Η σεζόν είναι νταλκάς, βραχνάς, απόφαση ζωής (καμιά φορά κρατάει χρόνια αυτή η κολώνια), σου εξασφαλίζει χρήματα, αλλά και καραμπινάτη κούραση. Οι συνθήκες δουλειάς, είτε κάνεις μανικιούρ σε κάποιο νυχάδικο, είτε σερβίρεις καφέδες σε ξαπλώστρες, είτε υποδέχεσαι στην πόρτα ακριβού εστιατορίου, είναι εκτός κανονικότητας και πραγματικότητας. Ειδικά για νησιά που χτυπάνε κόκκινα, βλ. Πάρο, Μύκονο, Σαντορίνη και, πλέον, Τήνο, αλλά και ένα σωρό άλλα μικρά και ήσυχα μέχρι πρότινος.

Πολλοί από εμάς, έχουμε φίλους και φίλες που έχουν εργαστεί καλοκαίρια.

Ο μέσος νέος αυτήν την στιγμή στην Ελλάδα, που ασχολείται με την εστίαση, έχει εργαστεί σεζόν σε κάποιο νησί ή άλλο τουριστικό μέρος. Σημειωτέον, η εστίαση απασχολεί πάρα πολλούς νέους. Είναι η πρώτη δουλειά που αναζητά συνήθως κανείς. Στα μπαρ και τις ταβέρνες μάς σερβίρουν, συχνά, μελλοντικοί σταρ της τηλεόρασης, επιστήμονες, δικηγόροι που θα μας βγάλουν (φευ!) το διαζύγιο. Κάποια άτομα, όλο και περισσότερα, απορροφώνται μονίμως από την εστίαση: συχνά, ανοίγουν δικά τους μαγαζιά, κάτι καταπληκτικά πρότζεκτ όπως new age καφενεία, γαμάτους φούρνους και ό, τι άλλο μπορείτε να φανταστείτε. Ή εργάζονται σε εταιρείες ποτών και καφέ. Ή διαπρέπουν ως σομελιέ, mixologists, baristi, σεφ.

Η εστίαση, πια, δεν είναι φάση Ζόρμπα δε Γκρικ, η εστίαση έχει σοβαρέψει, έχει εκμοντερνιστεί, η Ελλάδα είναι σοβαρός γαστρονομικός προορισμός και η λέξη «γκαρσόνι» τείνει να σβηστεί από τον χάρτη.

Όμως, αυτό δεν σημαίνει ότι όλοι οι εργοδότες αντιμετωπίζουν με σεβασμό τους εργαζόμενούς τους, στους οποίους συχνά θεωρούν ότι «κάνουν χάρη» και ότι άλλοι θα έκαναν τεμενάδες να βρίσκονται στην θέση τους. Αν και, ακόμα κι αυτό, τείνει να περιοριστεί. Όλο και πιο δύσκολο είναι για μαγαζάτορες να βρουν προσωπικό, πλέον-ίσως το έχετε ακούσει. Οι νέοι έχουν κάπως ξυπνήσει. Άλλες πηγές εισοδήματος (πχ. από το Internet) τους είναι, πιθανώς, πιο βολικές και όχι, δεν είναι σωστό να τους κατηγορούμε για τεμπελιά. Γενιές και γενιές έχουν φάει τα πόδια και τα χέρια τους στον τουρισμό, συχνά μην έχοντας άλλη επιλογή. Ε, η νεότερη γενιά έχει και άλλες επιλογές πια!

Και πάλι όμως. Αν αποφασίσουν να πάνε να δουλέψουν σεζόν, αντιμετωπίζουν ένα σωρό αντιξοότητες, τις οποίες, καμιά φορά, ούτε που θα μπορούσαμε να φανταστούμε εμείς οι «απ’ έξω».

Δεν ισχύουν πάντοτε, ούτε παντού, αλλά δεν είναι σενάρια επιστημονικής φαντασίας. 

Από εμπειρίες της συντακτικής μας ομάδας και ανθρώπων που ρωτήσαμε για λογιαριασμό αυτού του θέματος (επιθυμούν να παραμείνουν ανώνυμοι), καταρτίσαμε την εξής όχι-και-πολύ-ευχάριστη-να-διαβάσει-κανείς λίστα με 10+1 πικρές αλήθειες:

1. Συχνά, οι εργαζόμενοι σεζόν κοιμούνται σε μεγάλη απόσταση από εκεί που δουλεύουν καθημερινά. Τα νεότερα παιδιά που δεν έχουν όχημα καταπίνουν χιλιόμετρα με τα πόδια τους, αν δεν καταφέρουν να ρυθμιστούν με κάποιο άτομο από την ομάδα που μπορεί να έχει αυτοκίνητο ή παπί.

2. Εννοείται πως ρεπό και ανάσα δεν υπάρχει στις σεζόν. Ο άνθρωπος που σας σερβίρει την πίτσα σας, έχει σερβίρει χιλιάδες πίτσες πριν από εσάς non stop και θα συνεχίσει να το κάνει μέχρι τα πρωτοβρόχια και βάλε. Και ναι, βασίζεται στο τιπ σας για να κάνει την πραγματική μπάζα.

3. Διότι, ο μισθός, τα μεροκάματα, όσο καλά και να είναι, καλύπτουν την διατροφή τους και αρκετά άλλα ανθρώπινα έξοδα που μπορεί να έχουν στο νησί. Σε κάποια νησιά, είναι αδύνατο να φάνει κάτι εκτός μαγειρευτού από τα χεράκια τους. Λόγω ακριβών τιμών. Οι εργαζόμενοι σεζόν συνήθως τρώνε: τοστ, σάντουιτς, σουβλάκια, ομελέτες-αυγά, πίτσα, σαλάτες.

4.  Στην Μύκονο, μάλιστα, υπάρχουν μαγαζιά που απαγορεύουν στους εργαζόμενούς τους να έρθουν ως πελάτες, ας πούμε ώρα εκτός ωραρίου τους. Αντισυνταγματικό, μέχρι που να κάνει κάποιος μήνυση. Αλλά πού να κάνει κάποιος μήνυση που έχει έρθει να βγάλει κανά φράγκο για τις σπουδές του ή την ζωή του;

5. Τα σπίτια τα οποία παραχωρούνται στους εργαζομένους δεν είναι της προκοπής, 9 στις 10 φορές. Εννοείται πως μέσα σε λίγα τετραγωνικά, ζουν δύο και τρεις άνθρωποι μαζί. Τα σπίτια χρησιμοποιούνται για την ξεκούραση και την καθαριότητα. Μοιάζουν με αποθήκες-ή είναι στ’ αλήθεια αποθήκες. Όσο πιο διακεκριμένη θέση έχει ένας εργαζόμενος, τύπου ένας μάνατζερ, τόσο αξιοπρεπέστερο σπίτι του δίδεται. Για πρωτάρηδες, βοηθούς σερβιτόρου, πασαδόρους και τα λοιπά, κλάφτε τα. Άτομα έχουν κοιμηθεί σε παλιά στρώματα πάνω σε παλέτες ξύλινες, άλλα σε καμαράκι ξενοδοχείου χωρίς παράθυρο, με χαλασμένο ανεμιστήρα. Κάποιες φορές, δεν υπάρχει πλυντήριο στα σπίτια. Αντιθέτως, πολύ συχνά έχει άλλα πραγματάκια: έντομα, μούχλα, υγρασία, φασαρία,συνθήκες γενικώς ακατάλληλες για διαμονή. Τα νησιά δεν έχουν κλίνες και, φυσικά, οι τουρίστες έχουν προτεραιότητα από τους καημένους τους εργαζόμενους.

6. Ναι, οι σερβιτόροι και οι σερβιτόρες παρανοούνται συχνά από αφεντικά και πελάτες για σεξεργάτες και σεξεργάτριες. Ό, τι καταλάβατε.

7. Οι μισθοί καμιά φορά συμφωνείται να δοθούν μαζεμένοι στο τέλος της σεζόν. Ένας τρόπος να κρατηθούν στα σιγουρα οι εργαζόμενοι. Ιδίως στα μαγαζιά με τιπς που ξεπερνούν το ημερομίσθιο.

8. Οι εργαζόμενοι πληρώνουν τον καφέ τους ή το φαγητό τους από το μαγαζί που δουλεύουν. Δεν τους το κερνάει κανείς. Φυσικά, το πληρώνουν σε άλλες τιμές, τύπου 20% ή 30% έκπτωση. Και η αλήθεια είναι ότι επικρατεί μια αλληλεγγύη μεταξύ εργαζομένων και κάνουν καλύτερες τιμές ο ένας στον άλλον, όταν κάποιος βρεθεί στην θέση του πελάτη. Μισές τιμές σε ποτά ή σουβλάκια. Αναπόφευκτα, γνωρίζονται μεταξύ τους.

9. Η ζωή του μέσου εργαζομένου σε νησί είναι δουλειά-φαγητό-ύπνος-φαγητό-δουλειά. Καμιάμ φορά, δεν υπάρχει χρόνος ούτε για σεξ. Και φυσικά, μην φανταστείτε ότι βουτούν στην θάλασσα ή την πισίνα που απέχουν λίγα μόλις μέτρα από τα πόδια τους.

10. Σε πολλές περιπτώσεις, οι μαγαζάτορες χρωστάνε χρήματα στους εργαζόμενους. Κάποιοι, το έχουν τακτική. Κόβουν μισό μηνιάτικο, ας πούμε, από όλους. Τον τελευταίο μήνα, τον Οκτώβρη, τον πληρώνουν μισό. Τους λένε ότι θα τα πάρουν πολύ άμεσα. Δεν τα δίνουν ποτέ. Γιατί θέλουν κι άλλο κέρδος, δεν τους έφτασε αυτό που πέτυχαν όλο το καλοκαίρι. Και ξέρουν πως η Επιθεώρηση Εργασίας σε εποχιακά μαγαζιά και ιδίως σε μερικά νησιά, όπως η Σαντορίνη, ουσιαστική δεν κάνει τίποτα, νιώθουν ανεπηρέαστοι και δεν φοβούνται κανέναν και τίποτα. Από την κόπωση και την εξάντληση, οι εργαζόμενοι δεν διεκδικούν πάντα τα δεδουλευμένα. Σου λέει, για 500 ευρώ θα χαλαστώ κι άλλο; Τα παρατάνε.

11. Πολλά άτομα, ιδίως αν είναι άπειρα, επιστρέφουν στην πόλη μετά το τέλος της σεζόν με ψυχολογικά προβλήματα, πρησμένους αστραγάλους, κακή υγεία, μαύρους κύκλους και αίσθημα απογοήτευσης.

(Αν διαβάζετε αυτό το κείμενο και δουλεύετε σεζόν, καλή δύναμη. Αλλά, σιγά μην δουλεέυετε σεζόν και βρείτε χρόνο να διαβάσετε αυτό το συγκεκριμένο κείμενο! Αν ετοιμάζεστε για διακοπές, σκεφτείτε δεύτερη φορά πριν κατσουφιάσετε θυμωμένοι στην σερβιτόρα που ξέχασε να φέρει το καλαμάκι για τον χυμούλη σας. Ευγένεια, υπομονή. Και, ίσως, σιγά σιγά προτίμηση σε καταστήματα που εργάζονται σε πιο ανθρώπινους ρυθμούς. Εκτός κι αν θέλετε να σας φέρνουν το μοχίτο μες στο νερό, ενώ εσείς λιάζεστε ατάραχοι για τα βρεγμένα ρούχα του σερβιτόρου.)