Ο τουρισμός ανεβαίνει, τα μαγαζιά δουλεύουν περισσότερο, τα νησιά καταλαμβάνονται τον μισό περίπου χρόνο από τουρίστες διψασμένους να κοινωνήσουν τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό, το ούζο και τα φρέσκα ψάρια πλάι στο κύμα των εξωτικών μας ακρογυαλιών. Η Ελλάδα μοιάζει με όνειρο ζωής για τον μέσο Αμερικάνο και Ιάπωνα-οι πιο ευκατάστατοι τα καταφέρνουν και, μάλιστα, εδώ και μερικά χρόνια, έρχονται για να μείνουν περισσότερο ή, ακόμα, και για να αγοράσουν κάποιο σπίτι ή να ρίξουν λεφτά σε κάποια επιχείρηση.

Οι Κυκλάδες είναι απρόσιτες στο μεγαλύτερο ποσοστό των Ελλήνων και η Κυβέρνηση που φουσκώνει το κεφάλι του ελληνικού τουρισμού (τους επιχειρηματίες), ξεχνώντας τα πόδια και τον κορμό που τον συγκρατούν (τους εργαζόμενους), φαίνεται να αδιαφορεί. Τα ταμεία γεμίζουν χρήμα που έρχεται έξωθεν και όλα καλά. Ο Έλληνας ας κάνει τα λαϊκά του μπάνια και στον Φλοίσβο ή στην Σαλαμίνα, μη θέλει και Σαντορίνη τώρα. Ό, τι πρόλαβε πρόλαβε. Στα νησιά, ένα δείπνο κοστίζει μικρά μηνιάτικα. Τα νησιά είναι cool. Οι ευτυχισμένοι τουρίστες τα περιδιαβαίνουν κατακόκκινοι, επιστρέφουν στην βίλα με θέα ή στο ενοικιαζόμενο δωμάτιο με το κλιματιστικό να καίει όλη μέρα, ενώ οι Έλληνες, οι Αλβανοί, οι Αφρικανοί, οι όποιοι τους έχουν σερβίρει όλη μέρα στο beach bar βλαστημούν την ώρα και την στιγμή που θα επιστρέψουν στο ιερό τους μπουντρουμάκι με τον χαλασμένο (πάλι) θερμοσίφωνα, τον ανεμιστήρα που κάνει θόρυβο σαν κομπρεσέρ και το ξεφτισμένο σχοινί πάνω στο οποίο παλεύουν να στεγνώσουν τα σώβρακα που, φυσικά, πλύναν στο χέρι.

Μάλιστα, είναι γεγονός ότι, επειδή το κακό παράγινε τα τελευταία χρόνια, οι επιχειρήσεις τουρισμού δυσκολεύονται να βρουν άτομα να εργαστούν. Ναι, οι αντίξοες συνθήκες εργασίας και διαμονής των ”θερινών” εργαζόμενων έχουν γίνει θέμα συζήτησης σε σοβαρά ρεπορτάζ και έρευνες, έχουν συζητηθεί σε forums και σε social media, είναι γεγονός. Και, βεβαίως, αποτελούν βασικό αντικίνητρο για να εργαστεί κανείς σε ένα ξενοδοχείο ή σε ένα εστιατόριο για την σεζόν. Συνδυαστικά, οι μισθοί είναι αστείοι. Η εξάντληση, η ψυχική εξασθένηση και η δυσκολία στο να αντεπεξέλθουν στα καθημερινά μικροέξοδα σε ένα πανάκριβο νησί οδηγεί πολλούς νέους να σκεφτούν ότι μπορούν να ζήσουν και χωρίς 1.000 ευρώ τον μήνα συν tips. Το κίνητρο της εργασίας σε έναν πανέμορφο τόπο, στον οποίο θα μπορούν ενδεχομένως να συνδυάσουν και λίγες διακοπές ή έστω διαφυγή από την πόλη δεν φαίνεται να είναι ικανό να τους κινητοποιήσει. Άλλωστε, ωραίες θάλασσες έχει και στην Αλβανία, στην Κροατία και αλλού, όπου, πιθανά, μια σαλάτα και ένα ποτήρι κρασί δεν κοστίζουν 40 ευρώ. Το 2022, ψηφίστηκε ρύθμιση που επιτρέπει την εισαγωγή εργαζομένων από το εξωτερικό προκειμένου να καλυφθούν τα μεγάλα κενά.

Οι εργαζόμενοι καταθέτουν ότι η πίεση και η ένταση της δουλειάς είναι αφόρητες. Τα καταλύματα που τους παρέχονται ακατάλληλα: με τρία ράντζα σε ένα δωμάτιο 15 τετραγωνικών, χωρίς πλυντήριο, χωρίς κλιματισμό, υπόγεια, ενίοτε και επικίνδυνα να ζει κανείς ”σπίτια”. Οι βάρδιες εργασίας δεν σταματούν, η υγεία των εργαζόμενων παίζεται στα ζάρια συνεχώς. Τα καθήκοντα δεν είναι σαφή: προσλαμβάνονται για bartenders και μαζεύουν καρέκλες, κάνουν μερεμέτια, εκτελούν λογιστικές εργασίες, χειρίζονται ό, τι στο καλό προκύψει. Αλλά, ο μισθός είναι σαφέστατος. Τόσα. Σταγόνα παραπάνω-γι’ αυτό, υπάρχουν τα tips, ανεξάρτητα που, συχνά, δίδονται στο τέλος της σεζόν και με αμφιλεγόμενες διαδικασίες δίκαιης μοιρασιάς και διαφάνειας.

Ναι, οι νέες γενιές εργαζομένων έχουν διαφορετική νοοτροπία από τους προγενέστερούς τους και, ναι, παίζει και αυτό τον ρόλο του. Ο λόγος είναι πιθανά το χαμηλότερο ταβάνι των ονείρων. Αλλιώς (και είναι λογικό) αντεχόταν ο μόχθος με την ιδέα της αγοράς ενός σπιτιού, των καλύτερων ημερών που έπονται, της επαγγελματικής καταξίωσης, της ανέλιξης και αλλιώς αντέχεται ένας μόχθος που μοιάζει φαύλος, μη νοηματοδοτημένος από οπουδήποτε, ενώ μερικοί άνθρωποι κερδίζουν εκατομμύρια χωρίς να ιδρώνουν την φανέλα. Από την άλλη, αν θέλουμε να είμαστε απολύτως δίκαιοι στην καταγραφή των σκέψεων και παρατηρήσεών μας, η νέα γενιά έχει ανακαλύψει νέες πηγές εισοδημάτων προσωρινών ή πιο μόνιμων, από την άνεση των κινητών τους τηλεφώνων. ”Η κολλητή μου έχει γίνει κανονική influencer, της στέλνουν εταιρείες καλλυντικών και τροφίμων και κερδίζει γύρω στα 1.500 ευρώ το μήνα. Κόβει τιμολόγια, είναι μια κανονική επιχειρηματίας. Εγώ άλλη μια σεζόν θα δουλέψω σε ένα μπιτσόμπαρο στην Τζια με συνθήκες αρκετά καλύτερες από αυτές που ακούω ότι παίζουν σε άλλα, πιο μεγάλα νησιά”, λέει στο Olafaq η Μ.Λ. Αν σκέφτεται να ανοίξει Tik Tok; ”Έχω ήδη εννοείται! Αλλά δεν κάνουμε όλοι για influencers, ούτε θέλουμε κιόλας να γίνουμε όλοι.”

Το κράτος πρέπει να επέμβει άμεσα. Δεν αρκούν οι φορολογικοί έλεγχοι και τα πρόστιμα για παραβίαση των κανόνων περί κοινής ησυχίας με τις μουσικές στην διαπασών. Είχαμε γράψει και συζητήσει και πέρσι, σε σχέση με τον εργαζόμενο που βούτηξε ο μισός σε πισίνα για να εξυπηρετήσει πελάτες, ότι εγείρονται νομικά και δη συνταγματικά ζητήματα καταπάτησης θεμελιωδών ανθρώπινων δικαιωμάτων. Ως πότε θα κρυβόμαστε πίσω από το δάχτυλο μιας ικανοποιητικής πορείας στους τζίρους και στα νούμερα που σημειώνει ο ελληνικός τουρισμός; Τα νούμερα και οι επιτυχίες αυτές βασίζονται πάνω σε πρησμένους κάλους και εξασθενημένες σπονδυλικές στήλες ανθρώπων που κοιμούνται σε άθλια στρώματα, τρέφονται ανεπαρκώς και αμείβονται δυσανάλογα σε σχέση με τα κέρδη που φέρνουν οι εργατοώρες τους στις επιχειρήσεις.

Είναι ντροπή. Και πια, ντρέπεται και αυτή.