Η Angela Davis είναι Αφροαμερικανίδα πολιτική ακτιβίστρια, ακαδημαϊκός και συγγραφέας πάνω από δέκα βιβλίων για την τάξη, τον φεμινισμό, τη φυλή και το σωφρονιστικό σύστημα των ΗΠΑ. Δεν είναι μόνο μια εμβληματική προσωπικότητα του κινήματος της Μαύρης Υπερηφάνειας (Black Pride), μια ακτιβίστρια που φυλακίστηκε για δεκαοκτώ μήνες χαρακτηριζόμενη από το FBI ως μία από τους «Δέκα πιο επικίνδυνους καταζητούμενους» τη δεκαετία του 1970. Δεν είναι μόνο μια σημαντική φεμινίστρια ακαδημαϊκός, που έχει γράψει μερικά από τα πιο ρηξικέλευθα και ανθεκτικά στο χρόνο κείμενα φεμινιστικής σκέψης. Αυτό που κυρίως χαρακτηρίζει τη διαρκή πολιτική και ακαδημαϊκή της δράση είναι η ενεργός συμμετοχή στα κινήματα που μάχονται για κοινωνική δικαιοσύνη σε όλο τον κόσμο.

Ανήκοντας στο ιδεολογικό πεδίο του μαρξισμού, η Davis ήταν για πολλά χρόνια μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος των ΗΠΑ και συμμετείχε σε πολλούς αγώνες, συμπεριλαμβανομένης της εκστρατείας κατά του πολέμου του Βιετνάμ. Είναι επίσης γνωστή για την υπεράσπισή της υπέρ της απελευθέρωσης της Παλαιστίνης.

Η Angela Davis έγινε επίσης τραγούδι στο «Βlack Αngel» των Rolling Stones, έγινε μπλουζάκι, όμως παραμένει μια από τις λίγες φυσιογνωμίες πρώτης γραμμής των κινημάτων του ΄60 και του ΄70 στις ΗΠΑ που διασώθηκαν πολιτικά και προσωπικά.

Με το έργο της τονίζει πάντα τη σημασία της οικοδόμησης συλλογικοτήτων αγώνα ενάντια σε κάθε ανισότητα, οικονομική, κοινωνική, έμφυλη, φυλετική. Το ερευνητικό της ενδιαφέρον τα τελευταία χρόνια επικεντρώνεται στα κοινωνικά προβλήματα που σχετίζονται με την ποινικοποίηση εκείνων των κοινοτήτων που βάλλονται περισσότερο από τη φτώχεια και τις φυλετικές διακρίσεις. Είναι ιδρυτικό μέλος της Κριτικής Αντίστασης (Critical Resistance), μιας οργάνωσης αφιερωμένης στην κατάργηση του σωφρονιστικοβιομηχανικού συμπλέγματος (prison-industrial complex) στις ΗΠΑ και συνδεδεμένο μέλος της οργάνωσης Sisters Inside που επικεντρώνει τη δράση της στην αλληλεγγύη στις φυλακισμένες γυναίκες στην Αυστραλία. Άλλωστε σήμερα, στις ομιλίες της, προτρέπει το κοινό της να σκεφτεί σοβαρά την προοπτική ενός κόσμου χωρίς φυλακές.

Έχει διδάξει σε πολλά πανεπιστήμια των ΗΠΑ. Σήμερα είναι Διακεκριμένη Ομότιμη Καθηγήτρια Ιστορίας της Συνείδησης και Φεμινιστικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια Σάντα Κρουζ. Είναι συγγραφέας δέκα βιβλίων. Το πιο πρόσφατο με τίτλο, Η ελευθερία είναι ένας διαρκής αγώνας: Το Φέργκιουσον, η Παλαιστίνη και τα θεμέλια ενός κινήματος, εκδόθηκε τον Φεβρουάριο του 2016. Έχει δώσει και συνεχίζει να δίνει διαλέξεις σε όλο τον κόσμο.

Ακολουθούν μερικά από τα πιο σημαντικά πράγματα που αποκόμισα από το βιβλίο:

1. Ότι ο αγώνας για την απελευθέρωση των μαύρων είναι στενά συνυφασμένος με τον αγώνα για την απελευθέρωση της Παλαιστίνης.

Σε παγκόσμιο επίπεδο υπάρχει μια πλούσια ιστορία των αγώνων κατά του ρατσισμού και της καταπίεσης και πρέπει να αναγνωρίσουμε τη συσχέτιση μεταξύ αυτών των αγώνων.

Η διεθνής αλληλεγγύη είναι ζωτικής σημασίας. Το να υπερασπίζεσαι τα δικαιώματα των Παλαιστινίων στη γη τους είναι σαν να υπερασπίζεσαι τα δικαιώματα των ιθαγενών ή των μαύρων στις ΗΠΑ, είναι σαν να αντιστέκεσαι στο απαρτχάιντ στη Νότια Αφρική. Όλοι οι αγώνες κατά του ρατσισμού και της καταπίεσης είναι ένα.

Ακριβώς όπως ο αγώνας για τον τερματισμό του νοτιοαφρικανικού απαρτχάιντ αγκαλιάστηκε από ανθρώπους σε όλο τον κόσμο και ενσωματώθηκε σε πολλές ατζέντες κοινωνικής δικαιοσύνης, η αλληλεγγύη προς την Παλαιστίνη πρέπει ομοίως να υιοθετηθεί από οργανώσεις και κινήματα που ασχολούνται με ζητήματα δικαιοσύνης και ισότητας σε όλο τον κόσμο. Αυτή ακριβώς είναι η στιγμή που σύμφωνα με την Davis πρέπει να ενθαρρύνουμε όλους όσους πιστεύουν στην ισότητα και τη δικαιοσύνη να συμμετάσχουν στο κάλεσμα για μια ελεύθερη Παλαιστίνη.

Και επίσης θα ήταν ίσως σημαντικό να επισημάνουμε ότι η ισραηλινή αστυνομία έχει συμβάλει στην εκπαίδευση της αμερικανικής αστυνομίας. Έτσι, υπάρχει αυτή η σύνδεση μεταξύ του αμερικανικού και του ισραηλινού στρατού. Και επομένως αυτό σημαίνει ότι όταν προσπαθούμε να οργανώσουμε εκστρατείες αλληλεγγύης προς την Παλαιστίνη, όταν προσπαθούμε να αμφισβητήσουμε το ισραηλινό κράτος, δεν πρόκειται απλά για την εστίαση των αγώνων μας αλλού, σε άλλο μέρος. Έχει επίσης να κάνει με το τι συμβαίνει στις κοινότητες των ΗΠΑ.

Η Davis εφιστά ιδιαίτερα την προσοχή στη σύνδεση μεταξύ των διαδηλώσεων στο Φέργκιουσον και της Παλαιστίνης.

Η συμμετοχή των Παλαιστινίοαμερικανών στις διαδηλώσεις του Φέργκιουσον συμπληρώθηκε από εκφράσεις αλληλεγγύης με το Φέργκιουσον από Παλαιστίνιους ακτιβιστές στη Δυτική Όχθη και τη Γάζα. Ο αγώνας του Φέργκιουσον δίδαξε ότι τα τοπικά ζητήματα έχουν παγκόσμιες προεκτάσεις. Η στρατιωτικοποίηση της αστυνομίας του Φέργκιουσον και οι συμβουλές που έγραψαν στο twitter οι Παλαιστίνιοι ακτιβιστές βοήθησαν να αναγνωριστεί η πολιτική συγγένεια με το κίνημα του μποϊκοτάζ, της αποεπένδυσης και των κυρώσεων και με τον ευρύτερο αγώνα για δικαιοσύνη στην Παλαιστίνη. Επιπλέον, η συγγραφέας εστίασε στον κεντρικό ρόλο που έπαιξε η ισλαμοφοβία στην εμφάνιση νέων μορφών ρατσισμού μετά την 11η Σεπτεμβρίου 2001.

2. Ότι τα κινήματα για την αλλαγή έχουν να κάνουν με τη συλλογική προσπάθεια, όχι με μεμονωμένα χαρισματικά άτομα.

Η Davis τονίζει ότι, σε αντίθεση με τις δημοφιλείς αφηγήσεις, η αλλαγή είναι αποτέλεσμα συλλογικής εργασίας και όχι λίγων μεμονομένων ατόμων.

Είναι σημαντικό να αντισταθούμε στην απεικόνιση της ιστορίας ως έργο ηρωικών ατόμων, προκειμένου οι άνθρωποι σήμερα να αναγνωρίσουν τη δυνητική τους δράση ως μέρος μιας διαρκώς διευρυνόμενης κοινότητας αγώνα.

Για παράδειγμα, ο Αβραάμ Λίνκολν παρουσιάζεται συχνά ότι έθεσε τέλος στη δουλεία και απελευθέρωσε τέσσερα εκατομμύρια σκλάβους με τη Διακήρυξη Χειραφέτησης. Ωστόσο, όπως επισημαίνει ο Eric Foner στο βιβλίο του The Fiery Trial: Abraham Lincoln and American Slavery, η ίδια διακήρυξη άφησε 750.000 περίπου σκλάβους που συνέχιζαν να ζουν σε καθεστώς δουλείας. Αυτή η δημοφιλής αφήγηση για το τέλος της δουλείας που συνδέθηκε με τον Αβραάμ Λίνκολν στην πραγματικότητα εξοβελίζει τη δράση των ίδιων των μαύρων. Είναι η εξέγερση των σκλάβων επί εκατοντάδες χρόνια πριν και μετά τη διακήρυξη που οδήγησε στη χειραφέτησή τους.

Ένα άλλο παράδειγμα είναι η προσπάθεια αποσύνδεσης του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ από τον τεράστιο αριθμό ανθρώπων που βρίσκονταν πίσω από το κίνημα της ελευθερίας.

Μια παρόμοια διαδικασία προσπάθησε να αποσυνδέσει τον Μάρτιν Λούθερ Κινγκ Τζούνιορ από τον τεράστιο αριθμό γυναικών και ανδρών που αποτέλεσαν την καρδιά του κινήματος ελευθερίας των ΗΠΑ στα μέσα του 20ού αιώνα.

3. Ότι η αλλαγή είναι μια μακροπρόθεσμη διαδικασία, και αυτό είναι εντάξει.

Εξακολουθεί να είναι απαραίτητο να εργαστούμε για την αλλαγή, ακόμη και αν δεν καταφέρουμε ποτέ να τη δούμε να συμβαίνει κατά τη διάρκεια της δικής μας ζωής.

Συχνά οι άνθρωποι λένε, «αν απαιτείται τόσος χρόνος, θα έχω πεθάνει». Και λοιπόν; Όλοι πεθαίνουν, σωστά; Και αν οι άνθρωποι που συμμετείχαν στον αγώνα κατά της δουλείας -σκέφτομαι ανθρώπους όπως ο Frederick Douglass ή η Ida B. Wells στον αγώνα κατά του Νόμος του Λυντς – αν είχαν αυτή την πολύ στενή ατομικιστική αίσθηση της δικής τους συνεισφοράς, πού θα βρισκόμασταν σήμερα; Και έτσι πρέπει να μάθουμε πώς να φανταζόμαστε το μέλλον με όρους που δεν περιορίζονται στη δική μας ζωή.

4. Ότι υπάρχει διαφορά μεταξύ του αντίκτυπου και του αποτελέσματος.

Αν και είναι εύκολο να απογοητευτούμε όταν βλέπουμε κινήματα όπως το Occupy Wall Street ή την αιγυπτιακή επανάσταση του 2011 να αποτυγχάνουν να παράγουν απτά αποτελέσματα, πρέπει να θυμόμαστε τη διαφορά μεταξύ αντίκτυπου και αποτελέσματος.

Ας μην ξεχνάμε τον αντίκτυπο της Πλατείας Ταχρίρ και του κινήματος Occupy σε όλο τον κόσμο. Συχνά οι άνθρωποι υποστηρίζουν ότι σε αυτά τα πιο πρόσφατα κινήματα δεν υπήρχαν ηγέτες, δεν υπήρχε μανιφέστο, ατζέντα, αιτήματα, άρα τα κινήματα απέτυχαν. Θα ήθελα όμως να επισημάνω ότι ο μαρξιστής κοινωνιολόγος Stuart Hall, ο οποίος μας προέτρεψε να κάνουμε διάκριση μεταξύ αποτελέσματος και αντίκτυπου. Πολλοί άνθρωποι υποθέτουν ότι επειδή οι εξεγέρσεις τελείωσαν και δεν παράχθηκε τίποτα χειροπιαστό, ότι δεν υπήρξε αποτέλεσμα. Αλλά όταν σκεφτόμαστε τον αντίκτυπο αυτών των ευφάνταστων και καινοτόμων δράσεων κατά τις οποίες οι άνθρωποι έμαθαν πώς να συνεργάζονται χωρίς τη διαμεσολάβηση του κράτους, όταν έμαθαν να λύνουν προβλήματα χωρίς να χρειάζεται να καλέσουν την αστυνομία, αυτό θα πρέπει να αποτελέσει πραγματική έμπνευση για τη δουλειά που θα κάνουμε στο μέλλον για να οικοδομήσουμε αυτές τις κινηματικές διαδικασίες.

Το κίνημα Occupy μας έδωσε τη δυνατότητα να μιλήσουμε για τον καπιταλισμό με ανοιχτό, δημόσιο τρόπο, με τρόπο που δεν είχε καταστεί εφικτός από τη δεκαετία του 1930. Δεν πρέπει ασπαζόμαστε την άποψη ότι τώρα που οι εξεγερμένοι έφυγαν δεν έχει μείνει τίποτα. Έχουν απομείνει πολλά.

5. Ότι ο φεμινισμός δεν αφορά μόνο την ισότητα των φύλων – είναι ένα σύστημα σκέψης που πρέπει επίσης να περιλαμβάνει την κριτική του καπιταλισμού.

Ο φεμινισμός περιλαμβάνει πολύ περισσότερα από την ισότητα των φύλων. Ο φεμινισμός πρέπει να περιλαμβάνει μια συνείδηση και κριτική του καπιταλισμού – εννοώ, τον φεμινισμό με τον οποίο σχετιζόμαστε. Και υπάρχουν πολλαπλοί φεμινισμοί, σωστά; Πρέπει να περιλαμβάνει μια κριτική του καπιταλισμού, και του ρατσισμού, και της αποικιοκρατίας, και της μετα-αποικιοκρατίας, και παράλληλα της ύπαρξης περισσότερων φύλων από όσα μπορούμε καν να φανταστούμε, και περισσότερων σεξουαλικοτήτων από όσες νομίζαμε ότι θα μπορούσαμε ποτέ να ονομάσουμε.

Με αυτή την έννοια, η Davis θεωρεί ότι η ευαισθητοποίηση για τη σύνδεση μεταξύ των αγώνων των έγχρωμων ανθρώπων στις ΗΠΑ και των αγώνων των Παλαιστινίων ενάντια στην ισραηλινή κατοχή είναι μια φεμινιστική διαδικασία.Ότι το σωφρονιστικό σύστημα δεν επιδιώκει την επανένταξη, αλλά είναι μια παγκόσμια επιχείρηση που κερδοσκοπεί από τον ρατσισμό και την αποικιοκρατία παγκοσμίως, από τις ΗΠΑ μέχρι τη Νότια Αφρική και την Παλαιστίνη.

6. Το παγκόσμιο βιομηχανικό σύμπλεγμα των φυλακών επεκτείνεται συνεχώς, όπως φαίνεται από το παράδειγμα της G4S.

Η Group 4 Security είναι η τρίτη μεγαλύτερη ιδιωτική εταιρεία στον κόσμο μετά τη Walmart και τη Foxconn, και είναι ο μεγαλύτερος ιδιωτικός εργοδότης στην αφρικανική ήπειρο. Έχει μάθει πώς να επωφελείται από τον ρατσισμό, τις αντιμεταναστευτικές πρακτικές και από τις σωφρονιστικές τεχνολογίες του Ισραήλ και σε όλο τον κόσμο. Η G4S είναι άμεσα υπεύθυνη για τους τρόπους με τους οποίους οι Παλαιστίνιοι βιώνουν την πολιτική φυλάκιση, καθώς και για τις πτυχές του τείχους του απαρτχάιντ, τις φυλακίσεις στη Νότια Αφρική, τα σχολεία που μοιάζουν με φυλακές στις Ηνωμένες Πολιτείες και το τείχος κατά μήκος των συνόρων ΗΠΑ-Μεξικού.Ότι πρέπει να είμαστε αισιόδοξοι για το μέλλον.

7. Όταν ερωτάται αν πρέπει να παραμείνουμε αισιόδοξοι για το μέλλον, ο Davis απαντά:

Davis: «Δεν νομίζω ότι έχουμε άλλη εναλλακτική λύση από το να παραμείνουμε αισιόδοξοι. Η αισιοδοξία είναι απόλυτη ανάγκη, ακόμη και αν πρόκειται μόνο για αισιοδοξία της θέλησης, όπως είπε ο Γκράμσι, και απαισιοδοξία της διάνοιας. Αυτό που με κράτησε ζωντανή ήταν η ανάπτυξη νέων μορφών κοινότητας. Δεν ξέρω αν θα είχα επιβιώσει αν δεν είχαν επιβιώσει τα κινήματα, αν δεν είχαν επιβιώσει οι κοινότητες της αντίστασης, οι κοινότητες του αγώνα. Έτσι, ό,τι κι αν κάνω, αισθάνομαι πάντα άμεσα συνδεδεμένη με αυτές τις κοινότητες και νομίζω ότι αυτή είναι μια εποχή όπου πρέπει να ενθαρρύνουμε αυτή την αίσθηση της κοινότητας, ιδιαίτερα σε μια εποχή που ο νεοφιλελευθερισμός προσπαθεί να αναγκάσει τους ανθρώπους να σκέφτονται μόνο και αποκλειστικά τον εαυτό τους με ατομικούς όρους και όχι με συλλογικούς. Στις συλλογικότητες βρίσκουμε δεξαμενές ελπίδας και αισιοδοξίας».