο του Bon Scott.

Είναι καλά τεκμηριωμένο ότι ο Jagger οικειοποιήθηκε πολλές από τις σκηνικές κινήσεις της, αφού οι Stones άνοιξαν τη συναυλία του Ike και της Tina Turner στα μέσα της δεκαετίας του 1960. Ο Ike έχει δικαίως είχε κατασυκοφαντηθεί ως γυναικάς – αλλά το γεγονός ότι ο Bob Marley και ο John Lennon θεωρούνται γενικά παγκόσμιοι πρεσβευτές της ειρήνης παρά το γεγονός ότι κακοποίησαν τις γυναίκες συντρόφους τους, είναι απόδειξη μιας ευρύτερης κουλτούρας του σεξισμού, οι επιπτώσεις της οποίας εξακολουθούν να αντηχούν μέχρι σήμερα.

Η Yoko Ono μπορεί να μην υπέστη τη σωματική και ψυχολογική βία στην οποία υπέβαλε ο Lennon την πρώτη του σύζυγο Cynthia, αλλά διασύρθηκε παγκόσμια επειδή φημολογείται ότι διέλυσε τους Beatles.

Αν κι εγώ προσωπικά πάντα έβρισκα το Imagine γλυκανάλατο, έναν υποκριτικό χυλό, το δικό μου γούστο δεν παίζει και πολύ ρόλο εδώ. Αλλά το ότι η Ono έλαβε εκ των υστέρων τα credits της συνστιχουργίας καθώς παρέλαβε το βραβείο για μια σύνθεση – της οποίας το συναίσθημα και το ύφος ήταν ελάχιστα εμφανή στη ζωή ή τα τραγούδια του Lennon πριν από τη συνάντησή τους – είναι ένα συμβολικό ορόσημο που αξίζει συγχαρητήρια!

 

➸ Ακολουθήστε το OLAFAQ στο Facebook, X/Twitter και Instagram.

 

Ακολουθήστε το OLAFAQ
στο Google News