Καθώς πλησιάζεις στο ύψος του εμβληματικού Ρωμαϊκού Υδραγωγείου, η ατμόσφαιρα υποβάλλει κι ακόμη πιο έντονη γίνεται η αίσθηση της τραγωδίας που συντελέστηκε εκεί, στην αρχή του φθινοπώρου του ΄44, όταν λίγο πριν μπει το αμάξι στο χωριό συναντάς τη χαρακτηριστική καφέ πινακίδα: «ΚΑΛΩΣΟΡΙΣΑΤΕ ΣΤΗ ΜΑΡΤΥΡΙΚΗ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ ΧΟΡΤΙΑΤΗ».
Ξέρεις ότι η Γερμανική θηριωδία άφησε ανεξίτηλα τα σημάδια της στις ψυχές και στα χώματα αυτά, στις ζωές των ανθρώπων εκεί και στην Οικουμένη, ως έγκλημα πολέμου. Τα γεγονότα εκείνου του μαρτυρικού Σαββάτου, στις 2 του Σεπτέμβρη του 1944 έμειναν χαραγμένα στον νου κι έτσι στις διηγήσεις όσων τα έζησαν και προσπαθούν ως σήμερα αυτή η «μνήμη» να μη σβήσει, να κρατηθεί ζωντανή, με τα ντοκουμέντα που η Ιστορία χρειάζεται για να μεταφέρεται στις κατοπινές γενιές όπως αρμόζει.
Ήταν, λοιπόν, ξανά εκεί, όπως ήμασταν πολλοί…
Εκεί όπου εξακολουθεί να γράφεται η Ιστορία, μέσα από τις διηγήσεις, από τη διατήρηση της Μνήμης! Με τρόπο ζώντα και δρώντα, ουσιαστικό.
Η Χαρούλα, ο Κώστας, ο Παύλος, η Κατερίνα, με οδηγό τους τον Θωμά ήταν πάλι εκεί όπου η Ιστορία μένει και διδάσκει, παίρνει σάρκα και οστά. Εκεί που τα γεγονότα λέγονται από τη σωστή πλευρά, που οι λέξεις αποδίδουν τα σωστά νοήματα.
Σμίλευσαν στιγμές Ιστορικής Μνήμης, επάνω εκεί, στα σημεία του Μαρτυρίου των 149 αμάχων, νηπίων, παιδιών, γυναικών και ηλικιωμένων που χάθηκαν μέσα στα αποκαΐδια, στην πρώτη γερμανική πυρπόληση του χωριού, στην Οικία Νταμπούδη κι ύστερα οι υπόλοιποι στον ιστορικό Φούρνο του Γκουραμάνη. Μίλησαν με θάρρος, τόλμη και πόνο στα μάτια για εκείνη τη θηριωδία. Για εκείνη την αποφράδα ημέρα του Σεπτέμβρη του ’44 που κι ο ίδιος ο ουρανός παλεύει ακόμη να ξεχάσει!
Και ταυτόχρονα… Έκεί έξω, μαζί με το συγκεντρωμένο πλήθος, στον Δρόμο του Μαρτυρίου, οι φωνές των λιγοστών επιζώντων, μικρών παιδιών τότε.
Ήταν ξεκλήρισμα και «κάψιμο». Έτσι να το πεις, μου λένε επιτακτικά κάποιοι από όσους βρέθηκαν σ’ εκείνο το μαρτύριο, όσοι είναι ακόμη εδώ, και οι απόγονοί τους. Μην το ονομάσεις Ολοκαύτωμα, γιατί υπήρξαν «Έλληνες» που δεν καήκαν μαζί μας. Ήταν με το κακό! Ήταν εκείνοι, οι επονομαζόμενοι Σουμπερταίοι, οι πιο ανελέητοι απ’ τον Κατακτητή. Οι πιο αλύγιστοι. Βίαζαν γυναίκες κι αποκεφάλιζαν βρέφη. Σκληροί επιτελεστές του Ολέθρου! Οι δωσίλογοι, συνεργάτες των Γερμανών που για εκείνη την περιοχή ήταν οι συνεργάτες του σκληροτράχηλου Γερμανού διοικητή Σούμπερτ.
Πρέπει να χρησιμοποιούμε τις σωστές λέξεις, θα μας πουν σε όλους τους τόνους, αν θέλουμε η Ιστορία να «κρατιέται» απ’ τη σωστή πλευρά.
«Έτσι όπως συμβαίνει τώρα, με τη θηριωδία στη Γάζα. Είναι Γενοκτονία του Παλαιστινιακού λαού. Μη φοβάστε να το πείτε!», βροντοφώναζε ο Μπάμπης στη διαδρομή του Ιστορικού Περιπάτου, την ώρα που οι μουσικές των νέων του σημερινού Χορτιάτη έδιναν ακόμη μεγαλύτερη ένταση στη Μνήμη!
Κι ύστερα πάλι η Χαρούλα, και τα παιδιά… Μόλις άρχισε να σουρουπώνει. Εκεί ψηλά, στο μαρτυρικό βουνό, έξω από την Οικία Νταμπούδη, στον χώρο της πρώτης πράξης του δράματος, εκεί όπου έπεσαν οι πρώτοι 50 νεκροί. Με απόγνωση και βροντερή φωνή, διάβασαν τα Ονόματα, ένα ένα. Των 149. Κι έκαναν τον χρόνο εικόνα, από το 2025 έως πίσω στο 1944, να δείξουν τον Δρόμο, τον σωστό, της Μνήμης, όπως πρέπει να είναι.
Καθαρή και ντόμπρα!
Το σύνθημα που έγινε μνημείο και φωνή των νεκρών, είπαν, το «Ποτέ ξανά», το ζούμε Τώρα! Κι είναι επιτακτικό να φανεί τι πάει τόσο λάθος.
Το είπαν όλοι και το χειροκρότησαν μαζί μας…
Ως την κατοπινή Επέτειο, ώσπου να γίνει η Ιστορία πραγματικό Μάθημα για τη Ζωή!
➪ Ακολουθήστε το OLAFAQ στο Facebook, Bluesky και Instagram.
