Τα τελευταία χρόνια γίνεται μεγάλη συζήτηση για την ύπαρξη πετρελαιοπηγών στα πελάγη της Ελλάδας. Φαίνεται όμως ότι η Ζάκυνθος θα είναι το πρώτο νησί της χώρας που βάζει σοβαρή υποψηφιότητα για την ένταξή του στον ΟΠΕΚ (Οργανισμός Εξαγωγών Πετρελαιοπαραγωγών Χωρών).

Ας δούμε πρώτα όμως τι πραγματικά συνέβη.

Κατά τη διάρκεια γεμίσματος δεξαμενής πετρελαίου θέρμανσης σε κατοικία κοντά στο ανοικτό θέατρο στην οδό Φιλικών στη πόλη της Ζακύνθου, η μάνικα έπεσε από την δεξαμενή, με αποτέλεσμα το πετρέλαιο να χύνεται για πολλή ώρα στον δρόμο, περνώντας όπως είναι φυσικό στο δίκτυο ομβρίων υδάτων και μέσω αυτού εισέρρευσε στο δίκτυο του πόσιμου νερού μέσα από ραγισμένο σωλήνα του δικτύου ύδρευσης, όπως αναφέρει το ErtNews.

Σε δηλώσεις του στον ΣΚΑΙ ο δήμαρχος της πόλης της Ζακύνθου, Γιώργος Στασινόπουλος, είπε ότι: «Το πετρέλαιο πήρε το δρόμο του νερού της βροχής, τα φρεάτια ήταν σπασμένα και από κάτω βρισκόταν σπασμένος αγωγός της ΔΕΥΑΖ, όλο το βράδυ έβρεχε, οπότε αν είχαμε 30 λίτρα έγιναν 2.000 και γέμισαν πετρέλαιο όλα τα σπίτια. Στο κέντρο της Ζακύνθου ζουν από 3.000 έως 5.000 κάτοικοι. Σε κάθε σπίτι έχουμε μικρές δεξαμενές, οι οποίες αποθηκεύουν το νερό και το χρησιμοποιούμε, εκεί είναι το μεγάλο πρόβλημα καθώς το πλαστικό τραβάει τη μυρωδιά του πετρελαίου […] Χθες, Κυριακή ενημερώσαμε την Πολιτική Προστασία για να κηρυχθούμε σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης. Όλα τα σχολεία τα έχουμε ελέγξει, αδειάσαμε όλους τους κεντρικούς αγωγούς, τους πλύναμε αλλά υπάρχει θέμα από τα ρολόγια μέχρι τις δεξαμενές των σπιτιών.»

Όπως όμως κατήγγειλαν πολλοί κάτοικοι της πόλης, αντί ο Δήμος να σταματήσει άμεσα η υδροδότηση από την πρώτη στιγμή, δηλαδή, από την περασμένη Πέμπτη 12/01 που σημειώθηκε το ατύχημα, η ΔΕΥΑΖ συνέχισε μέχρι την Παρασκευή να διαθέτει νερό στην πόλη με αποτέλεσμα το πρόβλημα να γιγαντωθεί, καταστρέφοντας οικιακές δεξαμενές και δίκτυα με συνέπεια οι κάτοικοι να μην μπορούν να κάνουν μπάνιο, να μαγειρέψουν και φυσικά να πιουν νερό.

Η Ζάκυνθος δεν έχει διαρκή υδροδότηση, αλλά οι οικίες διαθέτουν δεξαμενές στις οποίες αποθηκεύουν το νερό που παρέχει ο δήμος, ανά τακτά χρονικά διαστήματα. Αυτό σημαίνει ότι είναι πολύ πιθανό να απαιτηθεί στα σπίτια, εξειδικευμένος καθαρισμός στις δεξαμενές ή ακόμη και αλλαγή τους.

Προχθές η Πολιτική Προστασία έκανε δεκτό το αίτημα του Δήμου Ζακύνθου να κηρυχθεί η πόλη σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης, με απόφαση που υπέγραψε ο Γενικός Γραμματέας Πολιτικής Προστασίας Βασίλειος Παπαγεωργίου. Η εν λόγω κήρυξη θα ισχύει για ένα μήνα και συγκεκριμένα μέχρι και 12 Φεβρουαρίου 2024, οπότε θα γίνει δίχως νεότερο έγγραφο, άρση της ανωτέρω κατάστασης Έκτακτης Ανάγκης Πολιτικής Προστασίας της Δημοτικής Κοινότητας Ζακύνθου.

Δίκτυα ατάκτως καταστραμμένα

Είναι γεγονός ότι σε αρκετές ελληνικές πόλεις τα δίκτυα ύδρευσης είναι παλιά, σχεδόν καταστραμμένα και σε κάποιες περιπτώσεις χωρίς καν επαρκή συντήρηση. Αυτό φυσικά έχει ως αποτέλεσμα να θησαυρίζουν τόσο οι εταιρίες εμφιάλωσης πόσιμου νερού, όσο και διάφοροι ιδιώτες επιχειρηματίες που διαθέτουν βυτία τροφοδοσίας σπιτιών με νερό.

Υπενθυμίζω ότι βρισκόμαστε στο 2024 πια και όχι στην εποχή που οι… «δροσερές κοπέλες» και «κυράδες του χωριού» πήγαιναν τραγουδώντας με χάρη ως τη βρύση-πηγή του χωριού κουβαλώντας τις στάμνες στους ώμους.

Σαφώς και υπάρχουν επιχειρηματικά συμφέρονται πίσω από την ανυπαρξία πόσιμου νερού ειδικά σε μία μεγάλη πόλη, όπως για παράδειγμα το Ηράκλειο Κρήτης στο οποίο για πάνω από 40 χρόνια το δίκτυο ύδρευσης  είναι εντελώς καταστραμμένο, έχοντας καταστρέψει παράλληλα και τα οικιακά δίκτυα με αποτέλεσμα μια πόλη κοντά 300 χιλιάδων κατοίκων να πίνει -και αρκετές φορές να μαγειρεύει- με εμφιαλωμένα νερά.

Σε άλλες περιοχές το πρόβλημα είναι ακόμη μεγαλύτερο, όπως για παράδειγμα στην Κυλλήνη Ηλείας, όπου οι κάτοικοι κατά τη διάρκεια της χρονιάς, ανά τακτά χρονικά διαστήματα, όχι μόνο πίνουν και μαγειρεύουν με εμφιαλωμένα νερά αλλά κάνουν μέχρι και μπάνιο με αυτά γιατί οι βρύσες βγάζουν νερό με λάσπη.

Κάπου εδώ, σε αυτή τη κατάσταση, έρχεται και ο νεοφιλελεύθερος πολιτικός κραδαίνοντας ως ρομφαία τη μια και μοναδική του μαγική συνταγή:

αυτή της ελεύθερης αγοράς ως λύση όλων των προβλημάτων και φυσικά τη πλήρη ιδιωτικοποίηση του νερού.

Τι σημαίνει όμως αυτό; Σημαίνει ότι πέρα του ότι το νερό από δημόσιο αγαθό πρώτης και βασικής ανάγκης θα γίνει ένα ακριβό εμπόρευμα, δε θα λυθεί το πρόβλημα της ακαταλληλότητάς του για τον λόγο, όπως έγραψα παραπάνω, ότι τα δημοτικά και οικιακά δίκτυα είναι καταστραμμένα καθιστώντας την αντικατάσταση τους με νέα, σχεδόν απαγορευτική ως αδύνατη.

Ο Πόλεμος του νερού

Αφήνοντας τώρα για λίγο τα του οίκου μας, θα κάνουμε έναν μικρό περίπλου.

Το πρώτο κύμα ιδιωτικοποιήσεων του νερού ξεκίνησε τις δεκαετίες του 1970 και του 1980, στη Χιλή και την Αγγλία. Δεν είναι τυχαίες αυτές οι δύο χώρες. Ήταν οι πρώτες χώρες άσκησης στη πράξη των θεωριών του μέντορα των απανταχού νεοφιλελεύθερων, οικονομολόγου και πατέρα της λεγόμενης «σχολής του Σικάγου», Μίλτον Φρίντμαν. Στη Χιλή μέσω του αδελφικού του φίλου δικτάτορα Αουγκούστο Πινοτσέτ και στην Αγγλία με την ανάληψη της εξουσίας από τη Μάργκαρετ Θάτσερ.

Το 1980 οι οργανισμοί ΔΝΤ, Παγκόσμια Τράπεζα κ.τ.λ., με τα μνημόνια (ναι σαν τα δικά μας) που επέβαλαν στις χώρες της Λατινικής Αμερικής ιδιωτικοποίησαν τα πάντα με καταστροφικά αποτελέσματα.

Όσον αφορά το νερό, η διαφθορά, η υπερτιμολόγησή του, η υποβάθμιση των δικτύων διανομής, η περιβαλλοντική μόλυνση, τα τεράστια κέρδη για τις πολυεθνικές και ο αποκλεισμός των φτωχότερων από την πρόσβαση σε αυτό ήταν τα κύρια από τα τρομακτικά αποτελέσματα.

Το νερό από αγαθό έγινε εμπόρευμα με συνέπεια να απαγορεύεται ακόμη και η συλλογή του νερού της βροχής όπως έγινε στη Βολιβία. Το 1997, η Παγκόσμια Τράπεζα έδωσε στη Βολιβία ένα δάνειο για να βελτιώσει το σύστημα του νερού στις μεγαλύτερες πόλεις της, συμπεριλαμβανομένης της Κοτσαμπάμπα, σε αντάλλαγμα για την ιδιωτικοποίηση των εν λόγω συστημάτων νερού.

Τον Σεπτέμβριο του 1999, η κυβέρνηση παρέδωσε το νερό της Κοτσαμπάμπα, χωρίς καμία δημόσια διαβούλευση, σε μια κοινοπραξία με επικεφαλής τον κατασκευαστικό γίγαντα της Καλιφόρνιας Bechtel Corporation, η οποία λίγο μετά αύξησε τις τιμές του νερού σε πολύ μεγάλο βαθμό, απαγορεύοντας ακόμη και τη συλλογή του βρόχινου νερού γιατί το θεωρούσε ιδιοκτησία της. Η πόλη κυριολεκτικά πέθαινε από τη δίψα και το 2000 ξέσπασε μια μεγάλη και διαρκή εξέγερση η οποία ονομάστηκε, όχι άδικα, «ο πόλεμος του νερού».

Τον Απρίλιο του 2000, η τότε ακροδεξιά κυβέρνηση  επέβαλε κατάσταση πολιορκίας στην πόλη με αποτέλεσμα ένα νεαρό άνδρα νεκρό, τον Victor Hugo Daza, και δεκάδες τραυματίες. Μέσα από αυτή τη κλιμακούμενη κατάσταση η Bechtel αναγκάστηκε να φύγει από τη Βολιβία για λόγους καθαρά ασφάλειας.

Ο Oscar Olivera, εκπρόσωπος του Συνασπισμού για την Υπεράσπιση του Νερού και της Ζωής, που οδήγησε στην εξέγερση του Απριλίου, είχε πει ότι για πολλούς ανθρώπους αυτή η πάλη σήμαινε «την εκ νέου διεκδίκηση του νερού τους, ως θεμελιώδους αγαθού, αλλά και την εκ νέου διεκδίκηση της αξιοπρέπειας, της εμπιστοσύνης, και της ικανότητάς τους να οργανώνουν και να διαμορφώνουν οι ίδιοι το μέλλον τους».

Σε διεθνές επίπεδο, όμως, ο πόλεμος του νερού άφησε μια σημαντική κληρονομιά. Ήταν ένα σημείο αναφοράς για το κίνημα εναντίον της παγκοσμιοποίησης της εποχής, και βοήθησε να ξεσκεπαστεί ο ρόλος της παγκόσμιας εταιρικής στρατηγικής της ιδιωτικοποίησης του νερού σχεδόν σε όλο τον πλανήτη, εμπνέοντας κινήματα σε όλο τον κόσμο που υπερασπίζονταν το νερό ως κοινό αγαθό και όχι ως προϊόν για εκμετάλλευσης από εταιρείες, ειδικά πολυεθνικές.

Για να γυρίσω στη Ζάκυνθο, πραγματικά εύχομαι οι άνθρωποι στο νησί του Κάλβου και του Σολωμού να αποκαταστήσουν τη ζημιά στην ύδρευση. Ίσως μερικοί βλέποντας τις βρύσες να τρέχουν πετρέλαιο να φαντασιώθηκαν ότι θα ξεφυτρώσουν φοινικόδεντρα στη Μπόχαλη και έρημοι στις Αλυκές, κάνοντας το νησί ένα ακόμη Αραβικό Εμιράτο όπου το πετρέλαιο θα τρέχει άφθονο από τις βρύσες, αλλά φευ αγαπητοί μου. Τέρμα το όνειρο δεν θα γίνει κανείς εμίρης – δυστυχώς ή ευτυχώς. Απλά επρόκειτο για ένα ακόμη ατύχημα.